Kılıç Ali Paşa
Vikipedi, özgür ansiklopedi
Başlığın diğer anlamları için Kılıç Ali sayfasına bakınız.
Kılıç Ali ya da Uluç Ali Paşa, Batılılarca Occhiali ya da Uluj Ali (1500 - 21 Haziran 1587) olarak da bilinen 1571 ile 1587 yılları arasında 16 yılkaptan-ı derya olarak görev yapmış Osmanlı denizcisidir. İtalyan asıllı olup, Müslüman olmadan önceki adı "Giovanni Dionigi Galeni"dir. İtalyan kaynaklarında Occhiali adıyla geçer.[1] Daha sonra müslüman olmuş, hızla yükselmiş, ve Osmanlı donanmasının önemli komutanlarından biri olmuştur. Özellikle, İnebahtı Savaşı sırasında gösterdiği başarı ile bilinir. Karısının adı Selime Hatun'du ve hiç çocukları olmamıştı.
Yaşamı[değiştir | kaynağı değiştir]
İlk yılları[değiştir | kaynağı değiştir]
1500 yılında İtalya'da Kalabriya'nın bir köyünde yoksul bir balıkçının oğlu olarak dünyaya geldi. Yeniyetmelik döneminde rivayete göre papaz olmak üzere Napoli'ye giderken Berberi korsanlarından Ali Ahmet Reis tarafından tutsak alındı.[1] Uzun süre kadırgalarda forsalık yaptı. Daha sonra müslüman olarak özgürlüğünü kazandı ve Ali adını aldı. Korsanlık yapmaya başladı. Arap olmayan korsanlara verilen Uluç namı ile de anılmaya başlandı. 1548'de Turgut Reis ile çalışmaya başladı. Mehdiye kalesinin savunmasında ve 1560'ta Cerbe'nin zaptında[1] yeraldı. Turgut Reis'in yanında Trablus'un fethinde bulundu, Napoli ve Sicilya harekâtlarına katıldı. Turgut Reis ile birlikte 1551'de İstanbul'a geldi. Kendisine reis olarak tersanede görev verildi. 1560'da Piyale Paşa komutasında Akdeniz'e açılan donanmada yeraldı. 1565'teki Malta kuşatmasına katıldı.[1] Bu seferin ardından İzmir sancakbeyi oldu. 1568'de Cezayir beylerbeyliğine getirildi.
Cezayir beylerbeyi[değiştir | kaynağı değiştir]
1567'de İspanya'da Mağripli nüfusun eritilmesine ilişkin bir dizi önlem alınmıştı. Mağribiler ile İspanyollar arasında 1568 Noel'inde başlayan çatışmalar 1570'e kadar sürdü. Gırnata zorla boşaltıldı ve Mağribiler farklı eyaletlere dağıtıldılar. Ayaklanan Mağribilere tek yardım Uluç Ali'den geldi. Cezayir beylerbeyi Endülüs sahiline saldırarak yardım etmeye kalkıştıysa da daha sert misillemelere neden oldu. Bunun üzerine İspanya'nın korumasındaki Sultan Mula Hamid'in hükümdar olduğu Tunus'a cephe aldı. 1569'da fazla güçlük çekmeden Tunus'u İspanyollardan aldı. Mula Hamid İspanyol garnizonun elindeki La Goulette kalesine sığındı. Bu olay İspanya'nın 1571'de Osmanlılara karşı savaşa girmesinin nedenlerinden biri oldu.[1]
Kıbrıs'ın fethinde bulunduktan sonra 20 gemi ile Osmanlı donanmasına katıldı. Fetihin ardından Pertev Paşa ve Ali Paşa ile Rodos'a geçti veGirit sahillerini vurdu.
İnebahtı savaşı[değiştir | kaynağı değiştir]
Osmanlılara karşı hazırlanan Haçlı ordusunun yaklaştığı haberinin gelmesi üzerine toplanan savaş meclisinde Uluç Paşa savaşın açık denizde yapılmasını savundu ancak kaptan-ı derya Ali Paşa bunu kabul etmedi. 7 Ekim 1571 günü İnebahtı körfezinde yapılan savaşta Uluç Ali Paşa sol kanada komuta etti. Bir gün süren savaş Osmanlı donanmasının yenilgisiyle son buldu. Savaş sırasında Uluç Ali Paşa düşmanın sol kanadını bozmuş ve Malta şövalyelerinin kaptan gemisini ele geçirmiştir. Savaşın ardından yarısı kendi filosundan, öbür yarısı ise dönüş yolunda doğu Akdeniz limanlarından topladığı Osmanlı kadırgalarından oluşan 80 gemiyle[2] İstanbul'a vardı. Uluç Paşaya kaptan-ı deryalık görevi verildi ve II. Selim Uluç Ali'nin adını Kılıç Ali olarak değiştirdi.
Kaptan-ı Derya[değiştir | kaynağı değiştir]
Sokollu Mehmed Paşa'nın yardımı ve isteğiyle Kılıç Ali Paşa 1572'nin ilkbaharında 250 gemiden oluşan yeni bir donanma hazırladı ve aynı yılın Haziran ayında sefere çıktı. 1574 yılının Mayıs ayında Sinan Paşa ile birlikte Akdeniz'e açıldı. İtalya ve Sicilya kıyılarını vurdu. Ancak en önemlisi İnebahtı savaşından sonra İspanya'nın geri aldığı Tunus'u La Gouletta kalesi ile birlikte otuz üç gün süren bir savaşın ardından yeniden ele geçirdi. Tunus Cezayir ve Trablusgarp'ın ardından Berberi kıyılarındaki üçüncü Osmanlı eyaleti oldu.[3]
21 Haziran 1587 günü ölen Kılıç Ali Mimar Sinan'a yaptırdığı Kılıç Ali Paşa Camii'ne defnedildi. Tarihçi Hammer'e göre ilerlemiş yaşına rağmen, bir cariyenin koynunda can vermiştir.[4] Ölümünün ardından Osmanlı donanması düşmanlarına tehdit teşkil edemez, müttefiklerine de destek veremez hale gelmiş[5] ve eski gücünü bir daha elde edememiştir.
Notlar[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ a b c d e Samarcic, Radovan (1995). Sokollu Mehmed Paşa. İstanbul: Sabah Kitapları. ISBN 975-7238-14-7 s.244-245.
- ^ Kinross, Lord (1977). The Ottoman Centuries. İstanbul: Sander Kitabevi. ISBN 0-224-01379-8 s.271.
- ^ Kinross, Lord, a.g.e. s.273
- ^ Belge, Murat (2000). İstanbul Gezi Rehberi. İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları. ISBN 975-333-002-2 s.220.
- ^ Kinross, Lord, a.g.e. s.328
Kaynak[değiştir | kaynağı değiştir]
- "Kılıç Ali Paşa", A'dan Z'ye Tarih Ansiklopedisi.(1984). Serhat Yayınevi. s. 610
- Yayın Kurulu, "Ali Paşa (Kılıç)" (1999), Yaşamları ve Yapıtlarıyla Osmanlılar Ansiklopedisi, İstanbul:Yapı Kredi Kültür Sanat Yayıncılık A.Ş. C.1 s.227-228 ISBN 975-08-0072-9
- Emir, A.E. (1931), Kılıç Ali Paşa ve Lepanto, İstanbul
- Kurtoğlu, F. (1935), Kılıç Ali Paşa, İstanbul
- Halikarnas Balıkçısı, Uluç Reis, Bilgi Yayınevi, İstanbul
| Askerî görevi | ||
|---|---|---|
| Önce gelen: Müezzinzade Ali Paşa | Kaptan-ı Derya 1571 - 1587 | Sonra gelen: Yusuf Sinan Paşa |
