ANADOLUDA KURULAN UYGARLIKLAR VE İLK UYGARLAKLAR

Anadoluda Kurulan Medeniyetler Hangileridir?

(HititpersRomaiyonlar..)

ANADOLU: (Küçük Asya) 

Tarih boyunca bir çok göç ve istilaya uğramıştır.

Neden?:

1- Üç tarafının denizlerle çevrili oluşu Avrupa ve Afrika arasında deniz ve karadan kolayca

bağlantı kurulması

2- Olumlu iklim şartları verimli toprakları bol su kaynaklarına sahip olması

ANADOLU’DA UYGARLIK NEDEN GELİŞMİŞTİR?

1- Göçler ve istila amacıyla gelen topluluklar sahip oldukları kültür ve medeniyeti Anadolu’ya

taşıdılar.

2- Anadolu’nun Mısır Ege ve Yunan Medeniyetlerine yakın bir konumda olması bu medeniyetlerden

etkilenmesini sağlamıştır.

ANADOLU MEDENİYETLERİ: Anadolu’da kurulan uygarlıklar sırasıyla şunlardır:

1) Hititler FriglerLidyalılar İyonlar Urartular (MÖ 2.bin-Mö.600 yılları arasında)

2) Persler (M.Ö 543-333)

3) İskender İmparatorluğu

4) Roma İmparatorluğu

5) Bizanslılar (395-1071)

6) Türkler (1071-….)

1)-MÖ.2.BİN- MÖ.600 YILLARI ARASINDA ANADOLU MEDENİYETLERİ

A)-HİTİTLER:

* Anadolu’ya Kafkaslar’dan geldikleri tahmin edilmektedir.

* Kızılırmak çevresinde kurulmuştur. Başşehirleri HATTUŞAŞ (Boğazköy)’dır.

* Hititler Suriye toprakları için Mısır ile yaptıkları savaş sonucunda KADEŞ ANTLAŞMASINI imzaladılar. Kadeş Antlaşması tarihte bilinen ilk antlaşmadır.

* Hititler’de asillerden oluşan PANKUŞ denilen bir meclis vardı. Bu meclis kralın yetkilerini kısıtlıyordu.

* Hititlerde kraldan sonra en yetkili kişi TAVANANNA denilen kraliçeydi.

* Hititler krallarının hayatlarını anlatan etkin adını verdikleri yıllıkları hazırlayaraktarafsız TARİH YAZICILIĞI’nı başlatmışlardır.

* Hititler kayaları düzleştirerek tanrı kabartmaları yapmışlardır.( İvriz ve Yazılıkaya Kabartmaları Hititlere aittir.)

* Hititler Asurlular tarafından yıkıldılar.

B)-FRİGYALILAR(FRİGLER):

* Orta Anadolu’da(Sakarya nehri çevresinde) MÖ. 800 yıllarında devlet kurdular. Başşehirleri GORDİON’du.

* Kimmerler tarafından yıkıldı.

* Friglerin en büyük Tanrıları KİBELE ‘dir.

* Frigler dokumacılıkta ileri gitmişlerdir. Frigyalılar TAPETES adı verilen halı ve kilimleri ile ünlüdürler.

C)-LİDYALILAR:

* Bugünkü Gediz ve Menderes ırmakları arasındaki bölgeye eski çağlarda LİDYA deniliyordu.

* Başkentleri SARDES(Sard)’dır.

* Lidyalılar ticarette geliştiler. Tarihte PARA’yı ilk kez kullanan Lidyalılar’dır.

* Lidyalılar Efes’ten başlayıp Mezopotamya’daki Ninova’ya kadar uzanan KRAL YOLU’nun açılmasında

etkili oldular.

* Lidyalılara Persler son vermiştir.

* Lidyalıların kısa zamanda yıkılmasının sebebi ordularının çeşitli kavimlerden toplanan ücretli

askerlerden oluşmasıdır.(Düzenli ve sürekli milli ordusunu oluşturamamıştır.)

D)-İYONYALILAR(İYONLAR):

* İzmir Körfezinden Güllük Körfezine kadar olan bölgeye İYONYA denilirdi.

* Yunanistan’dan gelen AKALAR buradaki yerli halkla karışarak şehir devletleri halinde yaşadılar.

Başlıca İyon şehirleri şunlardır: Efes Milet İzmir Foça Bodrum.

* Efeste’ki ARTEMİS tapınağı İyonlara aittir.

* İyonlar deniz ticaretinde gelişmişlerdi.

* İyon Edebiyatının en önemli eseri Homeros’un “İlyada ve Odesa destanı” dır.

* İyonlar bilim ve sanatta gelişmişlerdir. Matematikte Tales ve Pisagor Tarihte Heredot Tıpta Hipokrat Felsefede Diojen)

E)- URARTULAR:

* Van Gölü ve çevresinde devlet kurmuşlardır. Başşehirleri TUŞBA(Van)’dır.

* Urartular’da kral ülkeyi savaş tanrısı HALDİ adına yönetirdi.

* Urartular madencilik ve maden işletmeciliğinde ileri gitmişlerdi.

* Urartular kaleler ve su kanalları ile ünlüdür. (Toprakkale Çavuştepe Patnos ve Kayalıdere kaleleri)

Anadoluda Kurulan İlk Çağ Uygarlıklarının Adları Nelerdir

HİTİTLER

· M Ö 2000 yıllarında Anadolu’ya gelerek Kızılırmak çevresinde devlet kurmuşlardır 

· Başkentleri Hattuşaş ( Boğazköy) şehridir  Çorum yakınlarındadır 

· Hititliler Suriye’yi ele geçirmek için Mısırlılarla savaşmışlardır Bu savaşın sonunda iki devlet 

arasında Kadeş Antlaşması imzalandı 

· Kadeş Antlaşması (M Ö 1280) Dünya tarihinde iki devlet arasında yapılan ilk antlaşmadır 

•Hitit Devleti M Ö 1200 yılında Anadolu’ya gelen Frigyalılar tarafından yıkıldı 

FRİGYALILAR:

•M Ö 1200 yıllarında Hititlerin yıkıldığı bölge üzerinde ve Ankara Eskişehir Afyon dolaylarında devlet kurdular 

•Devletin başkenti Ankara’nın Polatlı ilçesi yakınlarındaki Gordion şehridir 

•Frigyalılar krallarına Midas ünvanı verirlerdi  

•Tarım ve hayvancılıkla uğraşmışlardır Tarım ve hayvancılıkla ilgili sert kanunlar koymuşlar tarıma ve hayvancılığa zarar verenleri şiddetle cezalandırmışlardır 

•Frigyalılar M Ö 7 yüzyılda Kafkaslardan Anadolu’ya gelen Lidyalılar tarafından yıkılmıştır 

LİDYALILAR:

· Gediz ve Büyük Menderes ırmakları arasında kurulmuştur 

· Kral Giges zamanında bağımsız bir devlet kurmuşlardır 

· Başkentleri Sard şehridir ( Bugünkü Manisa-Salihli yakınlarındadır )

· Ticaretle uğraşmışlardır Kral Giges Efes’ten başlayıp Mezopotamya’ya kadar uzanan Kral Yolu’nu yaptırmıştır 

· Ticaretteki bu gelişmeler nedeniyle Lidyalılar tarihte ilk kez parayı icad ettiler 

· Lidyalılar M Ö 547 yılında Anadolu’yu işgal eden Persler tarafından yıkıldılar 

URARTULAR

· M Ö 900 yılında Doğu Anadolu’da kuruldu 

· Başkenti Tuşpa(Van) şehridir 

· Maden işlemeciliğinde ilerlemişlerdir 

· Tarımla ve hayvancılıklada uğraşmışlardır Van ovasını sulamak için yaptıkları su kanalları günümüzde bile kullanılmaktadır 

· Urartu Devleti M Ö 600 yılında Medler tarafından yıkılmıştır 

İYONYALILAR:

· M Ö 1200 yıllarında Yunanistan’dan göç ederek Ege kıyılarına yerleşen Akalar tarafından kuruldu 

· Akalar Ege kıyılarında 12 ayrı şehir kurmuşlar ve şehir devletleri halinde yaşamışlardır 

· En önemli İyon şehirleri İzmirEfesMiletFoça’dır 

· Her şehrin başında ayrı bir kral bulunuyordu Bundan dolayı hiçbir zaman güçlü bir krallık kuramamışlar ve ayrı ayrı şehir devletleri halinde yaşamışlardır Siyasi birlik yoktur 

· İyonyalılar denizcilikte ileri gitmişlerdir Ancak zamanla LidyalılarınPerslerin ve Romalıların egemenliğine girerek kaybolmuşlardır 

2- İLK ÇAĞ’DA ANADOLU’DA KURULAN DEVLETLERDE KÜLTÜR VE UYGARLIK

DEVLET YÖNETİMİ:

· İlk Çağ’da Anadolu’da kurulan bütün devletler krallıkla yönetiliyordu 

· Hititler’de kraliçelerde geniş yetkilere sahipti 

· Hititler’de Tavananna ünvanı verilen ana kraliçe kral olmadığı zaman devleti kral adına yönetirdi 

· Hititler’de Pankuş adı verilen meclis vardı Bu mecliste önemli devlet meseleleri görüşülürdü Bu meclis gerektiğinde kral ve kraliçeyi yargılardı Hatta mahkum bile edebilirdi 

· İyonlarda şehir devletleri yönetimi önce krallar sonra soylular daha sonra demokratik hükümetler tarafından yönetilmiştir  

DİN VE İNANIŞ:

· İlk Çağ’da Anadolu’da kurulan devletlerin hepside çok tanrılı dine inanıyorlardı (Politeizm)

· Hititler’de tanrı sayısı çok fazla olduğundan Hititlerin ülkesine “Bin Tanrı İli” denirdi 

· İnanışlarına göre tanrılar aynen insanlara benzer ve insanlar gibi yaşardı 

· Frigyalılar tarımla uğraştıklarından bu durum dinlerine de yansımıştır Frigyalıların en büyük tanrısı toprak ve bereket tanrısı olan Kibela’dır 

· Lidyalılar İyonlardan etkilenerek onların tanrılarına tapmışlardır 

· Lidyalılar ArtemisZeusApollo gibi pek çok Yunan tanrısını İyonlardan alarak kendi tanrıları haline getirmişlerdir 

· İlk Çağ uygarlıklarından bazıları öldükten sonra dirilmeye inanırlardı Bundan dolayı mezarlarını kayaları oyarak oda şeklinde yaparlar ve içlerine çeşitli eşyalar koyarlardı 

· Tanrılara kurban keserler ve tanrılarına yiyecek ve içecek sunarlardı 

SOSYAL VE EKONOMİK HAYAT:

· Anadolu’da kurulan İlk Çağ medeniyetlerinde insanlar eşit hak ve özgürlüklere sahip değillerdi 

· Ülke sosyal sınıflara ayrılmış durumdaydı Hititler’de Kral ve ailesisoylularrahipler askerler ve köleler olmak üzere sınıflar vardı Bu sınıfların ayrı ayrı hakları vardı Kölelerin ise hemen hemen hiçbir hakkı yoktu 

· Hititler’de sınıflar arası ilişkiler kanunlarla belirlenmişti Mal sahibi olmamirasevlenme  boşanma kanunlarla belirtilmişti 

· Frigyalılar tarıma önem verdikleri için sert kanunlar koymuşlardır Sabanını kıran öküzünü öldürene ölüm cezası vermişlerdir 

· Lidyalılar kara ticaretine önem vermişler ve Kral Giges Ege kıyılarından başlayan ve Mezopotamya’ya kadar uzanan “Kral Yolu’nu” yapmışlardır Böylece ticaret canlanmıştır 

· Lidyalılar parayı tarihte ilk defa icat ettiler 

· İyonyalılar deniz ticaretinde ileri gittiler ve Akdeniz ve Karadeniz’de koloniler kurdular 

YAZI DİL EDEBİYAT BİLİM VE SANAT:

· Hititler ve Urartular çivi yazısı ve resim yazısı(hiyeroglif) kullanmışlardır 

· Lidyalılarİyonyalılar ve Frigyalılar ise Fenikeliler’den aldıkları alfabeyi kullandılar 

· Hititler Mezopotamya medeniyetlerinin destanlarını tercüme edip kullanmışlardır 

· Hititler tarih yazıcılığına önem vermişler ve Anal adı verilen yıllıklar yazmışlar ve bir yıl içinde meydana gelen olaylar tarafsız olarak yazılıp tanrılara sunulmuştur 

· Anadolu’da bilim ve sanatın gelişmesinde Mezopotamya ve Mısır uygarlıklarının etkisi görülür 

· İyonya’da bilim ve sanat çok gelişmiştir Bunun sebebi deniz ticaretiyle uğraşmaları uygarlıkların kesiştiği yerde olması bilimin zengin kişilerce desteklenmesi Ön Asya’dan gelen yolların bitiş yerinde olması bilimin gelişmesini sağlamıştır 

· TalesDiyojen PisagorHeredotHomeros gibi bilim adamları İyonya’da yaşamışlardır