YILDIZ ZAMANI ( T ) Yıldız Günü
GÜNEŞ ZAMANI Güneş Günü
* Ilkbahar Noktası (Koç Noktası)
Eşlek ve Tutulum çemberlerinin kesim noktalarından birisi, Güneşin 21 Mart günü
bulunduğu nokta. Gökyüzünde bir nokta ve yıldızlar gibi günlük görünür harekete
katılır, günboyu Eşlek üzerinde yolalır.
* İlkbahar Noktasının saat
açısı ile tanımlanan zamana YILDIZ ZAMANI denir, ( T ) ile gösterilir.
* Gözlem yerinin öğlen çemberine gore, İlkbahar noktasının saat açısı
olarak ölçülür.
* İlkbahar noktasının, gözlem yerinin öğlen çemberinden
geçiş anı, Yıldız Zamanı için başlangıç olarak olarak alınır. (İlkbahar noktası
öğlen çemberinden geçerken, Yıldız Zamanı T = 0sa dır. Sağaçıklığı (
İlkbahar noktasına uzaklığı ) = 5sa olan bir yıldız Öğlen Çemberinden
geçtiği anda İlkbahar Noktasının saat açısı = Yıldız Saati 5sa
demektir. Bunun anlamı da, yıldız öğlen çemberinde iken ilkbahar noktası ise
öğlen çemberini geçeli 5sa olmuş demektir.
Şekil 1.23: ( δ ) İlkbahar
noktasının saat açısı ; E noktasından δ noktasına kadar ölçülür. Bu açının
karşılığı, gözlem yapılan yer için, gözlem yapılan zamana ait Yersel Yıldız
Zamanı ( T ) dir.
Y yıldızının saat açısı ise (EY’
yayı) SY açısıdır.
Aynı yıldızın α sağaçıklığı ise δ noktasından Y’
noktasına kadar ölçülür.
Şekilden çıkan önemli bir sonuç :
Belirli bir gözlem yerinde, bir yıldızın α
sağaçıklığı ile gözlem anındaki S saat açısının toplamı, o gözlem yeri için
gözlem anındaki T Yıldız Zamanını verir.
T = α + S
Bu bağıntı yardımı ile Yıldız saati
biliniyorsa, sağaçıklığı verilen bir yıldızın gökyüzünde öğlen çemberine
(meridyenine) göre konumu bulunabilir. Bir yıldız öğlen çemberinde ise
(meridyenden geçtiği anda) saat açısı = 0 olduğundan, yıldızın sağaçıklığı geçiş
anındaki yıldız zamanına eşit demektir. Başka bir deyiş ile ; Gözlem anında
meridyende olan yıldızların sağaçıklıkları gözlem anındaki yıldız zamanına
eşittir.
İlkbahar noktasının (veya, herhangi bir yıldızın) meridyenden
ardarda iki geçişi arasındaki süreye 1
Yıldız Günü denir. Bu süre Dünyamızın ekseni etrafında bir kez dönmesine
karşılıktır. 1 Yıldız Günü = Yıldız zamanı ile ölçülür ve 24 Yıldız saatidir.
Günlük yaşamımızda kullandığımız zaman, (sonraki konularda tanımlanacak
olan ) Kuramsal Güneş’in öğlen çemberinden ardarda iki geçişi arasındaki
süredir. Bu süreye 1 Güneş Günü = 1 Gün
denir. 1 Güneş Günü = Güneş zamanı ile ölçülür ve 24 Güneş saatidir.
Ilkbahar noktasının saat açısı ile YILDIZ
ZAMANI , Güneş’in saat açısı ile GÜNEŞ ZAMANI tanımlanır.
1 Yıldız Günü ( Dünyamızın kendi ekseni etrafında dönme süresi )
Güneş zamanı ile = 23 saat 56 dakika 4.1 saniyedir.
Şekil 1.24: Yer’in yörünge hareketi.
( Boyutlar ve uzaklıklar ölçekli değildir. )
Şekil 1.24 incelendiğinde ; Yerküre
1 konumunda iken, gözlemci için, Güneş ve uzak bir yıldız aynı
doğrultuda(örneğin öğlen çemberi-meridyen doğrultusunda – Meridyen geçişi )
olsun. Yerküre hem kendi ekseni etrafında döner, hem de aynı zamanda Güneş
etrafındaki yörüngesi üzerinde dolanır. Bu hareket sırasında Güneş zamanı ile
23 saat 56 dakika 4.1 saniye
sonra uzak yıldızla aynı doğrultuya yani 2 konumuna gelir ve bir tam
dönmesini tamamlar. Dünyamız kendi ekseni etrafında bir kez dönmüş ve 1 Yıldız
günü tamamlanmıştır. Güneş ile aynı doğrultuya gelmesi iiçin ekseni etrafında
(Doğuya doğru) yaklaşık 1 derece daha dönmesi gerekir ve 3 konumuna geldiğinde
Güneş günü tamamlanmıştır ve 24 saat
olmuştur. Güneş günü uzunluğu, yıldız gününden yaklaşık 4 dakika daha
uzun surer.
Bunun sonucunda, yıldızlar, Güneşten hergün yaklaşık 4
dakika daha önce doğarlar. Bu süre 3 ayda yaklaşık 6 saat eder. Buna göre bir
yıldız Güneş ile aynı anda doğuyor ise, 3 ay sonra yaklaşık 6 saat önce doğmuş
olacak demektir. Böylece, yıl içinde gökyüzünün görünümünün nasıl değiştiği
anlaşılır.
