Moğolları Durduran Türk
Memlük Sultanı Baybars
Baybars, 1223 yılında Karadeniz kıyısında Kıpçak da doğmuş bir Kıpçak Türkü'dür. Kölelikten sultanlığa uzanan savaşlarla dolu müthiş bir hayatı olan Sultan Baybars, tarihe Moğolları durduran adam olarak geçmiştir.
Baybars Kimdir
Baybars Cengiz Han'ın torunu Berke Han'ın damadı idi. Ancak Moğollar ile yapılan bir savaşta, Moğolların eline esir düşmüş ve Sivas'ta köle pazarında satılmıştır. Ardından köle olarak Kahire'ye getirilmiştir.
Baybars (1223-1277) burada Eyyubi hükümdarı El Melik Salih tarafından satın alınmış, Mısır'da yaşamaya başlamıştır. Çok zeki, kabiliyetli ve gözü pek bir genç olan Baybars, kısa zamanda hükümdarın Deniz askerlerlerinden olan bahri sınıfına girmiş ve orada da kısa zamanda yükselmeye başlamıştır. Mısır'da ve çevresinde özellikle Haçlılara karşı çarpışmalara katılan Baybars, cesareti ve savaş kabiliyetiyle kısa zamanda sivrilmiştir.
Fransa kralı beraberindeki büyük ordu ile Mısır'ı ele geçirip Müslümanları bölgeden atmak istemiştir. Buna karşı Mısırlılar öncü kuvvetlerinde Baybars'ın bulunduğu Ordu ile Kahire'de Fransız askerlerine karşı çok büyük bir savaş taktiği ve gösterdiği cesaretle bütün Fransız ordusunu tarumar etmiştir. Rivayete göre Fransız Ordusu'ndan sadece 3,4 kişi hayatta kalabilmiş ve Fransa kralı 9. Louis esir alınmıştır.
Fransızların işgali sırasında Dimyat Fransızlar tarafından ele geçirilince ilk etapta hükümdar Melik Salih üzüntüsünden vefat etmiş ve yerine Turanşah hükümdar olmuştur.
Turanşah başa geldikten sonra ülkede kendi adamlarını yönetime yerleştirmiş ve Fransızları bölgeden atan Memlüklülere karşı iyi davranmamıştır. Bunun ardından ülke içinde karışıklıklar çıkmış ve Turanşah, bir suikast sonucu ölmüştür.
Kısa bir dönem Eyyübi sultanlığı yapan Turanşah'ın ölümünün ardından tahta Fransızlarla yapılan Dimyat savaşında ölen Salih Eyyüb'ün gözde cariyesi Türk asıllı Şecer-üd Dürr, yeni hükümdar olarak ilan edilir.
Ancak Irakta ki Abbasiler ve Suriye'de ki Eyyübiler, bir kadının İslam Sultanı olmasını kabul etmeyince Şecer-üd Dürr 80 gün civarında durduğu hükümdarlıktan feragat ettiğini açıklayarak yine Türk asıllı Başkomutan olan Aybeg ile evlenir.
Sonunda Aybeg Sultan olurken Mısır Memlük Devleti resmen kurulmuştur. Ancak Suriye Eyyübileri bunu kabul etmeyince iki ülke arasında yapılan Salihiye ve Kora muharebelerinde Aybek'in orduları galip gelip gelir ve ardından Aybek ülke içinde de kendi gücünü pekiştirince, Mısır da Eyyübi dönemi sona ermiştir. Aybeg Memlüklerin tek hükümdarı olmuştur. Ancak Aybeg 1257 yılında karısı Şecer-üd Dürr tarafından öldürülünce yerine 13 yaşında Sultan Mansur Ali tahta geçmiş ve Seyfeddin Kutuz, Sultan nebiliğine getirilmiştir. Aybek'in karısı tarafından kıskançlık nedeniyle öldürüldüğü düşünülmektedir. Ancak Kutuz, Sultan nebiliği ile yetinmeyerek kısa bir süre sonra Sultanlığı istemiş ve yaptığı bir darbeyle başa geçerek yeni Memlük sultanı olmuştur.
Ayn Calut Savaşı
Kutuz hükümdar olurken Baybars ülke dışında bulunmakta ve kuzeyden Moğol saldırıları gelmekteydi. Hülagükomutasındaki Yenilmez Moğol savaş makinası Bağdat'ı ele geçirmiş ve Abbasiler'i yok etmişti. Ayrıca Abbasi halifesi Mutasım'da Moğollar tarafından öldürülmüştü.
Moğollar ilerlemeye devam etmiş Mısır'a doğru gelmekteydi. Tam bu sırada Kutuz, Baybars'tan komutanlık yapmasını istemiş savaşı kazanması halinde kendisini Şam Valisi yapacağına söz vermiştir.
Baybars kabul etmesi sonucu Memlüklerin 20 bin kişilik ordusu ile Hülagü Han'ın Meşhur komutanı Ketboğa Noyan'ın Moğol ordusu (Ordu içinde Gürcü ve Ermenilerde bulunmaktaydı) bugün Filistin topraklarında Ayn Calut isimli bölgede karşı karşıya gelmiştir. (3 Eylül 1260)
Memlük ordusu bölgeyi iyi biliyordu. Baybars ilk olarak Moğol ordusuna karşı sahte ricat savaş taktiğiniuygulamış yani küçük bir Memlük birliği sahte bir ani saldırı düzenlemiş ve Ketboğa Noyan'ın ordusu geriye kaçan bu öncü Memlük birliğinin peşine düşmüştür. Baybars ardından okçuları ve piyadeleri ile hilal taktiği uygulayarak dağınık halde, hazırlıksız üzerine gelen Moğol ordusunu pusuya düşürmüş ve Memlükler Moğollara karşı kesin bir galibiyet almıştır. Moğol ordusunun tamamı Ayn Calud savaşında yok edilirken, Ketboğa Noyan'da savaş alanında ölmüştür.
Meşhur Ayn-Calut savaşı sonucunda İslam ordusu, Baybars Komutanlığında Moğollara karşı büyük bir zafer kazanmıştır. Baybars, dünyaya Moğolların Yenilebilir olduğunu göstermiş ve ilerlemeleri durmuştur.
Baybars Nasıl Sultan Oldu
Savaşın ardından Kutuz, şöhretinin artacağını düşünerek ve güç sarhoşluğundan Baybars'a söz verdiği Şam Valiliği görevini vermeyince, ülke içinde karışıklıklar çıkmaya başlamıştır. Baybars verdiği sözden dönen Kutuz'u av sırasında öldürtünce taht boşta kalır.
Taht boşta kalınca bölgenin ileri gelen kabilelerinin ortak seçimi ile Baybars, Sultanlığa getirilmiş, 4. Memlük Sultanı olmuştur.
Baybars Destanı
Baybars, başa gelmesinin ardından Kutuz'un koyduğu ağır vergiler kaldırmış, altyapı çalışmalarına önem vermiştir. İçteki karışıklıkları bertaraf etmek için isyan edenlerin ortadan kaldırmış ve iç huzuru sağlamayı başarmıştır.
Ardından dış devletlere karşı mücadeleye girişmiş, ilk etapta ticareti zenginleştirmek için ticaret yollarının güvenliğini sağlamaya çalışmıştır. Bağdat'ta bulunan ve Moğollar tarafından öldürülen Abbasi halifesinin devamını Mısır'a getirmiş ve böylelikle halifelik Memlüklere geçmiştir. Halifelik makamını Abbasilerden Memlüklere getiren Baybars olmuştur. Baybars kısa sürede kendi yönetimini güçlendirmiş ülkede refah artmaya başlamıştır. Ülkede refah artınca dış devletlerden iletişime geçmiş, ittifaklar kurup güç kazanmaya çalışmıştır.
Baybars 1265 yılında kurduğu ordu ile Suriye üzerine sefer düzenlemiştir. Çünkü Memlük ülkesine tüm tehlikeler Suriye üzerinden gelmekteydi. Bu sefer sonucunda bugünkü Kayseri, Arsuz ve Sis gibi önemli şehirleri ele geçirmiştir.
Haçlılar ile oldukça büyük mücadelelere girmiş, Kıbrıs'a seferler düzenlemiştir. bölgedeki irili ufaklı Haçlı prensliklerini ve kalelerini ele geçirirken Antakya gibi önemli bir şehri fethetmiş, Ermeni Prensliğini kendine bağlamıştır.
Baybars ve Anadolu Türkmenleri
1277 yılında Elbistan'da Moğol ordusunun yenmiş ve büyük bir zafer daha kazanmıştır. Ardından Anadolu'ya yaptığı seferde Moğol İlhanlı devletine karşı duran Türkmen beyleri ile birlik olmuş, Anadoludaki kazandığı toprakları Türklere bırakarak Şam'a geri dönmüştür. Ancak Moğollar Baybars'ı dışarıda yakalamak ümidiyle çok büyük bir orduyla geri dönmüş ve bu sürede Anadolu'daki Türkler üzerine çok büyük baskı ve zulümlerde bulunmuştur. Binlerce Türk, bu süreçte Moğollar tarafından öldürülmüştür.
Antakya üzerinden dönen Baybars, 1277'de dizanteri neticesinde vefat etmiştir. Ama rivayete göre 54 yaşında ölmediği ve kılık değiştirerek doğduğu topraklara geri döndüğü söylenir
Baybars Neleri Başardı
İslam tarihine çok önemlidir komutan olarak geçen Baybars 17 yıl süren Hükümdarlığı boyunca Mısır ve Memlükleri kalkındırmış, İslam tarihinde önemli eserler kazandırmış, çok önemli bir padişahtır. İlim ve İslam'a çok önem veren Baybars, özellikle Moğol akınları sebebiyle topraklarından kaçan alimleri Memlük Devleti'ne kabul etmiş ve burada ilimlerini yaşatmalarına izin vermiştir. Bu sayede Kahire, Mısır ilim başkenti olmuştur. Sultan Baybars Türkiye Devleti yani Devlet it'Türki adını Ülke adına eklemiştir.
Sultan Baybars Moğol istilalarından kaçan Türkleri kendi Devleti'nde sınır boylarına yerleştirmiş ve korunmalarını sağlamıştır. Baybars Haçlıların elinden aldığı kaleleri yıktırıp limanları tahrip ederek buradaki şehirlerin kendisinden sonra güçlenememesine ve zayıflamasını sağlamış ve Ortadoğuda ki Haçlı varlığına büyük darbe vurmuştur. Baybars o dönemde çok güçlü bir iletişim ağını, posta Yolunu geliştirerek ülkesinde iletişimin ve ticaretin artmasını sağlamıştır. Casus teşkilatını etkili bir biçimde kullanmış ve Savaş açısından çok zeki bir Kumandan olarak tarihe geçmiştir.
Kahire'de Bugün bile ayakta duran Baybars camisini yaptırmış ve daha birçok cami ve Medreseyi İslam dünyasına kazandırmıştır.
Baybars Hükümdarlığı boyunca pek çok savaşa katılmış ve çoğunda ordusunun başında yer almıştır. Özellikle Moğolları durdurmasıyla tarihe geçmiş ve çok tarihçiye göre "Osmanlı için Kanuni ve Fatih neyse, Ortadoğu içinde Baybars odur" şeklinde özetlenebilecek bir hükümdarlık yaşamıştır. Memlükler İslam tarihi boyunca Moğolları yenebilen tek devlet olurken bu zaferde komutan olan Baybars'ın önemi büyüktür.
1268 te Baybars Antakya'yı kuşatmış ve savaşın sonunda şehir teslim olmuştur. (8 Mayıs 1268) Fakat Antakya prensi Beomonda o sırada Antakya'da bulunmamaktaydı. Bunun üzerine Baybars, prense şehrin nasıl alındığını anlatmak için mektup yazmış ve bu mektupta"Eğer orada bulunup ne yaptığımı görse idin, annenin seni hiç doğurmamış olmasını arzu ederdin." demiştir.
