YILLIK GÖRÜNÜR HAREKET
(Güneş’in gökküresi
üzerinde dolanması – Güneş’in Görünür hareketi )
Gerçek hareket : Yer’in
Güneş etrafındaki Kepler yasalarına uygun yörüngesinde dolanması
Görünür
hareket : (Gerçek hareket sonrasında gözlemci tarafından algılanan) Güneş’in
Yer etrafında Kepler yasalarına uygun bir yörüngede dolanması
Ortaya
çıkan kavramlar : Yıl birimi, mevsimler
Yer, bir gezegen olarak,
Güneş etrafında Kepler yasalarına uygun yörüngesinde dolanır. Bu dolanmasını
yaklaşık 365.24 günde ( Bir YIL ) tamamlar.
Şekil 1.21: Yıllık görünür hareketin
oluşumu.
Üzerinde yaşadığımız dünyamız, bir
gezegen olarak YER, Güneş etrafındaki bir yörüngede dolanır. Bu dolanma Kepler
yasalarına uygun bir dolanmadır. YER üzerindeki bir gözlemci, yörünge üzerinde
(1) konumunda iken Güneş’e baktığında onu gökküresi üzerinde diğer yıldızlar
arasında (1) konumunda görecektir(Bkz. Şekil 1.21 ) Yer, yörüngesinde (2)
konumuna doğru ilerlerken Güneş te gökküresi üzerinde diğer yıldızlar arasında
(2) konumuna doğru ilerliyor gibi görünür. Yer, Güneş etrafındaki gerçek
yörüngesini tamamladığında, Güneş te gökküresi üzerinde (şekildeki kırmızı çizgi
üzerinde) bir tam dolanma yapmış gibi görünür. Güneş’in bir yılda gökküresi
üzerinde dolandığı bu çember onun Görünürdeki Yörüngesidir. Bu görünürdeki
yörünge, Yer Yörünge Düzlemi üzerindedir. Bir başka deyiş ile ; Yer’in gerçek
yörüngesinin düzlemini gökküresine doğru genişlettiğimizde, gökküresi ile
arakesiti Güneş’in gökküresi üzerinde dolanması sırasında izlediği yoldur. Bu
çembere, TUTULUM (ekliptik) adı verilir.
Güneş’in bu çember üzerinde bir tam dolanma süresi, Yer’in Güneş etrafında bir
tam dolanma süresine eşittir. Yaklaşık 365.24 gün olan bu süreye 1 YIL denir. Güneş’in bu süre içinde gökküresi üzerinde
yaptığı bu yörünge hareketine YILLIK GÖRÜNÜR
HAREKET adı verilir.
Güneş bu görünür hareketini 1
yılda(365.24 günde) tamamlar.
Tutulum çemberinin tamamı 360 derece olduğuna
göre, Güneş’imiz bir günde :
360° /365.24 gün = 0.9856 °/gün ⇒ Güneş bir günde 0.9856 derece DOĞU’ya doğru yolalır.
Bu hareket sonucunda Güneş, gökyüzündeki yıldızlar arasında
doğuya doğru yolalır ve geçen süreler içinde farklı takımyıldızlar içersinden
geçer.
Gökyüzündeki yıldızları, Güneş battıktan sonra ancak
görebiliyoruz. Güneş ile aynı doğrultuda doğan bir yıldız, bir gün sonra Güneş
doğuya doğru hareket ettiği için, Güneş’ten 0.9856 derece daha önce doğacaktır,
daha once görünecektir. 2 gün sonra bu sure iki katına çıkacaktır. Yaklaşık üç
ay sonra bu yıldız, Güneş doğarken, yaklaşık 90 derece ilerde meridyen
yakınlarında olacaktır. Böylece yıl içersinde, farklı aylarda, farklı
mevsimlerde görünen gökyüzümüz sürekli değişmektedir.(Güneş’imiz yıllık görünür
hareketi sırasında hergün yaklaşık 1 derece doğuya doğru yolalırken, diğer
yıldızlar da Güneş’ten hergün biraz daha erken doğarlar ve hergeçen gün aynı
saatte gökyüzüne bakıldığında batıya doğru hareket etmiş gibi görülürler.)
Şekil 1.22: Güneş’in Tutulum
üzerindeki hareketi sırasında Gök Eşleğine olan uzaklığının(Dikaçıklığının) yıl
içindeki değişimi
Güneş yıllık görünür hareketi
sırasında gökküresi üzerinde, sınırları Uluslararası Astronomi Birliği
tarafından belirlenmiş olan gökyüzü bölgeleri( takımyıldızlar ) içinde ilerler.
TUTULUM üzerinde tam 13 takımyıldız vardır. Bu takımyıldızlarlara BURÇLAR denir.
Burçların isimleri sırasıyla şunlardır:
Koç, Boğa, İkizler, Yengeç,
Aslan, Başak, Terazi, Akrep, Yılancı, Yay, Oğlak, Kova, Balıklar.
Güneş, her yıl yaklaşık aynı tarihlerde bu takımyıldızlardan geçer.
Takımyıldızların sınırları içinde bulunduğu süreler birbirinden çok farklı
olmaktadır.
Çizelge 1.1 Güneş yıl içinde yörünge
hareketi sırasında sınırları içinden geçtiği takımyıldızlar ve bu takımyıldız
sınırları içersinde yolaldığı gün sayıları ve tarihler.
Yıldız Falları, astroloji gibi
bilim dışı uğraşlarda bulunanların yazdıkları ve söylediklerinde bu bilgiler
doğru değildir. 12 burçtan sözederler, gerçekte Güneş günümüzde, bir yılda 13
takımyıldızdan geçmektedir.
İlkbahar noktası yılda yaklaşık olarak 50"
("=açı saniyesi) batıya doğru kayar. Bu kayma hareketinin dönemi yaklaşık 26000
yıldır. Bu olaya presesyon denir. Binlerce yıl önce burçlar isimlendirilirken
ilkbahar noktası Koç takım yıldızında bulunuyordu ve Güneş 21 Mart günü Koç
takımyıldızındaydı. Bugün, Presesyon hareketi sonucu İlkbahar noktası Balıklar
takımyıldızı sınırları içindedir ve 21 Mart günü Güneş Balıklar
takımyıldızındadır. Presesyon hareketinden kaynaklanan bu kaymayı dikkate
almadıkları için astrologların anlatımları yanlıştır. Güneş’imiz yıldız
fallarında burçlar için verilen tarih aralıklarında o burçta, yani o isimli
yakımyıldızda değildir.
Daha önemlisi, Güneş’imiz dışındaki yıldızlar
o kadar uzaktadırlar ki insan üzerinde hiçbir etkileri yoktur.
