Moğol İmparatorluğu Vikipedi, özgür ansiklopedi
Bu maddedeki bazı bilgilerin kaynağı belirtilmemiştir.
| Moğol İmparatorluğu Moğolca Их Монгол Улс Mongolyn Ezent Güren | ||||
| ||||
 | ||||
| Başkent | 1206–35 Avarga 1235–60 Karakurum 1260–1368 Hanbalık | |||
| Dil(ler) | Moğolca, Göktürkçe,Uygurca | |||
| Din | Şamanizm, Tengricilik, Budizm Taoizm, Mani dini | |||
| Yönetim | Monarşi | |||
| Büyük Han | ||||
| - 1206-1227 | Cengiz Han | |||
| - 1260-1294 | Kubilay Han | |||
| Yasama organı | Kurultay | |||
| Moğol tarihi |
 |
1206 yılında Cengiz Han tarafından kuruldu. Kısa zamanda her yönde genişleyerek dünyanın %22'sine yayılmış, 34 milyon km2den fazla bir alanı kapsayan ve tarihin bitişik sınırlara sahip en büyük imparatorluğu oldular. [2]En geniş döneminde 100 milyondan fazla kişiyi[2] topraklarında barındırıyordu. İmparatorluğun bu denli geniş olması batı ile doğuyu birleştirmiş bu sayede İpek ve Baharat yollarında ticaret yapmak güvenli olmuş ve Pax Mongolica denilen barış dönemini başlatmıştır.[3]
1260 yılında Memlukler tarafından Filistin'de Ayn Calut Muharebesi'nde ilk kez bozguna uğratıldılar. Bundan sonra İlhanlılardöneminde 1299'da Vadi El Hazandar Savaşı'nda Memlukler yenildi. Ancak İlhanlılar, coğrafi sebeplerden ötürü geri çekildiler.[4]
Cengiz Han'ın ölümüyle birlikte devlete Ögeday liderlik etmiş ve babasının fetihlerinin tamamlamıştır. 1294'te son Han Kubilay'ın da ölümüyle ülke bölündü. Altın Ordu hanlığı (Cuci'nin Devleti), Çağatay Hanlığı (Çağatay'ın Devleti), İlhanlılar (Hülagû'nun Devleti), Kubilay Hanlığı (Tului ve oğlu Kubilay'ın Devleti) olmak üzere dört parçaya ayrıldı.
Moğol egemenliğinin sonu Kubilay Han'ın kurduğu Yuan Hanedanı'nın, Çinli Ming Hanedanı tarafından 1368'de yenilmesiyle olmuştur.[4]
İçindekiler
[gizle]
Moğol İmparatorluğu'nun hükümdarları[değiştir | kaynağı değiştir]
- Cengiz (1205 - 1227)
- Ögeday (1229 - 1241)
- Güyük (1246 - 1248)
- Möngke (1251 - 1259)
- Kubilay (1260 - 1294)
Nâibler[değiştir | kaynağı değiştir]
- Töregene (1241-1246)
- Oğul Keymiş (1249-1251)
Büyük Han ve Yuan Hanedanı'nın imparatorları[değiştir | kaynağı değiştir]
- Temûr Olcaytu Han 1294-1307
- Kaysan Külük Han 1307-1311
- Buyantu Han 1311-1320
- Kegen Han 1320-1323
- Yesün Temür Han 1323-1328
- Arigaba Han 1328-1328
- Tok-Temür 1328-1329
- Kutugtu Han 1329-1332
- R.İnçendpar Han 1332-1332
- Toğan Temür 1332-1370
Soyağacı[değiştir | kaynağı değiştir]
| Hoelun | Yesügei | - | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Temüjin | Kasar | Kaçiun | Temüge | Berktay | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Kulan | Cengiz Han | Börte | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Gelejian | Cüci | Çağatay | Ögeday | Tuluy | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Orda | Batu | Berke | Güyük | Küçü | - | Möngke | Kubilay | Hülagû | Arık Böke | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Altın Orda | Çağatay Hanlığı | Kaidu | Yuan Hanedanı | İlhanlılar | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Ardılları[değiştir | kaynağı değiştir]
Cuci'nin Devletinden doğan ülkeler
- Nogay Orda - Cuci ailesine hizmet eden Mangitler
- Sufi Hanedanı - Cuci ailesine hizmet eden Kongiratlar
Çağatay'ın Devletinden doğan ülkeler
-
-
- Moğolistan Hanlığı - Çağatay'ın sülalesinden Tuğluk Timur'un oğulları
- Kaşgar Hanlığı - Moğolistan Hanı'nın sülalesinden
- Batı Çağatay Hanlığı
- Timur İmparatorluğu - Çağatay ailesine hizmet eden Barlaslar
-
Tului'nin Devletinden doğan ülkeler
- Yuan Hanedanı、Kuzey Yuan - Tului'nin ikinci oğlu Kubilay'ın oğulları
- İlhanlılar - Tului'nin üçüncü oğlu Hülagû'nun oğulları
- Celayir Hanedanı - Tului ailesinin hizmet eden Calayirler
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ Mongols and Mamluks: The Mamluk-Ilkhanid War, 1260–1281 by Reuven Amitai-Preiss
- ^ a b (pdf)
- ^ Pax Mongolica - Prof. Daniel C. Waugh, University of Washington, Seattle
- ^ a b İngilizce Vikipedi'de Mongol Empire maddesi.
rus tilinde Rustan Abdrahmanov `istoriya turkov` napisano- po nekotorym avtoram- ubiystvo 500 kupcov-poslov v Otrare,s udachnim pobegom azh do stavki Chingizhana, bilo otlichnoy pravokaciyey organizovannoy lichno Chingizhanom.
İlgili filmler[değiştir | kaynağı değiştir]
- 'Монгол' (2007) Resmî site Fragman
 | Wikimedia Commons'taMoğol İmparatorluğu ile ilgili medyaları bulabilirsiniz. |
 | Moğolistan ile ilgili bu madde bir taslaktır. Madde içeriğini geliştirerek Vikipedi'ye katkıda bulunabilirsiniz. |
 | Tarih ile ilgili bu madde bir taslaktır. Madde içeriğini geliştirerek Vikipedi'ye katkıda bulunabilirsiniz. |
