CUMHURİYET HALK PARTİSİNİN SEÇİM BEYANNAMESİ.... 1

CUMHURİYET HALK PARTİSİNİN

SEÇİM BEYANNAMESİ

1

Türkiye’de yurttaşların yaşam koşullarını iyileştiren, Türkiye’yi dünyanın saygın ülkeleri arasına sokan her büyük dönüşümde Cumhuriyet Halk Partisi’nin imzası vardır. Halkımızdan aldığı büyük güçle ulusal bağımsızlığımızı sağlayan ve Türkiye Cumhuriyeti’ni kuran, Mustafa Kemal Atatürk’ün öncülüğündeki CHP’dir.

CHP’nin önderliğini yaptığı çağdaşlaşma ve kalkınma atılımı, dünya tarihinde eşine az rastlanır başarılarla doludur. Milli egemenliğin tesis edilmesi, eşit oy hakkının kabul edilmesi, kadın-erkek eşitliğinin sağlanması, CHP sayesinde atılan adımlardır. CHP, Türkiye’nin ilk büyük sanayileşme hamlesini gerçekleştirmiş, ilk büyük eğitim reformunu hayata geçirmiş ve çağdaş bir sosyal devlet inşasının ilk adımlarını atmıştır. Çok partili yaşama geçilmesi, CHP’nin ortaya koyduğu güçlü iradenin sonucudur. Hepsinden önemlisi, CHP ülkemizi, dünyada altmış milyon insanının yaşamını yitirdiği, tarihin en büyük acılarının yaşandığı, sekiz yıl süren büyük bir savaşın dışında tutmuş ve tek bir yurttaşımızın dahi burnunun kanamasına izin vermemiştir. “Yurtta barış, dünyada barış” ilkesini benimseyen CHP, yurttaşlarımızın geleceğe yönelik umutlarının azaldığı her dönemde, umutlu geleceğin kapısını aralayan parti olmuştur. 

Ülkemizdeki en büyük dönüşümleri gerçekleştiren CHP, Türkiye’nin bugün içinde bulunduğu ortamda da tarihi sorumluluğunun farkındadır. Türkiye hep “kalkınmakta olan ülke” olarak kalmaya, kalkınmanın ikinci ligine sıkışmaya mahkûm değildir. Türkiye zengin insan kaynakları ve tarihi birikimi ile kalkınmış ülkeler arasına girebilecek donanıma sahiptir. Türkiye’nin kalkınmış ülkeler arasına girebilmesi için yeni ve kapsamlı bir dönüşüme ihtiyaç vardır.

İnsani kalkınmışlık çağdaş dünyada başarının ana ölçütüdür. İnsani kalkınmışlık için doğa ile uyum içinde gelişen bir ekonominin yanı sıra güçlü kurum ve kurallara sahip bir demokrasi, temel hak ve özgürlüklerin korunduğu bir hukuk düzeni gereklidir. Yaratıcı ve yenilikçi sektörlerin önünün açıldığı bir yatırım ortamı ve eğitim, sağlık, barınma gibi sosyal hizmetlerin kaliteli ve ulaşılabilir olduğu bir sosyal devlet gereklidir. CHP sosyal devleti güçlendirecektir. CHP iktidarında, hak temelli bölüşüm politikaları ve ücretsiz, kaliteli sosyal hizmetler ile desteklenen tüm emekçiler ekonominin temel dayanağı olacaktır.

İnsan merkezli ekonomi politikaları, üretimi destekleyecek ve küresel bilgi ekonomisinde rekabet gücümüzü artıracaktır. İşçi hakları güvence altına alınacaktır. İşçi sağlığını ve güvenliğini gözeten kuralların eksiksiz uygulanması sağlanacaktır. Türkiye ekonomisinin, işçilerin canı pahasına büyüyen bir ekonomiye dönüşmesine izin verilmeyecektir. İyi eğitimli ve dünyayı takip eden yaratıcı gençler, ekonominin itici gücü olacaktır. Ekonomi politikaları girişimciliği destekleyecektir. CHP ülkenin sanayicilerini ekonominin kamu görevlisi gibi görecek, Türkiye’nin en kısa sürede bilgi toplumu olma hedefine ulaşmasını sağlayacak bir yatırım ortamı yaratacaktır. CHP iktidarında Türkiye, layık olduğu yere taşınacak, kalkınmış ülkeler arasına girecektir.

CHP, özgürlükçü ve çoğulcu demokrasiyi tesis edecek, Türkiye’de kurulmaya çalışılan tek adam yönetimine son verecektir. CHP iktidarında parlamenter sistem korunacak ve güçlendirilecektir. Meclis’in onay makamına çevrilmesine son verilecektir. Yargının bağımsız ve tarafsız olması sağlanacak, insan haklarını korumak yargının ana amacı olacaktır. Hukukun üstünlüğü, hayatın her alanında yeniden tesis edilecektir. Sivilleşme her alanda genişletilecek, tüm güvenlik kurumları sivil otoritenin ve hukukun tam kontrolü altında olacaktır. Siyasi partilerde üyelerin hakları güçlendirilecek ve siyasetin finansmanı şeffaflaştırılacaktır. Seçimlerde kamu kurumlarının tarafsız kalması sağlanacaktır.

Kamu yönetimi şeffaf ve hesap verebilir olacak, kamu idaresinde uzmanlık kurumlarının özerklikleri korunacaktır. Yolsuzlukla mücadele, kamu yönetiminin öncelikli hedefleri arasında yer alacaktır. Kadın haklarını korumak ve geliştirmek tüm kamu politikalarının ana hedeflerinden biri olacaktır. CHP iktidarında gençlerimiz işsiz kalmayacaktır. Özgürlükçü, sorgulayıcı ve Türkiye’nin ihtiyaç duyduğu vasıflı insan gücünü yetiştirebilen bir eğitim sistemi ve üniversite yapısı oluşturulacaktır. Yaşam boyu eğitim olanakları genişletilecektir.

Baskıcı politikalar ve kitlesel insan hakları ihlalleri ile mağduriyetlere yol açan tüm sorumlulardan hukuk sistemi içinde hesap sorulacaktır. Kalıcı toplumsal barış ve uzlaşmanın temeli, gerçekler ortaya çıkarılarak atılacaktır. Cezasızlık anlayışına ve uygulamalarına son verilecektir.

Laiklik ve inanç özgürlüğü korunacak ve geliştirilecektir. Laiklik, demokrasi ve toplumsal barış için bir zorunluluktur. Devlet, tüm inançlara eşit mesafede duracak, tüm inançlara saygı gösterecektir. Din ve vicdan özgürlüğü tam güvence altına alınacaktır. Din ve siyaset işleri ayrı tutulacak, dinin siyasete alet edilmesine izin verilmeyecektir.

Örgütlülük desteklenecektir. Güçlü sivil toplumun sesini duyuracağı katılımcı kurum ve kurallar tesis edilecektir. Yerel yönetimlerin yetkileri ve olanakları artırılacaktır. Mümkün olan en fazla sayıda kararın yerelde, o karardan doğrudan etkilenecek yurttaşlara en yakın kademede alınması sağlanacaktır.

Kürt sorunu, barışçıl yöntemlerle, müzakere ve siyaset yoluyla çözülecektir. Çözüm, TBMM’de tüm siyasi partilerin katılımıyla, geniş bir uzlaşı ve mutabakatla sağlanacaktır. Atılacak adımlarda hukuk kurallarının bağlayıcılığı gözetilecek ve kamu vicdanının yaralanmasına izin verilmeyecektir.

Kentlerimiz, yüksek yaşam kalitesi sunan, güvenli, özgürlükçü, yaratıcı sınıfları destekleyen, üretken ve doğa dostu mekânlar haline getirilecektir. Kalkınma politikaları, doğaya rağmen değil; doğayla barışık ve sürdürülebilir olacaktır. Kültüre ve sanata yatırım devletin asli görevlerinden biri olarak kabul edilecektir. Hem kamu sektöründeki hem de özel sektördeki kültür ve sanat girişimlerine destek sağlanacaktır.

Kültür, siyaset, ekonomi, dış politika başta olmak üzere tüm alanlarda başarılı adımlar atmak isteyen her devlet dünya ile barışık olmalıdır. İnsana, yurttaşlarına değer veren, insani kalkınmada dünyanın birinci ligine çıkmayı amaçlayan her devlet, bu alanların tümünde gelişme kaydetmelidir. CHP iktidarında dış politika barışçı, laik, uluslararası hukuka saygılı ve gerçekçi olacaktır. Dış politikamızın Avrupa yönelimi kesinlikle devam ettirilecektir. Dış politikanın ana amacı, Türkiye Cumhuriyeti yurttaşlarının güvenlik ve refahını artırmak olacaktır.

Büyük dönüşüm hedeflerine ulaşmak için, yapılacak siyasette uzlaşmacı ve birleştirici bir dil kullanılacaktır. CHP bölen değil birleştiren; kavga çıkaran değil barıştıran; yurttaşını azarlayan, yurttaşına tokat atan, yere düşene tekme atan değil yurttaşlarına hesap veren; herkese demokratik hoşgörü ile yaklaşan, yurttaşının önünde hizmet için eğilen bir iktidar anlayışıyla hareket edecektir.

Biz, yüreğinde Cumhuriyet değerlerini taşıyanların, Mustafa Kemal Atatürk’ün açtığı çağdaşlaşma yolundan ilerleyenlerin partisiyiz. Biz geçmişinden güç alan, ama yüzü her zaman geleceğe dönük olanların partisiyiz. Biz, kalkınma için, kalkınmış Türkiye için, “özgür insan” için mücadele edenlerin partisiyiz. Biz “ne ezen, ne ezilen; insanca, hakça bir düzen” diyenlerin partisiyiz. Biz “hiç umut yok mu?” diye soranlara, “umut insanda” diye yanıt verenlerin partisiyiz. Biz korkunun yerine umudun ülkesini kurmak için çalışanların partisiyiz. Biz, Cumhuriyet Halk Partisiyiz.

ÖZGÜRLÜK, HUKUK DEVLETİ VE DEMOKRASİ

CHP ülkemizde özgürlüklerin, demokrasinin ve hukuk devletinin sağlam temellere oturtulmasını, sosyal adaleti gerçekleştirmenin, ekonomik gelişmeyi sağlamanın ve bilgi toplumuna ulaşmanın temel koşulu olarak görmektedir. Bu hedeflere ulaşmak ancak demokratik değerlerin ve hukuk devleti ilkelerinin kurumsal ve ahlaki düzeyde tam olarak yerleştirilmesi ile mümkündür.

Türkiye’de demokrasinin ve hukuk devletinin karşısındaki en büyük tehdit, milli irade adına hareket etme iddiasıyla siyaseti ve devleti tekeline almaya çalışan AKP iktidarıdır. İktidarın tekelleşmesi, denge ve denetleme yetkilerinin gasp edilmesine yol açmıştır. AKP iktidarı, yasallık görüntüsü altında hukuksuzluğu, devleti yönetme görüntüsü altında keyfiliği, kalkınma görüntüsü altında rant paylaşımını topluma dayatan bir düzen kurmuştur. CHP, tüm bu hukuksuzluklara, ihlallere ve baskılara karşı, bir yandan anayasal ilkeleri ve kurumları, diğer yandan insan haklarını ve özgürlükleri büyük bir inanç ve cesaretle savunmuştur.

Türkiye’de otoriterleşen bir rejime karşı hukukun üstünlüğüne, yurttaşların haklarını ve kurumsal özerkliği güvence altına alacak yeni bir demokrasi anlayışına ihtiyaç vardır. Türkiye’de baskıcı bir rejime karşı güçler ayrılığını, çoğulculuğu ve barış içinde bir arada yaşama kültürünü savunacak yeni bir siyaset anlayışına ihtiyaç vardır. Türkiye, bireyleri, toplumu ve anayasal kurumları baskı altına alan bir iktidara karşı, özgürlüğü ve demokrasiyi kararlılıkla sahiplenme noktasına gelmiştir.

Kuvvetler Ayrılığı ve Hukuk Devleti

Yürütmenin denetlenmesi, demokrasinin ve hukuk devletinin vazgeçilmez ilkelerinden biridir. Bu ilkenin korunması için, Türkiye Büyük Millet Meclisi’nin (TBMM) yürütme üzerindeki denetimi eksiksiz ve kusursuz olarak işletilmelidir. TBMM, millet iradesinin devredilemez ve indirgenemez bir yansımasıdır. CHP,  yürütme karşısında Meclis’in yetkilerini güçlendirerek, denge ve denetleme işlevlerinin tam olarak yerine getirilmesini sağlayacaktır. CHP, milli iradenin; bir zümrenin, bir menfaat çevresinin, bir liderin ya da bir ailenin özel çıkarları için kurban edilmesine izin vermeyecektir. Türkiye’nin geleceğini ilgilendiren iç ve dış politika kararlarının, TBMM’den kaçırılarak kapalı kapılar ardında ve gizli pazarlıklarla alınmasına son verecektir. CHP, Cumhuriyetimizin ve demokrasimizin en önemli kurumu olan TBMM’yi kuvvetler ayrılığı ilkesinin özüne sahip çıkarak güçlendirecektir.

CHP, TBMM İçtüzüğü ve Siyasi Partiler Yasası’nda yapacağı değişikliklerle Meclis’in tek parti meclisine, iktidarın tek adam iktidarına ve devletin tek parti devletine dönüşmesine engel olacaktır. Askeri darbe kalıntısı seçim barajı düşürülerek Meclis’te siyasal çoğulculuğun önü açılacaktır. TBMM’nin, tekçi iktidar tehlikesine karşı en temel güvence olması sağlanacaktır. CHP, dengelenmiş ve denetlenmiş bir demokrasinin, ancak siyasal çoğulculuk ve kurumsal özerklik sayesinde mümkün olabileceğine inanmaktadır.

CHP, seçimlerin meşruiyetine gölge düşürülmesine son verecektir. Türkiye’de seçimlerin serbest ve adil biçimde yapılmasını sağlayacak, sandık sayımlarının şaibeli hale gelmesini önleyecektir. Kamu kaynaklarının ve personelinin, seçim sonuçlarına etki edecek biçimde partizanca kullanılmasının önüne geçecektir. CHP, tüm yurttaşlarımıza tüm seçimlerin özgür ve adil biçimde yapılacağının güvencesini vermektedir.

Mutlak ve keyfi iktidar eğilimlerine karşı en önemli güç, hukukun üstünlüğü ilkesidir. Hukukun üstünlüğü, adil yargılanma hakkı ile birlikte yasaların yurttaşlara karşı bir silah olarak kullanılmasının önüne geçer. CHP, yargıyı özerklikten uzaklaştıran, Anayasa Mahkemesi’ni ve Hâkimler ve Savcılar Yüksek Kurulu’nu siyasi müdahalelerle yönlendiren bir iktidarın, hukuk devletini ortadan kaldırdığına inanmaktadır. CHP iktidarında yargı erki üzerindeki tüm siyasi baskılar ortadan kaldırılacak, yargının tam bağımsızlığı sağlanacaktır.

Türkiye’de Cumhurbaşkanlığı makamı her düzeyde yetki ihlallerine ve yetki aşımına sebep olmaktadır. Cumhurbaşkanlığı makamı, bilinçli olarak siyasallaştırılmış ve Anayasa’da çizilen görev tanımının ötesine geçmiştir. Cumhurbaşkanlığı makamının anayasal yeminden kaynaklanan konumu ve yetkileri kasıtlı olarak ihlal edilmiş ve Cumhurbaşkanı’nın sorumsuzluğu kötüye kullanılmıştır. Yürütme organı, görev tanımının sınırlarını aşmış, hukuku ihlal eden bir konuma sürüklenmiştir. Tarafsız olması gereken kurumlar partizanlığın sembolü haline gelmiştir. CHP, gerekli yasal düzenlemeleri yaparak ve yasaların tam olarak uygulanmasını sağlayarak parlamenter sistemi güçlendirecektir. Cumhurbaşkanlığı’nın yürütme, yasama ve yargı üzerinde kurduğu hukuk dışı baskıları ortadan kaldıracaktır. 

Özgürlükler ve İnsan Hakları

CHP’nin önceliği, hukukun üstünlüğünü ve temel hakları yeniden tesis etmek, korkuya son vererek “Özgürlükler Cumhuriyetini” kurmaktır. Ülkemizin genç, kadın, emekçi ve kırılgan tüm kesimlerinin her türlü baskıcı ve ataerkil güç odaklarına karşı savunulması gerekmektedir. Haklarına sahip çıkan özgür bireyler, demokratik ve kalkınmış bir toplumun temel taşıdır. CHP, haklar ve özgürlükler siyasetini hayata geçirerek yurttaşlarımızı güçlendirecek ve özgürlüklerini teminat altına alacaktır.

CHP’nin “haklar ve özgürlükler siyaseti”, demokratik yurttaşlık anlayışının temelini oluşturmaktadır. Haklar ve özgürlükler siyaseti, ayrım yapmaksızın tüm yurttaşları etnik, dinsel, sınıfsal ve cinsel tahakküm biçimlerine karşı koruyan, dezavantajlı gruplarla dayanışmayı öngören tek siyaset biçimidir. CHP, yurttaşlığı sembolik bir hukuki statü olarak değil, bireyleri demokratik dönüşüm ve dayanışma gücüne kavuşturan bir siyasi fırsat olarak tanımlamaktadır. Yurttaşlığı, barışçı ve demokratik bir gelecek için dayanışmayı seçen insanların demokratik yönetim iradesine sahip olması olarak tanımlamaktadır.

CHP, yurttaşların geçmişten gelen kimliklerini ötekileştirmeyecek, yurttaşlık haklarının en ileri düzeye taşınmasını sağlayacaktır. Yurttaşların yaşam hakkına, bedensel bütünlüğüne, maddi ve manevi varlığına yönelik keyfi şiddete ve işkenceye izin vermeyecektir. Muhalif grupların sindirilmesine son verecek; bireylerin haysiyetini ve özel hayatını zedeleyen tüm uygulamaları ortadan kaldıracaktır. MİT, Telekomünikasyon İletişim Başkanlığı (TİB) ve emniyet güçleri tarafından yürütülen hukuksuz gözetleme ve fişleme faaliyetlerinin durdurulmasını sağlayacaktır. Gazeteciler, katılımcılar ve öğrenciler üzerinde uygulanan korku ve yıldırma siyasetine son verecektir. CHP, insan hakları karnesi gittikçe kötüleşen Türkiye’nin, yeniden AB ilkeleriyle ve AİHM Sözleşmesi’yle uyumlu bir demokrasi haline gelmesini sağlayacaktır.

Cezasızlık, Türkiye’de bir yönetim ilkesi haline gelmiştir. Hak ihlallerinden yolsuzluklara kadar pek çok alanda yargı önünde hesap vermeyen bir yönetim anlayışı egemen olmaktadır. Hak ihlalinde bulunan güvenlik görevlilerinin cezasız kalmasına göz yumulmamalıdır. CHP, tüm kamu uygulamalarının yasal sınırlar içerisine çekilmesini ve ihlallerin cezasız kalmamasını sağlayacaktır. Cezasızlığın önüne geçilmesi, Türkiye’de hukukun üstünlüğünü yeniden tesis etmenin vazgeçilmez ön koşuludur.

Sosyal demokrat dünya görüşünü benimseyen CHP, bireyin tam özgürlüğünü sağlamak için siyasi özgürlüğün ekonomik özgürlükle tamamlanması gerektiğini savunmaktadır. Demokratik yurttaşlık anlayışının, sosyal yurttaşlık anlayışla desteklenmesi gerektiğini savunmaktadır. CHP mevcut siyasi iktidarın yoksulluğa son verme yerine yoksulluğu yönetme politikalarına, bireyi güvence altına alan güçlü bir sosyal devletin kurulmasıyla son vermeye kararlıdır.

CHP tüm yurttaşlarımız için, başta Aile Sigortası olmak üzere, adil asgari ücret hakkı, sosyal güvenlik hakkı, sağlık hakkı ve eğitim hakkını ayrım gözetmeksizin kararlılıkla gözetecektir. Çocukların, kadınların, yaşlıların, emeklilerin ve engellilerin sosyal haklardan kapsamlı biçimde yararlanabilmesi için gerekli tüm adımları atacaktır. CHP, Türkiye’de yeni bir “sosyal demokratik bir uygarlığın” oluşturulması projesini adım adım hayata geçirecektir.

Laiklik

Laiklik anlayışımız, demokrasi anlayışımızın ışığında şekillenecektir. İçinde bulunduğumuz coğrafya ve ülkemizde yaşanan gelişmeler laiklik olmadan demokrasinin, demokrasi yaşatılmadan laikliğin güvence altına alınmayacağını açıkça ortaya koymuştur. CHP iktidarında din ve vicdan özgürlüğü güvence altına alınacaktır. Siyaset ve din ayrı tutulacak, dinin siyasete alet edilmesine karşı çıkılacaktır. Devlet tüm inançlara ve bireysel tercihlere eşit mesafede duracak, Diyanet İşleri Başkanlığı’nın bu ilke çerçevesinde hareket etmesi sağlanacaktır. Kurum, çoğulcu ve kapsayıcı bir yapıya kavuşturulacak, gündelik siyasetin dışında tutulacaktır.

Ayrıştırmaya Karşı Çoğulculuk ve Kaynaştırma

CHP iktidarında, yurttaşların inanç, etnik köken ve yaşam tarzları yüzünden ayrımcılığa uğramalarının önüne geçilecek, bireysel düzeyde demokratik haklardan yararlanmalarının önü açılacaktır. Kimlikler hiçbir biçimde baskılanmayacak; ancak suistimal konusu olmaktan çıkarılacaktır. CHP, toplumu psikolojik olarak kamplaştıran ve diyalog kanallarını kapatan siyasi gettolaşmaya karşı mücadele edecektir. CHP, demokratik yurttaşlık anlayışına ve “bir arada yaşama etiğine” uygun olarak, tüm inanç gruplarına, etnik kimliklere ve bireysel yaşam tarzlarına saygı duyacaktır. CHP iktidarında önyargıların ve şüphelerin geride bırakılması için barışçı bir diyalog dili benimsenecektir.  

CHP, Kürt sorununa da kapsayıcı demokratik yurttaşlık anlayışından hareketle yaklaşacaktır. Sorunun Meclis’te kurulacak komisyonca ve Meclis’teki tüm partileri kapsayarak milli bir siyasal mutabakat ile çözülmesi sağlanacaktır. Türkiye’ye demokrasi ve barış getirecek bu sürecin şeffaflıkla yürütülmesi ve sorunun çözümünün hukuki çerçevenin dışına çıkmadan aranması hedeflenecektir. CHP, Kürt sorununun otoriter bir başkanlık sistemi için pazarlık konusu edilmesine izin vermeyecektir. Bu amaçla öncelikle seçim barajının düşürülmesi sağlanacaktır. Bölgenin ekonomik olarak kalkınması, işsizliğin azaltılması ve yoksullukla mücadele için gerekli iddialı adımlar atılacaktır.

Toplantı ve Gösteri Özgürlüğü

Türkiye’de özellikle Gezi hareketi sonrasında toplantı ve gösteri haklarının kısıtlanmasına yönelik uygulamalar yoğunluk kazanmıştır. Yurttaşlarımız “makul şüpheli” durumuna düşürülmüş, her türlü sosyal paylaşım potansiyel suç kanıtı konumuna getirilmiştir. Çalışanlar, öğrenciler ve sanatçılar üzerinde çok yönlü baskı kurulmuştur. Türkiye, polis ve istihbarat görevlilerinin yetkilerini keyfi ve aşırı biçimde kullandığı bir baskı ve fişleme devletine dönüşmüştür. Kitlesel gözaltılar olağanlaşmış, usulsüz tutuklamalar cezalandırma halini almıştır. Aşırı güç kullanımı, kötü muamele ve hakaret sıradan uygulamalar haline gelmiştir. CHP gerekli tüm yasal ve idari önlemleri alarak yurttaşlarımızın toplantı ve gösteri özgürlüğünün gelişmiş demokrasilerdeki düzeye eriştirilmesini sağlayacaktır.

Özgür ve Çok Sesli Medya

İfade özgürlüğü, en çok medya ve İnternet alanında geriletilmiştir. Uygar dünyadaki gelişmelerin aksine Türkiye, medyayı ve İnternet’i sansürleyen, gazetecileri tutuklayan ve muhalif görüşleri sindiren bir ülke konumuna sürüklenmiştir. İnternet yasakları iktidarın, ifade özgürlüğüne ve özgür kamusal alana inanmadığının önemli bir göstergesidir. CHP öncelikle basın mensuplarının özgürce haber yapma ve yurttaşların farklı kaynaklardan bilgilenme hakkını gözetecektir. Medya ve İnternet alanı, içinde bulunduğu büyük karartmadan kurtarılacak; her türlü bilginin gün ışığına çıkarılması sağlanacaktır.

RTÜK, TRT ve TMSF’ye devredilen medya kuruluşları taraflı propagandanın birer aracına dönüşmüştür. Genç ve eğitimli nüfusuyla bilgi toplumunun ve bilgi ekonomisinin önde gelen ülkelerinden biri olması gereken Türkiye, mevcut iktidar döneminde sansürün ve soruşturmaların ülkesi haline dönüştürülmüştür. CHP, bağımsız, özgür ve çoğulcu bir medyanın oluşturulması için tüm yasal ve mali tedbirleri alacak, yurttaşların farklı kaynaklardan bilgilenme hakkını koruyacaktır. 

Örgütlü Toplum

Ülkemizde sivil toplum, siyasi iktidarın baskısı altındadır. Örgütlü çoğulculuğun alanı olması gereken sivil toplum, hızla iktidarın güdümüne sokulmakta ve tek sesli hale getirilmeye çalışılmaktadır. Demokratik çoğulculuk ilkesi, iktidar tarafından bir tehdit olarak görülmektedir. Sendikalar, meslek odaları ve işveren dernekleri iktidara yakın davranmaya zorlanmaktadır. Akademisyenler, yazarlar ve sanatçılar her fırsatta günah keçisine çevrilmektedir. İktidar tekelci ve kayırmacı bir biçimde kendi sivil toplumunu yaratmaya çalışmakta, kendisiyle birlikte hareket etmeyen kuruluşları marjinalleştirmekte ve yok olmaya zorlamaktadır. Oysa bir ülkede demokrasinin kökleşebilmesi için, siyasi iktidarın güçlü bir sivil toplum tarafından denetlenmesi ve dengelenmesi gerekir. CHP, demokratik bir toplumun temeli ve zenginlik kaynağı olan örgütlü toplumu ve çoğulculuğu geliştirmek için gereken tüm düzenlemeleri yapacaktır.

Bilgi Toplumu ve Demokrasi

CHP, bilgi toplumuna geçişte güçlü bir demokrasinin yapacağı katkı kadar, teknoloji ve bilgi temelinde dönüşümün de demokrasimizi güçlendireceğine inanmaktadır. Bilgi çağının sağladığı olanakların üst düzeyde kullanılması ile yurttaşlarımız, karar alma süreçlerine daha etkin şekilde katılabilecektir. CHP iktidarında, bilgi toplumuna geçişi sağlamak için insana daha çok yatırım yapılacak, yurttaşlarımızın kendini gerçekleştirebilmesi için daha fazla olanak sunulacaktır. Devlet ve yurttaş ilişkisinin bu çerçevede yeniden düzenlemesi ile tüm yurttaşlarımız demokratik haklarından sonuna kadar yararlanabilecektir. Bilgiye erişimin artması, hem kamu hizmetlerinin daha geniş kitlelere ulaşmasını mümkün kılacak hem de siyasal süreçlerin giderek şeffaflaşmasını sağlayacaktır.

Özgürlükçü Demokrasi için Özgürlükçü Anayasa

CHP, özgürlükçü demokrasinin gelişmesi ve toplumsal barışın sağlanması için tüm yurttaşlarımızın özgürlüklerini genişleten ve koruyan yeni bir anayasaya ihtiyaç olduğunu savunmaktadır. Yapılacak yeni anayasa, demokrasi, hukuk devleti, sosyal adalet ve insan haklarına saygı üzerinde yükselmeli ve tüm toplumumuzu kucaklayıcı nitelikle olmalıdır. CHP’nin hedefi, toplumsal uzlaşıya ve siyasi partiler arasında geniş bir mutabakata dayalı süreç temelli bir anayasa hazırlamaktır.

HAKLAR VE ÖZGÜRLÜKLER CUMHURİYETİ

• Yurttaşların yaşam hakkının güvence altına alınmasına öncelik vereceğiz. 

• Keyfi şiddete, eziyete ve işkenceye, yurttaşların onurunun zedelenmesine izin veren tüm yasa ve uygulamaları kaldıracağız. 

• Barışçıl toplantı ve gösteri hakkının özgürce kullanılmasını yasal güvence altına alacağız. 

• Bu hakkı kullanan yurttaşların devlet tarafından “makul şüpheli” olarak görülmesini önleyeceğiz.

• Özgürlükçü demokrasinin ve denge denetleme mekanizmalarının vazgeçilmez bir unsuru olan örgütlü toplumu güçlendireceğiz. 

• Tüm siyasal, sosyal ve kültürel hakları çoğulcu bir anlayışla ve toplumla birlikte geliştireceğiz.

GÜÇLENDİRİLMİŞ PARLAMENTER SİSTEM

• TBMM’ye Etkinlik Kazandıracağız

• Yasa tasarı ve tekliflerinin yasama organında ve ulusal kamuoyunda yeterince tartışıldıktan sonra kabul edilmesine özen göstereceğiz.

• TBMM’nin iradesini gasp eden Kanun Hükmünde Kararname uygulamalarını istisnai hale getireceğiz.

• Yasama sürecinin işleyişini bozan, şeffaflıktan uzak “torba kanun” uygulamasına son vereceğiz. 

• Yasamayı yürütmeye tabi kılan ve milletvekillerinin iradesine ipotek koyan anlayışla mücadele edeceğiz.

• Meclis komisyonlarının sayısı ve etkisini artırarak farklı toplum kesimlerinin sorunlarını doğrudan TBMM’ye taşıyacağız. 

TBMM’nin Yürütmeyi Denetleme Yetkisi

• Araştırma komisyonlarını çeşitlendirerek TBMM’nin denetleme işlevini güçlendireceğiz. 

• TBMM’de başkanlığını ana muhalefetin yapacağı “Kesin Hesap Komisyonunu” kuracağız. 

• Sayıştay’ın özerkliğini yeniden sağlayacak, Sayıştay raporlarının TBMM’ye eksiksiz ve düzenli olarak sunulmasını sağlayacağız. 

• TBMM’nin bütçe hakkını güvence altına alacak, mali denetim işlevlerini güçlendireceğiz.

SİYASİ PARTİLER SİSTEMİ

• Temsilde Adaleti Sağlayacağız

• Genel seçimlerde barajın % 5’i geçmemesini sağlayacağız.

• Seçimlerin, özgür ve adil biçimde gerçekleşmesi için gerekli evrensel kuralları, özerk kurulları ve saydam işleyiş biçimlerini tesis edeceğiz.

• Yurt dışındaki yurttaşlarımızın, her 300 bin seçmene bir milletvekili düşecek şekilde, 10 milletvekili ile temsil edilmesini sağlayacağız.

• Memurların siyasi partilere üye olma yasağını kaldıracağız.

Partiler Arası Adil Rekabeti Güvence Altına Alacağız

• Seçimlerin adil bir ortamda yapılması için gereken tüm kurumsal ve yasal düzenlemeleri yapacağız. 

• Seçim yolsuzluklarının etkin şekilde cezalandırılmasını sağlayacağız. 

• Siyasetin finansmanını şeffaflaştırarak, adil rekabeti engelleyen harcamalara kısıtlamalar getireceğiz. 

• Seçimlerde, kamu kaynaklarının iktidar partisi lehine sonuç doğuracak biçimde kullanılmasını önleyeceğiz. 

• Seçimlerde sandıkların ve verilerin güvenliğini sağlayacak tarafsız ve bağımsız mekanizmaları kuracağız. Kamu görevlilerinin etki altında bırakılmasını engelleyeceğiz.

Dürüst ve Katılımcı Siyaset

• Siyasi Ahlak Yasası çıkaracağız. 

• Siyasi Partiler Yasası’nı parti içi demokrasiyi güçlendirecek şekilde değiştireceğiz. 

• Siyasi partilerde üyelerin haklarını güçlendirileceğiz. 

• Maddi gücü olmayan yurttaşların demokrasi yarışının dışında kalmasını engelleyeceğiz.

GÜVENLİK HAKKI

• Yurttaşları Koruyan Yasal Düzenlemeler Yapacağız

• Polis Vazife ve Selâhiyet Kanunu'nu demokratikleştireceğiz. 

• Kolluk güçlerinin keyfi uygulamalarına, orantısız şiddete ve biber gazı kullanımına son verecek yasal düzenlenmeleri yapacağız.

• Kolluk kuvvetlerinin, yurttaşların temel insan haklarını hiçe sayacak şekilde silah kullanmasını engelleyeceğiz.

• Kamu görevlisine direnme ve hakaret suçunun, yurttaşların haklarını ihlal edecek şekilde kötüye kullanılmasına izin vermeyeceğiz. 

Cezasızlığa Son Vereceğiz

• Cezasızlığı devletin resmi politikası olmaktan çıkaracağız.

• Kamu görevlilerinin yargı denetiminden kaçırılmasına izin vermeyeceğiz.  

• Görevlerini kötüye kullanan kolluk kuvvetlerinin, vali iznine bağlı olmaksızın yargılanmasını sağlayacağız. 

• Orantısız güç kullanma izni veren üst düzey görevlilere karşı dava yolunu açacağız.

• AİHM’in hükmettiği tazminatları kötü muameleyi yapan kamu görevlilerine rücû ettireceğiz.

• Nefret suçlarının tanımını genişletecek, zaman aşımına uğraması ve para cezasına çevrilmesini engelleyeceğiz.

ÖZEL HAYATIN GİZLİLİĞİ

• Yurttaşların hayatlarını değil, devleti şeffaflaştıracağız. 

• Polis ve istihbarat birimlerinin kamusal ve özel hayata haksız müdahalelerine son vereceğiz.

• Kişisel verilere hâkim kararı olmaksızın erişilmesini engelleyecek, bu yolla elde edilen kişisel verileri yargı kararı ile imha edeceğiz.

• Kamu görevlilerinin nefret suçu kapsamındaki uygulamalarına yasal yaptırım getireceğiz.

• Kişisel Verilerin Korunması Kanunu’nu demokratik ilkeler çerçevesinde, “unutulma hakkını” da kapsayacak şekilde en kısa zamanda kabul edeceğiz.

• TİB’i özel hayatın korunması ilkesine göre yeniden yapılandıracak ve saydamlaştıracağız.

İSTİHBARAT BİRİMLERİNİN HUKUKİ SORUMLULUĞU

• MİT Yasası’nın kamu görevlilerine mutlak dokunulmazlık kazandırmasına son vereceğiz.

• MİT’in şahsileşmiş bir iktidarın istihbarat ve komplo aracına dönüşmesinin önüne geçeceğiz.

• MİT müsteşarının yargılanması için gerekli olan idari izni, Cumhurbaşkanı’ndan alarak, yetkiyi Başbakan’a vereceğiz.

• “Devlet sırrı” kavramının kapsamını daraltacak ve kötüye kullanılmasının önüne geçeceğiz.

ÖZGÜR İNSAN

• Toplumu korku, baskı ve hedef gösterme yoluyla sindirmeye çalışan anlayışa son vereceğiz.

• Yurttaşları özel ve kamusal yaşamlarında keyfi, hukuk dışı ve despotik uygulamalarla karşı karşıya bırakan tüm mekanizmaları ortadan kaldıracağız.

• Yurttaşların yaşam tarzını, bireysel tercih ve eğilimlerini boğmaya çalışan siyasal müdahalelerin önüne geçeceğiz.

• Eleştirel ve muhalif görüşleri susturmaya çalışan hukuksuz baskı ve yıldırma çabalarına izin vermeyeceğiz.

Keyfi Tutuklama ve Gözaltılara Son Vereceğiz

• Bir cezalandırma ve yıldırma pratiğine dönüşmüş olan tutukluluğun hukuksuz kullanılmasına son vereceğiz.

• Farklı toplum kesimlerinin demokratik haklarını kullanmasını engellemek ve sindirmek amacıyla uygulanan keyfi gözaltılara son vereceğiz. 

• Tutukluluk ve gözaltı süreleri ve süreçleriyle ilgili yasal kısıtlamaları en kısa zamanda AB standartlarıyla uyumlu hale getireceğiz.

HUKUK DEVLETİ VE YARGI REFORMU

Kurumsal Düzenlemeler

• Anayasa Mahkemesi, Yargıtay ve Danıştay üyelerini yüksek yargının önerdiği adaylar arasından ve TBMM’de nitelikli çoğunluk ve geniş bir uzlaşı ile seçeceğiz. 

• Adalet Bakanlığı’na bağlı Adli Kolluk kuracağız.

• Devlet Güvenlik Mahkemeleri’ne (DGM) dönüşmüş olan Sulh Ceza Hakimliklerini kaldıracağız. 

• Adli Tıp Kurumu'nun siyasi baskıdan uzak bir biçimde özerk, hızlı ve nitelikli çalışmasını sağlayacağız. 

• BM standartlarına uygun, insan hakları STK’lerinin de temsil edildiği bir İnsan Hakları Ulusal Denetim Kurumu kuracağız.

Yasal Düzenlemeler ve Adil Yargılanma

• Tüm kanunları gündelik yaşamın gereklilikleri ile uyumlu hale getireceğiz.

• Keyfi suçlamaları önlemek için terör suçunun yasalarda demokratik ilkeler çerçevesinde ve yoruma yer bırakmayacak şekilde tanımlanmasını sağlayacağız. 

• Cezaevlerinde soyut ve yoruma açık düzenlemelere dayanarak mahkûmların haklarının ihlal edilmesini önleyeceğiz.

• Gizli tanık uygulamasına son vereceğiz.

• Davaların keyfi gerekçelerle başka kentlere taşınmasını önleyeceğiz.

Mahkeme Kararlarının Uygulanması

• Adil yargılanma hakkı çerçevesinde, kanunları ve mahkeme kararlarını istisnasız ve herkes için eşit bir şekilde uygulayacağız. 

• Gerekçesiz yargı kararlarıyla yurttaşların temel hak ve hürriyetlerinin kısıtlanmasını engelleyeceğiz. 

• Yargı kararlarının saydam ve elektronik ortamda erişilebilir olmasını sağlayacağız.

• Tüm yargı kararlarının adil yargı ilkesine uygun denetimini yeniden tesis edeceğiz.

• Sulh Ceza Hakimliklerinin geçmiş kararlarının, adil yargı ilkesine uygun denetimini sağlayacağız.

HSYK’nın Yeniden Yapılandırılması 

• HSYK’yi, Hâkimler Yüksek Kurulu ve Savcılar Yüksek Kurulu olarak ikiye ayıracağız. 

• Adalet Bakanı’nı ve Bakanlık Müsteşarı’nı bu kurulların dışına çıkaracak, siyasal iktidarın HSYK üzerindeki vesayet ve patronajını sona erdireceğiz.

• HSYK’nin özellikle hâkimlerin ve savcıların özlük hakları ile ilgili kararlarını yargı denetimine açacağız.

• Hâkimler Yüksek Kurulu ve Savcılar Yüksek Kurulu seçimlerinde kadınların temsilini artırmak için cinsiyet kotası getireceğiz.

• Temsilci seçimlerinde, Adalet Bakanlığı bürokratlarının ayrıcalıklı konumlarını kötüye kullanmalarının önüne geçeceğiz.

Hâkimlerin ve Savcıların Bağımsızlığı

• Yargıç ve savcıların mesleğe girişinde nesnel ölçütler getirerek, liyakati esas alacağız.

• Yargıç ve savcıları idari olarak Adalet Bakanlığı'na bağlı olmaktan çıkaracağız.

• Yargıçların bağımsızlığını ve tarafsızlığını güvence altına alacak bir atama ve nakil sistemi oluşturacağız. 

• Sürgün uygulamalarına son vereceğiz.

TARAFSIZ CUMHURBAŞKANI

• Partiler üstü, sembolik yetkilerle donatılmış, yürütme ve yasama üzerindeki etkisi sınırlandırılmış bir Cumhurbaşkanlığı modelini yeniden tesis edeceğiz.

• Cumhurbaşkanı’nın yargı ve diğer üst düzey bürokrasi atamalarındaki yetkilerini kısıtlayacağız.

• Cumhurbaşkanlığı’nın bütçesini anayasal tanımlara uygun olarak mütevazı ve hesap verebilir hale getireceğiz.

• Örtülü ödeneğin keyfi biçimde ve siyasi amaçlarla kullanılmasını engelleyecek yasal düzenlemeleri yapacağız.

• Cumhurbaşkanı’na hakaret suçunun, yurttaşları sindirme amacıyla kullanılmasını mümkün kılan yasaları kaldıracağız.

ÇOĞULCU MEDYA, ÖZGÜR İNTERNET

• Medyayı Siyasetin Vesayetinden Kurtaracağız

• TMSF’ye devredilmiş medya kuruluşlarının iktidarın güdümüne girmesine ve propaganda aracına dönüşmesine engel olacağız.

• Kamu kaynaklarının, TMSF yoluyla iktidara yakın gazete ve televizyonlara aktarılmasına son vereceğiz. 

• TRT'yi iktidarın siyasi aracı olmaktan çıkaracak, idari ve mali açıdan özerkleştireceğiz. 

• RTÜK’ü kurumsal çerçeve, üye bileşimi ve yasal mevzuat açısından demokratik ilkelere göre yeniden yapılandıracağız.

• RTÜK’ün, program durdurma ve ceza uygulamalarını, medya üzerinde baskı ve sansür aracı olarak kullanmasını önleyeceğiz. 

Medya Kuruluşları ve Emekçileri Üzerindeki Baskıları Kaldıracağız

• Medya kuruluşları ve mensuplarına karşı partizanca saldırılara ve keyfi cezalandırmalara son vereceğiz.

• Yazar ve gazetecilerin maruz bırakıldığı işten attırma, polis baskınları, hukuksuz yargılama, sansür ve hakaret davaları gibi uygulamalara son vereceğiz. 

• Medya emekçilerinin sendikalaşmasının önündeki yasal engelleri kaldıracağız. 

• Medya çalışanlarına iş güvencesi sağlayacağız.

• Yerel medya kuruluşlarını destekleyeceğiz. Yerel medya üzerindeki siyasi baskılara son vereceğiz.

Bilgiye Erişim Hakkını Güvence Altına Alacağız

• Yurttaşların bilgilenme hakkını yasal güvence altına alacağız. 

• Ulusal ve yerel tekelleşmeyi engelleyecek önlemlerle bilgi kaynaklarının çeşitliliğini güvence altına alacağız.

• Mahkeme kararıyla alınan yayın yasaklarını, yurttaşların bilgiye erişim haklarını gözetecek şekilde kısıtlayacağız.

İnternet ve Sosyal Medya Kullanımını Özgürleştireceğiz

• İnternete ilişkin tüm kanunları, taraf olduğumuz uluslararası sözleşmeler ile uyumlu hale getireceğiz.

• Mahkemeler dışındaki mercilerin erişim engelleme yetkisini kaldıracağız.

• Yasaklara zemin oluşturan katalog suçları yoruma açıklık bırakmayacak şekilde tanımlayacak ve bu suçların kapsamını daraltacağız.

• İçişleri Bakanlığı kararnamesi ve polis eliyle yapılan sosyal medya izlemeleri ve fişlemelerine son vereceğiz.

• Siyasilerin, İnternet paylaşımlarını hedef alan keyfi tazminat davalarıyla yurttaşların eleştiri hakkını gasp etmesine izin vermeyeceğiz.

AYRIŞTIRMA VE KUTUPLAŞTIRMA DEĞİL, UZLAŞTIRMA VE BİRLEŞTİRME

• Devlet yönetiminde, dil, kültür, inanç ve yaşam tarzları arasında ayrım yapmaksızın Türkiye Cumhuriyeti yurttaşlığı ortak paydasını esas alacağız.

• Kamu hizmetlerinde eşitlikçi bir anlayışla hareket edecek ve farklılıklara saygılı davranacağız. 

• Farklı etnik kökene sahip olan yurttaşların dilini ve kültürünü öğrenmesini ve yaşatmasını kolaylaştıracak önlemler geliştireceğiz. 

• Korku ve şüphe üzerine kurulu siyaset anlayışını ortadan kaldıracak, güven, diyalog ve karşılıklı anlayış kültürünü yerleştireceğiz. 

• Kutuplaştırıcı anlayışı ortadan kaldırarak, toplumsal barışı tesis edeceğiz.

• Yasal düzenlemeler ve yaptırımlar yoluyla, cinsel yönelim ve cinsiyet kimliğine dayalı tüm ayrımcılıklara karşı kararlı şekilde mücadele edeceğiz. 

• Yurttaşları, özellikle de gençleri “olağan şüpheliler” olarak gören ve sindirmeye çalışan, yaşam tarzlarına müdahale eden anlayışa son vereceğiz.

Bir Arada Yaşamı Laiklik İlkesiyle Güvence Altına Alacağız

• Din, mezhep ve inanç farkı gözetmeksizin tüm yurttaşlarımızın inanç ve ibadet özgürlüğünü güvence altına alacağız.

• Din ve siyaset işlerinin birbirinden ayrı tutulmasına ve dinin siyasete alet edilmemesine özen göstereceğiz.

• Diyanet İşleri Başkanlığı’nı, tüm inançlara eşit mesafede duracak şekilde yeniden yapılandıracağız.

• Evrensel insan hakları ilkeleri çerçevesinde,  farklı din ve inançlara mensup tüm yurttaşların ibadethane açmalarının önündeki engelleri kaldıracağız. 

• Cemevlerini diğer ibadethaneler gibi yasal statüye kavuşturacağız.

• Zorunlu din derslerini kaldıracağız. Bu dersleri çoğulcu bir içeriğe kavuşturacak ve seçmeli hale getireceğiz. 

• Din ve inanç temelli ayrımcılık ve nefret suçlarına karşı yasal yaptırım uygulayacağız.

Kürt Sorunu

• Her türlü şiddet ve baskıyı sona erdirerek, sorunu müzakere ve siyaset yoluyla çözeceğiz.

• Kürt sorununun çözüm yerinin TBMM olmasını sağlayacağız.

• TBMM’de temsil edilen tüm siyasi partileri çözüm için bir araya getirerek süreci geniş bir toplumsal uzlaşma ile yürüteceğiz.

• Sorunu çözmeye yönelik tüm girişimlerin şeffaf ve hukuka uygun olmasını temin edeceğiz.

Yasaklara Son Vereceğiz

• Seçimlerde ve siyasette dil yasaklarını sona erdireceğiz.

• Talep eden tüm yurttaşlarımıza anadil öğrenimi olanağı sunacağız.

• Suriye sınırındaki mayınlı arazileri temizleyecek, tarım amaçlı kullanım için yoksul köylülere dağıtacağız.

• Koruculuk sistemini kaldıracak, koruculara kamuda istihdam sağlayacağız.

• Adları değiştirilen yerleşim yerlerinin eski adlarının, yeni adlarıyla birlikte kullanılmasına olanak tanıyacağız.

Geçmişin Yaralarını Saracağız

• Faili meçhul cinayetlerde zaman aşımını kaldıracağız.

• Köyleri boşaltılan yurttaşların mağduriyetlerini giderecek ve köye dönüşlerin önünü açacağız.

• Dersim arşivlerini tarihçilerin erişimine açacağız.

• Madımak Oteli’ni Hoşgörü Müzesi yapacağız.

• Diyarbakır Cezaevi’ni, İnsan Hakları ve Demokrasi Müzesi’ne dönüştüreceğiz.

ÖRGÜTLÜ TOPLUM, DEMOKRATİK SİYASET

Yasal Düzenlemeler

• Temel bir anayasal hak örgütlenme hakkını güvence altına alacak, örgütlü toplumun önündeki tüm anti-demokratik engelleri kaldıracağız.

• Dernekler Yasası'nı gözden geçirecek, örgütlenme özgürlüğünü kısıtlayan ve zorlaştıran bürokratik engelleri ortadan kaldıracağız.

• Sendikal hakları genişletecek ve yasal güvence altına alacağız.

Sivil Toplum

• Sivil toplum üzerindeki siyasal baskılara son vereceğiz. 

• Kamu yararı gözeten sivil toplum kuruluşlarını mali açıdan güçlendirecek ve bu STK’lerin özerkliklerini güvence altına alacağız.

• Tüm toplum kesimlerini, meslek odalarını, çevre, gençlik ve kadın örgütlerini ulusal ve yerel düzeylerde karar alma süreçlerine dâhil edeceğiz.

• Meslek örgütleri üzerindeki baskılara son vereceğiz.

• Meslek örgütlerinin yasalarını, kurumların özerkliğini güçlendirecek şekilde, paydaşların katılımıyla hazırlayacağız. 

• Meslek örgütlerinin mali haklarını ve denetim yetkilerini koruyacağız.

KADIN-ERKEK EŞİTLİĞİ

• Kadın-erkek eşitliğini yaşamın tüm alanlarında sağlamak için gereken yasal düzenlemeleri yapacağız.

• Baskıcı ataerkil anlayışla kararlılıkla mücadele edeceğiz.

• Kadına yönelik şiddete karşı “sıfır tolerans” anlayışıyla hareket edecek, bu konuda gereken yasal yaptırımları kararlılıkla uygulayacağız.

• Kız çocuklarının erken yaşta evlendirilmesine son vermek için gereken tüm önlemleri alacağız.

İŞ DÜNYASINA YAPILAN SİYASİ BASKILAR

• Ekonomiyi demokrasi ve saydamlık ilkelerine uygun şekilde yönetecek, hukukun üstünlüğünü esas alacağız.

• Ekonomi dünyasıyla ilgili tüm üst kurulları özerkleştirecek ve siyasal iktidarın müdahalelerine karşı koruyacağız.

• Farklı sermaye gruplarının haksız vergi cezalarıyla sindirilmeye çalışılmasına son vereceğiz.

• Vergi denetimlerinin, öngörülebilirlik ve hukuki güvenlik ölçütleri çerçevesinde yapılmasını sağlayacağız.

İSTİHDAM YARATAN, KAPSAYICI EKONOMİ

Devlet yurttaşlar içindir. CHP, her yurttaşın mutlu, huzurlu ve rahat yaşayacağı bir Türkiye hedeflemektedir. Ülkemiz, çalışmak isteyen herkesin iş bulduğu, her yurttaşın insanca yaşayabileceği düzeyde gelir elde ettiği, herkesin temel ihtiyaçlarının sosyal devletin güvencesi altında olduğu bir ekonomik düzene kavuşmalıdır. CHP ülkemizde hakça bir düzen kurmak için ekonomide köklü bir atılım gerçekleştirme ve sağlam bir ekonomik gelişme programını hayata geçirme kararlılığındadır. Yurttaşların güvenle yatırım yapabileceği, emeğinin karşılığını alabileceği, her yurttaşın beceri, bilgi ve teknolojiye engelsiz erişebileceği ve yalnızca siyasi değil, ekonomik olarak da özgür olabileceği bir Türkiye inşa etme kararlılığındadır.

Ekonominin kötü yönetilmesi yüzünden yurttaşlarımız bugün mutsuz ve karamsardır. Günü kurtarmayı hedefleyen, anlık tedbirlerden oluşan, şeffaflıktan ve gerçeklikten uzak ekonomi politikalarıyla Türkiye çağımızın gerisine hapsedilmiştir. CHP bu karamsarlığı ortadan kaldırmak, istihdam yaratan, kapsayıcı büyüme ile zenginleşerek herkese umut veren bir Türkiye tesis etmek için iktidara taliptir. CHP’nin ekonomi programı Türkiye’yi 21. yüzyıla taşıyacak ve yurttaşlarımızın mutlu bir geleceğe kavuşmasını sağlayacaktır. CHP’nin ekonomi programı, ekonomi politikalarını bütünlükçü bir yaklaşımla ele almaktadır. Ekonomi politikalarının birbirini tamamlamasına öncelik vermekte ve göstermelik değil, gerçekçi ve kararlı bir reform yapma iradesini barındırmaktadır. CHP ekonomiyi, merkezine insana yatırımı alan bir kalkınma anlayışı ile yönetecektir. Bu kalkınma anlayışı yüksek katma değerli, yeniliğe (inovasyona) dayalı ve rekabetçi üretimi hedeflemektedir. Bu hedef küresel ısınma ve çevre kirliliğine karşı yeşil ekonomiye dönüşümü ve sürdürülebilirliği sağlamayı kapsamaktadır. Neoliberalizmden farklı olarak piyasanın iyi ve adil bir biçimde düzenlendiği ve kamunun güçlü bir destekleyici role sahip olduğu bir yaklaşımın ürünüdür.

CHP, bu hedeflere ulaşmak için iki aşamalı bir ekonomik program sunmaktadır. Bunlardan ilki hemen etkisini gösterecek politikaları, ikincisi orta ve uzun vadede etki gösterecek politikaları içermektedir. CHP, iktidarının ilk yüz gününde uygulamaya koyacağı politikalarla yatırımları artıracak, Türkiye’de daha çok insanın iş bulmasını sağlayacak ve tüm yurttaşların gelirini kayda değer bir düzeyde artıracaktır. Eş zamanlı olarak uygulamaya konulacak olan eğitim ve teknoloji hamlesi ile çocuklarımızın müreffeh bir ülkede yaşamalarını garanti altına alacak bir büyüme gerçekleştirilecektir.

CHP iktidarının ilk 100 gününde, Türkiye yeniden yatırım yapılabilir bir ülke haline gelecektir. Bu hedefe ulaşabilmenin gereği olan siyasi ve ekonomik istikrar en kısa zamanda yeniden tesis edilecektir. Etkili bir teşvik ve destek programı ile özel sektöre dinamizm kazandırılacaktır. Devlet şeffaflaşacak, kamunun denetleme ve düzenleme faaliyetleri siyasi etkiden arındırılarak iş yapma ortamının güvenilirliği sağlanacaktır. Adil düzenlemeler sayesinde piyasa mekanizması daha verimli ve dengeli bir işleyişe kavuşacaktır.

CHP’nin ekonomi programı, iş yapma iklimindeki olumlu değişikliklerin yaratacağı fiziksel sermaye yatırımlarını, mali sermayedeki artış ve insan kaynaklarının zenginleştirilmesi ile destekleyecektir. Bu sayede sanayimiz, küresel değer zincirinde hapsolduğu orta düzey aşamalardan kurtarılacaktır. Üretim ve ihracatta yüksek teknolojiye dayanan, katma değeri yüksek malların payı artacaktır. CHP’nin kalkınma planı, küresel değer zincirinin üretim öncesi ve sonrası evrelerinde Türkiye’nin atılım yapmasını sağlayarak ihracatın değerini ve niteliğini artıracaktır.

Üretimde sağlanacak bu dönüşüm, bütünlükçü politikalarla tarım, sanayi, hizmetler ve inşaat sektörünün dengeli gelişimini mümkün kılacaktır. İnşaat sektörünün sadece spekülatif rant kapısı olarak görülmemesi ve sağlıklı bir zemine oturtulması ile sanayiden kaçış sona erdirilecektir.

Fiziksel yatırımların artması iş gücü piyasasındaki sorunların çözümü için elzemdir. Ancak CHP Türkiye’nin istihdam sorununun salt yatırım ortamı sorunu olmadığının bilincindedir. CHP ekonomi programı istihdamın artırılması için yatırımın artırılmasının yanı sıra rekabetçiliğin geliştirilmesi ve etkin bir eğitim reformunun gerçekleştirilmesinin gerekli olduğunu savunmaktadır.

Fiziksel yatırımlardaki artış, iş gücünün verimliliğine olumlu katkıda bulunarak ücretlerde doğal bir artışı beraberinde getirecektir. Çalışmak isteyen ancak çalışma özgürlüğü kısıtlanmış olan gençlerin ve kadınların önündeki engellerin kaldırılmasıyla iş gücüne katılım artacaktır. İnsana yatırımın sağlayacağı verimlilik artışı ve gençlerle kadınların iş gücüne katılımının yaratacağı istihdam, büyümenin niteliğini de artıracaktır. Gerçekleştireceğimiz eğitim reformu iş gücünün beşeri kaynaklarının güçlenmesini ve ülke genelinde ortalama ücretlerin artmasını sağlayacaktır. CHP iktidarında etkin bir asgari ücret politikası ile gelir adaletsizliği giderilecek, ücretlerin genelinde artış sağlanacak ve iş gücünün niteliği yükseltilerek asgari ücretle çalışanların toplam istihdam içindeki payı hızla düşürülecektir. CHP’nin eğitim hamlesi, hem mevcut teknolojilerin en üst düzeyde kullanılmasını, hem de gençlerin yeni teknolojileri üretmesini mümkün kılacaktır. Böylece tarım, sanayi ve hizmetler sektörlerinde yüksek katma değerli üretim artacaktır. CHP, yenilikçi bir kalkınma hamlesi ile toplumsal sorunları çözecek, her alanda küresel rekabet gücümüzü artırarak yurttaşlarımızın refah düzeyini yükseltecektir. 

21. yüzyılda üretimin temel kaynağı bilgidir. Bilginin kullanılması ve üretime dönüşmesi için teknoloji ve bilişim altyapısına ihtiyaç vardır. Emek ve girişim, bilgi ve teknolojiyi üretime dönüştürecek temel unsurlardır. CHP’nin ekonomi programı bilgiye, bilginin altyapısına ve insana yatırım yapmayı öncelemektedir. Bu alanlarda yapılacak yatırımlarla dinamik insan gücüne dayanan bir ekonomik model sayesinde Türkiye dünya liginde ön sıralarda yer alacaktır.

Bilgi, teknoloji ve bilişim altyapılarını tüm toplumun kullanmasını önceleyen bu ekonomik yaklaşım Türkiye’nin sosyal bilgi ekonomisinde dünyada öncü ülkeler arasına girmesini olanaklı kılacaktır. AKP iktidarında vatandaşlarımız borçlandırılarak mülksüzleştirilmiştir. CHP’nin ekonomi programı, yurttaşlarımızı, bilgi ve bilişime kavuştururken, fiziksel sermayenin de paylaşımına ortak edecektir. Sermayenin tabana yayılması ve halkımızın bilgi ile buluşturulması yeni bir sanayi devrimini mümkün kılacaktır. CHP iktidarında, Türkiye’nin bilgi çağını yakalaması ve sermayenin bilgi barındıran sermayeye dönüştürülmesi kamu eliyle teşvik edilecektir. Yeni sermayenin eşit fırsatlar ilkesi ile dağıtılmasını prensip edinen bu yaklaşımla CHP ekonomi programı, yoksulluğu yönetmeyi değil yoksulluğa son vermeyi hedeflemektedir.

Türkiye AKP ekonomi politikaları ile yoksulluk, işsizlik ve mutsuzluk sarmalına mahkûm edilmiştir. Bunun nedeni ekonomik kaynaklarımızın sınırlı olması değil, ekonominin etkin şekilde yönetilmemesidir. CHP için, ekonomi kısıtlı kaynakların yönetilmesinden ibaret değildir. Akılcı ekonomi yönetimi, ekonomik potansiyelin keşfedilerek verimli ve sürdürülebilir şekilde toplum yararına kullanılmasına dayanmaktadır. Türkiye, bilgi ekonomisine hızla geçecek ve uluslararası düzeyde rekabet edebilecek potansiyele sahiptir. CHP’nin ekonomi programı, bu potansiyeli hayata geçirecek ve geleceğin Türkiye’sinde kaynak sorununu çözerek herkese daha iyi bir hayat olanağı sunacaktır.

REFAH SEVİYESİ YÜKSEK BİR TOPLUM

İNSAN ODAKLI KALKINMA 

• İnsan odaklı bir kalkınma anlayışıyla hareket edeceğiz.

• Ekonomik kalkınmada yalnızca zenginleşmeyi değil, eşitlikçi sosyal gelişmeyi de hedefleyeceğiz. 

• Gelir adaletsizliklerine son vereceğiz.

• İşsizlikle etkin şekilde mücadele edecek, tüm yurttaşlarımıza iş olanağı yaratacağız.

• Nitelikli işler ve nitelikli bir iş gücü yaratacağız.

• Gençler ve kadınlar başta olmak üzere tüm yurttaşlarımızın, ekonomiye ve üretime ortak olmasını sağlayacağız.

BİLGİ VE TEKNOLOJİYLE ÜRETEN VE BÜYÜYEN EKONOMİ

• Sadece tüketen değil, üreten bir ekonomi modelini esas alacağız.

• Türkiye’nin emek yoğun bir ekonomiden, üreten ve bilgi yoğun bir ekonomiye geçmesini sağlayacağız. 

• Türkiye’yi yalnızca bir üretim ve lojistik üssü olmaktan çıkaracak, kendi markalarını yaratan bir ileri üretim ve kademeli olarak teknolojik gelişme üssüne dönüştüreceğiz.

• Teknolojik gelişmenin toplumun tüm kesimlerinin yaşam kalitesini artırmasını sağlayacağız.

GELECEĞİN TÜRKİYE’Sİ: CHP EKONOMİ PROGRAMI İLE İLK 20 YILLIK HEDEFLER

• Üretim verimliliğimizi ikiye katlayacak, yıllık ortalama büyüme hızını %6’ya çıkaracağız.

• Kadınların iş gücüne katılımını kısa vadede %30’dan %40’a, uzun vadede ise %60’a çıkararak katılımcı büyümeyi sağlayacağız. 

• Yıllık ortalama istihdamı ikiye katlayacağız.

• İşsizliği % 5’in altına indireceğiz.

• Enflasyonu % 4’ün altına düşüreceğiz.

• Toplam yatırımların GSYH’deki payını %20’den %29’a çıkacağız.

• Yurtiçi tasarrufları %14,8’den %30’lara ulaştıracak, cari açık sorununu ortadan kaldıracağız.

GÜÇLÜ SOSYAL DEVLET İLE İSTİKRARLI VE KAPSAYICI BÜYÜME

• Yoksulluğa, işsizliğe, kayıt dışılığa, iş gücünün niteliğine ve ücretlerin düşüklüğüne dair sorunların çözümünü sadece piyasaya bırakmayacağız. Bu sorunların çözümünde devlete düşen sorumlulukların yerine getirilmesini sağlayacağız.

• Büyüme stratejisini; üretim, gelir dağılımı, sosyal kapsayıcılık ve sürdürülebilirlik ilkeleri ışığında tasarlayacak ve uygulayacağız.

• Yeni teknoloji alanlarının yanı sıra, geleneksel üretim sektörlerinde katma değeri yüksek ürün ve faaliyetleri geliştireceğiz.

• Yerel ve doğrudan yabancı yatırımlarla, üretim kapasitelerinin artırılmasını sağlayacağız.

• Dışa açık, ama finansal dalgalanmalara karşı dayanıklı, yatırım odaklı bir istihdam ve büyüme stratejisi izleyeceğiz.

EKONOMİK KALKINMAYI DESTEKLEYEN DEVLET ANLAYIŞI

• Kalkınmada kamunun rolünü, daha etkin, tutarlı ve yurttaş odaklı hale getireceğiz.

• Devletin istihdam ve rekabet alanında kolaylaştırıcı ve destekleyici olmasını sağlayacağız.

• Özel sektörün faaliyet göstermediği alanlarda, bölgesel gelişmişlik ve gelir farklılıklarının giderilmesi için kamuyu öncü konuma getireceğiz. 

• Kamu yatırımlarında etkinliği, saydamlığı ve kurumlar arasında eşgüdümü sağlayacak reformları gerçekleştireceğiz.

EKONOMİ YÖNETİMİNDE HUKUKUN ÜSTÜNLÜĞÜ VE ÖNGÖRÜLEBİLİRLİK

Yasal Düzenlemeler

• Vergi denetimini iktidarın siyasi aracı olmaktan çıkaracak düzenlemeleri yapacağız. 

• Kamu İhale Kanunu’nu AB standartlarına uygun hale getirecek, tüm kamu kurumlarını Kanun kapsamına dâhil edeceğiz.

• Mevzuat değişiklikleriyle, kamusal ekonomik faaliyetlerin denetlenmesini kurumsallaştıracak, şeffaflığı ve hesap verebilirliği güvence altına alacağız.

• TBMM’nin Bütçe Hakkı’nı güvence altına alarak yürütme üzerindeki denetimini etkinleştireceğiz.

Kurumsal Düzenlemeler

• Gelir İdaresi Başkanlığı’nı bağımsız hale getirecek ve Kurum’un tüm mükelleflere eşit mesafede durmasını sağlayacağız.

• Bütçenin etkin denetimi için başkanlığını ana muhalefet partisinin yürüteceği Kesin Hesap Komisyonu’nu kuracağız.

• Kamu idaresi tarafından tespit edilecek olan stratejik plan ve performans göstergelerinin kuruluşların bütçelerinde yer almasını zorunlu hale getireceğiz. 

• Sayıştay’ın, başta TOKİ ve kamu bankaları olmak üzere bütçe dışı kurumların finansal durumlarını tespit etmesini sağlayacağız. 

• Sayıştay raporları doğrultusunda finansal açığı gerçekçi bir şekilde belirleyeceğiz.

ETKİN MALİYE POLİTİKASI

• Kamu borcunun su¨rdu¨ru¨lebilirliğine dikkat edecek, kurallı maliye politikası uygulayacağız. 

• Vergilerin nereye harcandığının hesabını yurttaşa vereceğiz.

• Kayıt dışılıkla mücadele edecek, vergi kayıp ve kaçaklarını en alt seviyeye indireceğiz.

• Gelir vergisi tarife ve oranlarını farklılaştıracak, herkesten gücüne göre vergi alacağız.

• Orta vadeli bir strateji planı ile dolaysız vergileri esas alan bir yapı kuracağız. 

• Vergi sistemini daha adil ve ekonominin rekabet gücünü artıran bir yapıya kavuşturacağız.

HAYAT PAHALILIĞINA SON VEREN PARA POLİTİKASI

• Merkez Bankası’nı keyfi müdahalelerden bağımsız hale getirecek, Kurum’un itibarını iade edeceğiz.

• Para politikasının temel ilkesini fiyat istikrarını sağlamak ve enflasyonu düşürmek olarak yeniden tesis edeceğiz. 

• Enflasyon hedeflemesi uygulamasını etkinleştirecek, para politikasında şeffaflığı artıracağız.

• Enflasyonla mücadelede iyi yönetişim sağlanması amacıyla Para Politikası Kurulu’nun (PPK) yeterli sıklıkta toplanmasını sağlayacağız. 

FİNANSAL İSTİKRAR

• Finansal istikrarın sağlanması görevini BDDK ve TMSF’ye vereceğiz. 

• Bu kurumların Merkez Bankası ile eşgüdümlü çalışmasını sağlayacağız. 

• Finansal sistemi düzenleyen ve denetleyen kamu kuruluşlarının bağımsızlıklarını tesis ederek siyasetin finansal istikrarın önünde engel olmasını önleyeceğiz. 

• Reel ekonomiyi, finans sisteminin makro ve tekil finansal kurum risklerinden koruyacağız.

İSTİHDAM YARATAN VE YATIRIMLARI KOLAYLAŞTIRAN BÜYÜME MODELİ

İSTİHDAMA DÖNÜK ETKİN POLİTİKALAR

• İstihdamda kalıcı artışlar sağlayacak yatırımlar yapılmasının iklimini sağlayacağız. 

• Pasif ve aktif iş gücü politikalarını etkin şekilde kullanarak istihdam yaratacağız.

• İstihdam üzerindeki kamusal yükleri azaltacağız.

• Kamu hizmetlerinde kadın, genç ve engelli yurttaşlarımızın istihdam edilme olanaklarını artıracağız. 

• Kamuda istihdamı kapsayıcı büyümenin öncüsü haline getireceğiz.

• İş gücünün donanımının artırılmasına öncelik vereceğiz.

• Tarım, sanayi ve hizmet sektörlerinde, üretimdeki dönüşümün istihdam kayıplarına yol açmasına engel olacağız. 

• İş arayanlar ve iş olanakları arasındaki eşleşmelerin hızlı ve etkin şekilde gerçekleştirilmesini sağlayacağız.

YATIRIMLAR İÇİN ELVERİŞLİ BİR İKLİM

 Kurumsal Düzenlemeler 

• İş yapma ortamını iyileştirerek yatırımların hızla artmasını sağlayacağız. 

• Bağımsız denetleme ve düzenleme kurumlarının kurumsal itibarlarını yeniden tesis ederek yatırımları güvence altına alacağız.

• Yatırım yeri tahsisini kolaylaştırıcı adımlar atacak, bürokratik engelleri kaldıracağız.

• Yatırım ortamının iyileştirilmesi amacıyla “piyasaya giriş ve çıkış” yüklerini azaltacağız, işlemleri basitleştirerek hızlandıracağız.

• Ekonomik ve Sosyal Konsey’i, “Ekonomi, Toplum ve Çevre Konseyi” haline getirerek işlevsellik kazandıracak ve düzenli toplanmasını sağlayacağız.

Yatırımlar İçin Akılcı Teşvik Sistemleri

• Akılcı bir teşvik sistemiyle, bilgi yoğun sektörleri destekleyecek, kadın ve gençlerin iş gücüne katılımını artıracağız. 

• Doğa duyarlılığını ve enerji verimliliğini artıracak yüksek katma değerli bir üretim stratejisini hayata geçireceğiz.   

• Hedef odaklı, KOBİ’leri önceleyen, sadeleştirilmiş bir teşvik programı uygulayacağız.

• Yeni teşvik ve destek programının İnternet üzerinden tek noktadan erişilebilir olmasını sağlayacağız. 

• Kalkınma Ajansları bünyesinde kurulacak olan KOBİ Destek Ofisleri uzmanlarının KOBİ’leri kuruluşlarından itibaren teşvik sistemi konusunda bilgilendirmelerini sağlayarak teşvik sisteminin etkinliğini artıracağız.

• Performans ve proje odaklı bir teşvik dağıtım anlayışı benimseyeceğiz. 

• İlk 100 günde yapılacak teknik çalışmalarla ölçek artırma potansiyeli olan işletmeleri belirleyecek, bu işletmelere yönelik özel teşvik programları tasarlayacağız

ŞİRKETLER VE KOBİ’LER 

Finansmana Erişim

• Teminat olarak verilebilecek taşınabilir malların kapsamını genişleterek, finansmana erişimi kolaylaştıracağız.

• KOBİ’lere, ödedikleri vergi ve sigorta primi tutarında faizsiz işletme kredisi vereceğiz.

• KOBİ’lerin sermaye piyasalarına erişimini etkinleştirecek, finansman yöntemlerinin çeşitlenmesini ve daha sağlıklı bir yapıya kavuşmasını sağlayacağız.

• Kredi Garanti Fonu’nun kullanımını etkinleştirerek, sermaye artırımı sağlayacağız.

• KOBİ’lere sağlanacak kredi desteklerinin üretimde dönüşüm stratejileri ile uyumlu olmasını gözeteceğiz. 

• Yüksek teknolojiye odaklı yatırımlara, yeşil projelere, kadın girişimcilere ve genç girişimcilere verilen şirket kredilerine özel teşvikler sağlayacağız. 

• Gerekli yasal düzenlemeleri yaparak risk (girişim) sermayesi şirketlerinin kurulması ve yaygınlaştırılmasını destekleyeceğiz.

• Girişim finansmanı sağlamak için kamunun katılımı ve öncülüğünde ‘’fonların fonunu’’ geliştireceğiz. 

KOBİ’ler ve Şirketler Kamunun Birikiminden Yararlanacak

• Halkbank’ı özelleştirmeyecek, KOBİ’lerin ve esnafın ihtisas bankasına dönüştüreceğiz.

• Kalkınma Bankası’nı Devlet Yatırım Bankası’na dönüştürerek özellikle yerel gereksinimleri ve KOBİ ihtiyaçlarını karşılayacak şekilde yeniden yapılandıracağız. 

• Devlet Yatırım Bankası’nın, finansmanın yanı sıra proje finansman danışmanlığı hizmetleri de vermesini sağlayacağız. 

• Türk Eximbank’ın işlev ve etkinliğini ihracat yoğunluklu KOBİ’lere yönelik olarak artıracak, kullandıkları araçları çeşitlendireceğiz. 

• Kuracağımız “Teknobank” ile teknoloji gelişme bölgelerinin etkinliğini artıracak; yenilikçiliği, teknoloji yatırımlarını ve adaptasyonunu, yeni teknoloji tabanlı ürünleri ve e-ticaret faaliyetlerini destekleyeceğiz.

SANAYİYİ DESTEKLEYEN KAMU POLİTİKALARI

• Enerji, ulaşım ve iletişim maliyetleri üzerindeki vergi yükünü azaltarak imalat sanayisinin rekabet gücünü artıracağız. 

• Kamu alımlarında, uluslararası hukuk çerçevesinde, yerli ara mallarla üretime öncelik tanıyacağız.

• Kamu alımlarında tedarik bütçelerinin %15’ini kadın girişimciler ve genç girişimcilerin kurduğu firmalardan yapılacak alımlar için kullanılması yönünde düzenlemeler yapacağız.

ŞİRKETLERİN VE İŞLETMELERİN KÜRESEL REKABET GÜCÜNÜN ARTIRILMASI

• KOBİ’lerin yeni teknoloji temelli dönüşümlerini hızlandırarak, teknoloji yoğun ürün ve üretim süreci geliştirmelerini sağlayacağız.

• Kayıt dışılığı önleyeceğiz, rekabet gücünü artırıcı vergi reformunu gerçekleştireceğiz.

• Katma değeri düşük ve yenilenmesi güç sektörlere teşvikleri kaldıracağız.

• Şirket birleşme ve alımlarını özendireceğiz. Bu sayede ölçek ve kapsam fırsatlarından faydalanılmasını ve teknolojik olanakların paylaşımını sağlayacağız.

• Gümrük Birliği’nin derinleştirilmesini ve ülkemiz için refah arttırıcı şekilde yeniden müzakere edilmesini sağlayacağız. 

• Transatlantik Ticaret ve Yatırım Anlaşması (TTIP) görüşmelerinde aktif rol alabilmek için AB ile müzakereleri hızlandıracağız.

ŞİRKETLERİN DEĞER ZİNCİRİNDE KATMA DEĞERİ YÜKSEK ÜRETİM AŞAMALARINA GEÇİŞİ

• Ar-Ge faaliyetlerinin üretim odaklı ve tasarım sürecini kapsayacak şekilde yürütülmesini sağlayacağız.

• Ürün ve süreç tasarımını Ar-Ge faaliyetleri kapsamına dâhil edeceğiz.

• Türk Tasarım Danışma Konseyi’ni daha etkin hale getireceğiz. 

• Tasarım Strateji Belgesi’ni titizlikle uygulayacağız.

• Bu strateji kapsamındaki tasarım politikalarının yürütülmesi için “Türkiye Tasarım Enstitüsünü” kuracağız.

İSTİHDAMA YÖNELİK DOĞRUDAN POLİTİKALAR

GELİRLERİN ARTMASINA YÖNELİK DOĞRUDAN DÜZENLEMELER

• Asgari ücret üzerindeki gelir vergisini kaldıracağız. 

• Asgari ücreti 1500 TL düzeyine çıkaracağız.

• Asgari ücret artışının belirlenmesinde enflasyon ve refah artış payı toplamının dikkate alınmasını sağlayacağız.

İŞ GÜCÜ VE İSTİHDAM

Pasif İş Gücü Politikaları

• İşsizlik Fonu’ndan yararlanma koşullarını yarı yarıya kolaylaştıracağız. 

• İşsizlik Sigorta Fonu’nun amacına uygun şekilde kullanılmasını teminat altına alacağız. 

• İşsizlik Fonu’nun yönetimini özerkleştirecek ve fon yönetiminde sosyal tarafların temsilini artıracağız. 

• İşsizlik Fonu’nun şeffaf ve etkin olarak denetlenmesini sağlayacağız. 

Aktif İş Gücü Politikaları

• I·s¸-Kur ile Mesleki Yeterlilik Kurumu iş birliği içerisinde vasıfsız isçilere beceri kazandırmakta artırmaya dönük uzun vadeli bir eğitim programı uygulayacağız. 

• Program kapsamında, 800 bin işsiz yurttaşımızı, asgari ücret karşılığında ödeme alacakları 9-12 aylık eğitim programlarına kademeli olarak yerleştireceğiz.

• Programı bitirdikten sonra yeni işe giren kadınlar ve 18-29 yaş arasındaki erkekler için 4 yıl boyunca;  29 yaş üzeri erkekler için 3 yıl boyunca sigorta işveren primlerinin kamu tarafından desteklenmesini sağlayacağız.

• Uzmanlaşmış Meslek Edindirme Merkezleri (UMEM) sertifika programlarının çeşitliliğini, işverenlerin ve iş piyasasının ihtiyaçlarının yanı sıra yeni büyüme stratejimiz doğrultusunda şekillendireceğiz.

• Sektör öncüleri, STK’ler ve kamu ortaklığıyla başlatılacak teknoloji, sayısal ve finansal okuryazarlık eğitim seferberliği ile iş gücünün genel beşeri sermaye birikimlerini yeni büyüme stratejimizle uyumlu hale getireceğiz.

BİLGİ EKONOMİSİ ATILIMI

BİLGİ TEKNOLOJİLERİ 

• Yeni teknoloji atılımında kamunun sürükleyici bir güç olmasını sağlayacağız.

• Bilgi teknolojilerinde sadece tüketen değil, aynı zamanda üreten ülke olacağız.

• Bilgi ekonomisine dönüşüm için yeni teknoloji ve Ar-Ge alanları ile eğitim başta olmak üzere sosyal gelişmeyi kapsayan yapısal reformları gerçekleştireceğiz.

EĞİTİMİN EKONOMİYLE BAĞLANTILARININ GÜÇLENDİRİLMESİ

• Bilgi ekonomisine geçmek için eğitimde eşit fırsatların ve koşulların yaratılmasını sağlayacağız.

• İş gücümüzün yeni teknolojilere uyum sağlamasına dönük olarak, tüm çalışanları mesleki eğitim ve hayat boyu öğrenme olanaklarına kavuşturacağız. 

• Bilim, teknoloji ve eğitim alanlarında uzaktan eğitim olanaklarını kullanarak yurt içi ve yurt dışındaki uzmanların deneyimlerinden yararlanacağız.

• Okul öncesi eğitimi bilgi ekonomisine geçiş için nitelikli ve kapsayıcı bir hazırlık süreci olarak geliştireceğiz.

• Küresel rekabet gücünü artırmak için erken yaşlardan itibaren en az bir yabancı dilin iyi düzeyde öğrenilebilmesini sağlayacağız.

• Zorunlu eğitimin tüm kademelerinde bilişimin yerini artıracağız.

AR-GE VE YENİLİKÇİLİK ÇALIŞMALARI

• Ar-Ge harcamalarının GSYH içindeki payını, AB standardı olan %3 düzeyine çıkaracağız. 

• Teşvikleri finansman aracı olmaktan çıkaracağız. Ar-Ge teşviklerini etkinleştirecek ve üretim ve bölgesel ihtiyaçları gözeterek düzenleyeceğiz.

• Ar-Ge desteklerine erişimi kolaylaştırmak ve desteklerin etkinliğini artırmak için kurumlar arası form ve süreç farklılıklarını ortadan kaldıracak, eşgüdümü sağlayacağız.

• AB ülkelerinin ‘’akıllı uzmanlaşma’’ stratejisini bölgesel ekonomilere uyarlayacağız. Bölgesel Ar-Ge politikalarını bu stratejiye göre oluşturacağız. 

• Kamu araştırma kurumlarının kapasite ve sayısını artıracağız ve etkin kamu desteğiyle kamu araştırma kurumları – üniversite – sanayi işbirliği modelini geliştireceğiz.

• Ar-Ge faaliyetlerini kurumsallaştıracak, yeni uluslararası Ar-Ge ortaklıkları kuracağız. 

• Bilişim ve teknoloji alanında kamu politikaları geliştirmek ve harcamaların etki analizini yapmak üzere bir veri bankası oluşturacağız. 

Ar-Ge Merkezleri

• Teknoloji Geliştirme Bölgeleri, Teknoloji Geliştirme Merkezleri ve İş Geliştirme Merkezleri’ni yeniden yapılandırarak “Bölgesel İş ve Teknoloji Geliştirme Merkezleri” kuracağız. 

• Merkezlerin işleyişini düzenleyen mevzuatı basitleştireceğiz. 

• Merkezlerin bölgelerin özellikleri göz önüne alınarak belirlenecek sektörel uzmanlıklar geliştirmelerini sağlayacağız.

• Bu merkezlerde üretim teknolojileri, iş ağı ve pazar geliştirme, ihracat ve insan kaynakları alanlarında destek sağlayacağız.  

Bilişim Reformu

• Yerli yazılım üretimini teşvik edecek, yazılım sektörünün büyümesi için destek vereceğiz. 

• Bilişim sektörüne yönelik güçlü bir talep oluşmasını kamu desteğiyle sağlayacağız.

• Bilişim alanında ara elemanı eğitimine öncelik vereceğiz. 

• UMEM kapsamında üniversite mezunu genç işsizlere bilişim eğitimi vererek istihdam yaratacağız.

• Yazılım ihracatını engelleyen dolaylı vergileri kaldırarak bilişim sektörünün uluslararası rekabet gücünü artıracağız.

KOBİ’LERDE BİLİŞİM DÖNÜŞÜMÜ

• Bilgi ekonomisine dönük yapısal reformlardan KOBİ’lerin faydalanmasına öncelik vereceğiz. 

• KOBİ’lerin İnternet temelli üretim ve satış yapmasına yönelik teşvikler uygulayacağız. 

• E-ticareti kolaylaştırıcı alternatif ödeme sistemlerinin geliştirilmesini ve elektronik fatura kullanımının yaygınlaştırılmasını sağlayacak mevzuat değişikliklerini gerçekleştireceğiz.

• KOSGEB kanalıyla KOBİ’lerin e-dönüşümlerine yönelik destek ve teşvik sağlayacağız.

• KOBİ’lerin bulut bilişimi, e-tedarik, e-stok yönetimi ve veri merkezlerini kullanmalarını teşvik edeceğiz.

• Sayısal okuryazarlık eğitim seferberliğinde KOBİ çalışanlarına öncelik vereceğiz.

BİLİŞİMDE ATILIM 

Altyapıya Daha Fazla Yatırım

• Yeni teknoloji atılımında kamunun sürükleyici bir güç olmasını sağlayacağız. 

• Tüm yurttaşlarımızı ucuz ve hızlı geniş bant İnternet erişimine kavuşturacağız.

• Evrensel Hizmet Fonu’nu amacına uygun kullanacağız.

• İnternet erişimini en düşük maliyetle sunmak için gereken fiber optik ve yeni nesil şebeke altyapı yatırımlarını yapacağız. 

• İnternet altyapısının sağlanmasında tüm eşitsizlikleri ortadan kaldıracağız.

• Kamu altyapı yatırımlarının, bilişim hizmetlerinin eşgüdümü ve finansmanın yanı sıra bilgi ve teknolojinin kullanımında da etkin bir rol üstlenmesini sağlayacağız.

• E-devlet hizmetlerinin yaygınlaştıracak, daha etkin kullanılmasını destekleyeceğiz.

Yasal Düzenlemeler

• Yeni teknolojilerin tüm sektörlere ve işletmelere yayılmasını destekleyecek politikalar geliştirecek, bu alandaki yasal engelleri kaldıracağız. 

• Fikri ve sınai mülkiyet haklarının korunmasına yönelik adımlar atacağız.

• Patent sistemini temel araştırma çıktılarının teknolojiye aktarılması ve ürüne dönüşmesi için yeniden tasarlayacağız.

• İnternet’e dair düzenlemeleri; kullanıcıların, içerik sağlayıcıların, özel sektör ve STK’lerin görüşlerini alarak yapacağız. 

• Kişisel verilerin korunmasında, kamuya tanınan her türlü istisnayı kaldıracağız. 

• Veri Koruması Kurulu’nun bağımsız olmasını sağlayacağız.

• Bulut bilişim ve veri merkezi hizmetlerinin genel güvenliğinin sağlanması ve bu hizmetlerin özel güvenlik denetimlerine tabi tutulmasına yönelik yasal düzenlemeleri yapacağız.

GİRİŞİMCİLİK EKOSİSTEMİ

• Yurt dışında girişimcilik konusunda deneyim kazanmış yurttaşlarımızın Türkiye’deki girişimcileri desteklemesini sağlayarak bu konudaki yetenek ve bilgi havuzunu genişleteceğiz.

• Üniversite, sanayi ve kamu ortaklığında verilecek ‘’tekno-girişim’’ eğitimleri ile ileri teknoloji alanına ilgi duyan üniversite mezunlarının girişimci olmalarını destekleyeceğiz. 

• Türkiye Girişimcilik Konseyi yerine Girişimcilik Bakanlığı kuracağız.

• Sadece yüksek lisans eğitimi ve Ar-Ge ile ilgilenecek olan ‘’Girişimcilik Üniversiteleri’’ kurulması yönünde yasal düzenlemeleri yapacağız.

• Eşgüdümünü girişimcilik üniversitelerinin sağlayacağı ve her bölgenin sektörel farklılıklarının gözetileceği  ‘’Girişimcilik Okulları (Fabrikaları)’’ kuracağız.

• Bu okullarda, yaşam boyu eğitim merkezleri, kuluçka merkezleri, profesyonel destek birimleri ve tam donanımlı atölyelerin bulunmasını sağlayacağız. 

• Tüm üniversitelerde girişimcilik ve yenilikçilik (inovasyon) eğitimlerinin artıracağız.

TARIM

YENİ BİR KIRSAL KALKINMA ANLAYIŞI

• Tarım üretiminin, başta turizm olmak üzere alternatif sektörlerle desteklendiği yeni bir modele geçişi sağlayacağız.

• Ekolojik turizm, kırsal spor , sağlık ve sosyal etkinliklere yönelik yatırımları vergi indirimleri ve yarı yarıya hibelerle destekleyeceğiz.

• Doğal tarım alanlarını ve organik tarım üretimi yapan çiftlikleri, kent yaşamından uzaklaşmak isteyen yurttaşlarımız için alternatif yaşam alanları olarak geliştireceğiz. 

• Aile çiftçiliğini başta sağlık turizmi olmak üzere yeni sektörlerle entegre ederek, çağdaş kırsal kalkınma alanları yaratacağız.

• Büyük kentlere yakın kırsal bölgelerde, tarım ve ekolojik çeşitlilik siteleri ile botanik bahçeleri kurarak bu bölgeleri çekim alanları haline getireceğiz.

TOPRAK REJİMİ

• Hazine arazilerinin tarım üretimine kazandırılması ve toprak toplulaştırma faaliyetlerini, kuracağımız Arazi Edindirme Ofisi eliyle yürüteceğiz. 

• Hazineye ait arazileri, tarım üretimi potansiyeli açısından yeniden değerlendirecek, sınıflandıracak ve kademeli olarak üretime kazandıracağız.

• Uygun hazine arazilerinin, belirlenen ilkeler doğrultusunda tarım faaliyetlerinde kullanılmak üzere 49 yıllığına kiralanabilmesini sağlayacağız.

• Toprak toplulaştırma faaliyetlerinde tarımsal etkinliklerin sürdürülebilir olmasını destekleyecek bir modeli uygulamaya koyacağız. 

• Toprak toplulaştırmadaki kıstasları bölgesel farklılıkları ve ürün çeşitliliğini dikkate alarak belirleyeceğiz. 

• Mera alanlarını ıslah edecek, meraların amacının dışında kullanılmasına izin vermeyeceğiz.

• Mera yönetim birliklerini etkinleştirecek, yem bitkisi ekimlerini tamamlayacak ve meraları kullanan çiftçilerin eğitimlerini gerçekleştireceğiz.

TARIMSAL VE HAYVANSAL ÜRETİM MERKEZLERİ 

Kurumsal Yapı

• Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar Genel Müdürlüğü bünyesinde faaliyet gösteren tüm merkezi ve bölgesel araştırma enstitülerini bir çatı altında toplayarak eşgüdüm içerisinde çalıştıracağız. 

Ar-Ge Çalışmaları

• Yeni üretim teknikleri ve yeni ürünler konusunda, çiftçilere görerek öğrenme olanağı sağlamak amacıyla uygulama bahçeleri, ahırları vb. alanlar kuracağız. 

• Kurum bünyesinde bölgesel bazda araştırmalar yapılabilmesi için, mevcut laboratuvarları çağın gerekliliklerine göre güncelleyecek, yeni laboratuvarlar kuracağız. 

• Çiftçi ve işletmelerin Ar-Ge süreçlerine ortak projeler geliştirerek dâhil olmalarını sağlayacağız. 

• Bölgesel araştırmaları bir veri tabanında toplayacağız. Araştırmaların çıktılarını ekonomik değer üretme ve nihai ürün geliştirmeye katkı sağlama potansiyelleri çerçevesinde ele alacağız.

Teknik Destek ve Altyapı Desteği

• Kurum bünyesinde makine ve donanım parkları kurarak küçük çiftçilerin ve işletmelerin teknolojik yatırımlara finans ayırmadan büyümelerine olanak tanıyacağız.

• Kurum çalışanları aracılığıyla çiftçilere ve küçük üreticilere, ziraat ve gıda mühendisliği başta olmak üzere gereken uzmanlık desteğini vereceğiz.

GIDA GÜVENLİĞİ

• Topraklarımızın kontrolsüz ve yasa dışı bir biçimde tarım araştırmaları için bir laboratuvar gibi kullanılmasına izin vermeyeceğiz. 

• GDO’lu ürünlerin piyasaya sürülmesi ve kullanılmasına ilişkin her türlü yasal denetimi eksiksiz olarak gerçekleştireceğiz. 

• Toprak yapımıza uygun yerel tohumların geliştirilmesi için gen laboratuvarları kuracağız, bu konudaki kapasiteyi artıracağız. 

• Tohum üretiminin sertifikasyon sürecini, tüketici haklarını gözetecek ve uluslararası kalite standartları uyarınca hareket edecek özerk bir yapıyla yürüteceğiz. 

• Tarım desteklerinde ve hibelerde doğal ve organik tarıma dönük üretim faaliyetlerine öncelik vereceğiz. 

BİO-ÇEŞİTLİLİĞİN KORUNMASI VE GELİŞTİRİLMESİ

• Bio-çeşitliliğimizi, gelecek nesillere ve doğaya karşı yükümlülüğümüz olduğu anlayışından hareketle koruyacağız. 

• Bio-çeşitlilik alanında çalışan STK’leri destekleyecek ve karar mekanizmalarına dâhil edeceğiz. 

• Bio-çeşitliliği korumak amacıyla, gen bankası, gen laboratuvarı ve uygulama merkezlerinden oluşan bir yerleşke oluşturacağız. Bu yerleşkenin Tarımsal ve Hayvansal Araştırma Merkezleri ile eşgüdüm içerisinde çalışmasını sağlayacağız.

ÇAĞDAŞ BİR KOOPERATİFÇİLİK MODELİ

• Kooperatif modelini bir bütün içerisinde ele alacak, kooperatif, birlik ve merkez birliklerini uyumlu çalışabilecekleri ortak bir üretim modeli çerçevesinde bütüncül bir yaklaşımla destekleyeceğiz.

• Birlikler ve merkez birliklerini, insan kaynağı, sermaye, üretim teknikleri, üretim ve dağıtım donanımı açısından nihai ürün üretebilecek kapasiteye erişebilmeleri için destekleyeceğiz. 

• Kooperatiflerin siyasi etkiden arındırılması ve tarım ekonomisinin belirleyici aktörleri arasında yer alabilmeleri için özerkliklerini teminat altına alacağız. 

• Tam gün eğitim çerçevesinde tüm öğrencilere sunulacak sıcak öğle yemeği projesini kadın istihdamı ve yerel tarımsal girdilerin kullanılmasını önceleyerek hayata geçireceğiz.   

Pazara Erişim 

• Üreticinin nihai üründen elde edilen kârdan hak ettiği payı alması ve tüketicinin sağlıklı ürünlere uygun şartlarda erişebilmesi için pazarda tekelleşmenin önüne geçecek, adil rekabet koşullarını sağlayacağız.   

• Perakende sektöründe, büyük işletmelerle rekabet güçlüğü çeken esnaf ve zanaatkârları bölgesel kooperatifler yoluyla kurumsal bir yapı altında toplayacağız.

• Merkez birlikleri yoluyla kurulacak zincir marketler aracılığıyla, tarımsal ürünlerin nihai tüketiciye ulaştırılmasını, esnaf ve sanatkârların ulusal zincirlerle rekabet edecek güce kavuşmasını sağlayacağız.

ENERJİ: TEMEL İLKELER

• Yerli kaynaklara öncelik veren, insan odaklı ve sürdürülebilirliği önceleyen bir enerji politikası benimseyeceğiz. 

• Enerji politikalarını; dış politika, güvenlik ve ekonomi politikaları, sanayi ve tarım politikaları ve çevre politikası ile bütünleşik bir planlama çerçevesinde geliştireceğiz. 

• Enerjinin çeşitlendirilmiş kaynaklardan ve ekosisteme zarar vermeden sağlanmasını gözeteceğiz.

• Tüm tüketicilerin, kaliteli ve yeterli enerjiye, sürekli şekilde ve ödenebilir koşullarda ulaşabilmesini sağlayacağız.

• Enerji ihtiyacının karşılanmasında, enerji arzının abartılı biçimde artırılması yerine enerji verimliliğinin yükseltilmesini esas alacağız.

ÇEVREYE VE TOPLUMA DUYARLI ENERJİ POLİTİKASI

• Çevre ve toplumla uyumsuz, yerel paydaşların karşı çıktığı projeleri uygulamaya koymayacağız. 

• Verimli tarım arazilerinde, ormanlarda, zeytinliklerde, balık üreme havzalarında ve SİT alanlarında enerji santrali kurmayacağız. 

• Tüm projelerde fizibilite çalışmalarını ve uluslararası standartlara uygun Çevresel Etki Değerlendirme Raporlarını (ÇED) istisnasız ön koşul haline getireceğiz. 

• Havza planlaması kapsamında yer almayan, ÇED ölçütlerine uymayan, eko-sistemi tahrip eden hiçbir HES projesine onay vermeyeceğiz.

• ÇED raporu ve EPDK lisans tadilat başvurularında; yakıt değişimine, yerli kömürden ithal kömüre geçişe ve istismara dönük kapasite artırımlarına izin vermeyeceğiz.

ENERJİDE BAĞIMSIZLIK VE KAYNAK ÇEŞİTLİLİĞİ

• Ekonomimiz üzerindeki en büyük yük ve cari açığın temel nedeni olan giderek artan enerji ithalatını kademeli olarak azaltacağız. 

• Enerjide dışa bağımlılığın yarattığı dış politika ve güvenlik sorunlarını ortadan kaldıracağız.

• Az sayıda ülkeye çok yüksek oranda bağımlı olduğumuz mevcut yapıyı, kaynak çeşitlendirerek hızla değiştireceğiz.

• Dışa bağımlı fosil yakıtların, enerji tüketiminde ve elektrik üretimindeki payını düşüreceğiz. 

• Doğal gaz ve ithal kömüre dayalı santrallere kısıtlamalar getirerek bu kaynakların elektrik üretimindeki payını kademeli olarak azaltacağız.

Enerji Potansiyelinin Değerlendirilmesi

• Mevcut elektrik tüketimimizin üç katından fazlasına karşılık gelen, ancak atıl konumda olan yerli ve yenilenebilir enerji kaynaklarımızın enerji üretimindeki payını artıracağız. 

• Üretim potansiyelimizin sürdürülebilirlik ilkeleri çerçevesinde kullanılmasının önündeki tüm yasal engelleri kaldıracağız. 

• Kaynakların etkin kullanımı için gerçekçi bir enerji teşvik politikasını hayata geçireceğiz.

ENERJİ VERİMLİLİĞİ

• Tüketim ve iletim verimliliğini ve güvenliğini artırmak için dağıtık enerji uygulamalarını yaygınlaştıracağız.

• Kaçak elektrik kullanımını yoksul yurttaşlarımızı mağdur etmeden önleyeceğiz. 

• Enerji verimliliği yüksek ürünlerin üretimini teşvik ederek, akkor ampuller başta olmak üzere, enerji verimliliği düşük ürünlerin kullanılmasını kademeli olarak engelleyeceğiz. 

• Sanayileşme politikamızda enerji tüketimi düşük, katma değeri yüksek, ileri teknolojilere dayalı sanayi dallarının (elektronik, genetik, yazılım, nano-teknolojiler, uzay, havacılık vb.) gelişimine ağırlık vereceğiz.

• Sayısı 7 milyonu bulan enerji verimliliği düşük bina stokumuzun, enerji tüketimini yarıya düşürecek kapsamlı bir iyileştirme projesini hayata geçireceğiz. 

• Binalarda yalıtım başta olmak üzere yapılacak iyileştirmelerin mali yükünün tamamını konut sahiplerine yüklemeyecek, etkin ve çağdaş teşvik modelleri uygulayacağız. 

• Yeni yapılacak binaların enerji verimliliği açısından AB standartlarına uygun olmasını sağlayacağız.

SEKTÖREL PLANLAMA

• Her enerji alt sektörü için ayrı strateji belgeleri hazırlayacağız.

• Ülke ölçeğinin yanı sıra, il ve bölge ölçeğinde de enerji kaynaklarının üretimi ve dağıtımına dönük planlama yapacağız. 

• Enerji talep tahminlerini bilimsel, gerçekçi bir temelde yeniden hesaplayarak tüketemediğimiz enerji kaynakları için ayrıca bedel ödemeyeceğiz. 

• Doğal gaz depolama kapasitemizi yıllık tüketimimizin en az üçte birine yükselteceğiz.

Enerji Yönetimi ve Enerji Yatırımları

• Kamunun enerji sektörüne yatırım yapmasını kısıtlayarak, enerjide arz güvenliğimizi tehdit eden mevcut mevzuatı değiştireceğiz.

• Enerji yatırımlarını, kamunun inisiyatifi, planlaması ve denetimi çerçevesinde yapacağız. 

• Özel sektörün uluslararası standartlara uygun olarak ve Kamu İhale Kanunu çerçevesinde, hakça rekabet edebileceği bir yapı kuracağız. 

• Kamunun kârlı kurumlarının, “seçilmiş” bazı şirketlere, düşük bedellerle aktarımını durduracağız.

• Enerji sektöründe kamu kurumlarını küçültme, parçalama, işlevsizleştirme ve özelleştirme politikalarına son vereceğiz. 

• Kamu kuruluşlarını ehliyete, liyâkata ve verimlilik ilkelerine göre yöneterek etkinleştirecek, özerkleştirecek ve güçlendireceğiz.

• Doğal gaz ve petrol arama, üretim, iletim, rafinaj, dağıtım ve satış faaliyetlerini bütünleşik bir yapı içinde sürdürmek amacıyla BOTAŞ ve TPAO’yu, Türkiye Petrol ve Doğal Gaz Kurumu bünyesinde birleştireceğiz.

• Elektrik üretim, iletim, dağıtım faaliyetlerinin bütünlük içinde yürütülmesi için EÜAŞ, TEİAŞ, TEDAŞ ve TETAŞ’ı Türkiye Elektrik Kurumu (TEK) bünyesinde birleştireceğiz.

TÜKETİCİLER

• Elektrik yoksulluğu çeken yurttaşların asgari tüketimlerini kamu güvencesi altına alacak, 4 kişilik yoksul bir aile için aylık 230 kw/saat elektriği ücretsiz sağlayacağız.

• Yüksek kükürtlü ve ısıl değeri düşük kömür dağıtımı yerine, altyapı bulunan her yerde yoksul ailelere ücretsiz doğal gaz temin edeceğiz.

• Yerli ve yenilenebilir kaynakların elektrik üretimindeki paylarını yükselterek ve enerji verimliliğini arttırarak doğal gaz ve elektrik fiyatlarını ödenebilir seviyelere çekeceğiz.

• Bu politikalarla kaçak elektrik kullanımını en aza indirecek, kayıp kaçak bedeli ödemek durumunda kalan yurttaşların uğradığı haksızlığı gidereceğiz. 

• Benzindeki yüksek vergileri düşürerek ülkemizde üretilen benzinin tamamının ülke içinde tüketilmesini sağlayacak, otogaz ithalatını azaltacak ve benzin fiyatlarını düşüreceğiz.

• Vergiden vergi alma (ÖTV üzerine KDV) uygulamasına son vereceğiz.

YERLİ İMALAT SANAYİSİ

• Yerli imalatın geliştirilmesinde kamunun yönlendirici, teşvik edici ve denetleyici bir rol üstlenmesini ilke edineceğiz. 

• Enerji alanında Ar-Ge çalışmalarını, kamu, özel sektör ve üniversite iş birliği ile gerçekleştireceğiz.

ALT SEKTÖRLER

Yenilenebilir Kaynaklar

• Zengin yenilenebilir kaynaklarımızın, enerji ve elektrik tüketimimiz içindeki payını hızla arttıracak akılcı teşvik politikaları uygulayacağız.

• Yenilenebilir enerji sektöründe ekipmanların yerli üretimi için köklü bir AR-GE ve teşvik politikası gerçekleştireceğiz.

Kömür

• Kömür işletmeciliğinde kamuyu etkin kılacak, sektörü Türkiye Kömür İşletmeleri (TKİ) eliyle yeniden yapılandırılacağız. 

• Önemli kömür alanlarının, havza madenciliği kavramı temelinde yeniden projelendirilerek yapılandırılmasını sağlayacağız.

• TKİ’yi tüm siyasi etkilerden arındırarak özerkleştireceğiz.

• Maden İşleri Genel Müdürlüğü’nü iş güvenliğini gözetecek ve diş güvenliği denetimlerini eksiksiz yapacak şekilde çağdaş bir yapıya kavuşturacağız.

• Linyit kaynaklarımızın, öncelikle elektrik enerjisi amaçlı değerlendirilmesini sağlayacağız.

• Sektörde taşeron aracılığıyla faaliyet gösterilmesine kesinlikle izin vermeyeceğiz.

• Termik santrallerin, çevre dostu ve yüksek verimlilik sağlayan teknolojilerle kurulmasını yasal zorunluluk haline getireceğiz. 

• Santrallerdeki üretim sürecinde, çevrimden elektrik, ısınma ve soğutma sağlanmasına dönük ‘kojenerasyon’ ve ‘trijenerasyon’ uygulamalarını teşvik edeceğiz. 

• Ülkemiz kömür kaynaklarının katma değerinin arttırılmasına yönelik Ar-Ge faaliyetlerini hızla artıracağız.

Nükleer Enerji

• Nükleer teknolojiye, kategorik olarak karşı olmamakla birlikte, mevcut nükleer enerji teknolojilerine dayalı sorunlarını giderememiş riskli santrallerin kısa vadede ülkemizde kurulmasına izin vermeyeceğiz.   

• İhalesiz olarak gerçekleştirilen ve ÇED sürecinde ciddi hukuki sorunlar bulunan Akkuyu Nükleer Güç Santrali (NGS) anlaşmasını yerel ve uluslararası hukuk ilkeleri çerçevesinde yeniden gözden geçirerek; ülkemizin enerji bağımlılığını artıracağı ve güvenliği şüpheli olduğu için, hukuk çerçevesinde mümkün olursa,  iptal edeceğiz.

• Uzun vadede gerçekleştirilecek nükleer ve benzeri tüm enerji projelerinde, teknoloji transferinin, güvenliğin ve verimliliğin vazgeçilmez ön koşul olmasını sağlayacağız.

• Bu alandaki teknoloji geliştirme çalışmalarını diğer kaynaklarda olduğu gibi yakından takip edecek, ülkemizin güvenli ve verimli enerji kaynaklarının geliştirilmesinde önde gelen ülkeler arasında yer alması için çalışacağız.

• Başta 4. nesil reaktörler, füzyona dayalı santraller ve toryum konusunda dünyada bu alandaki gelişmeleri dikkatle izleyeceğiz. 

• İşletme güvenliği ile nihai atık sorununun çözümlendiği yönünde kesin bir kanaat edinene kadar, gelecek nesilleri de tehdit edebilecek uygulamaların ülkemizde denenmesine izin vermeyeceğiz.

ESNAF VE SANATKÂRLAR

DESTEK VE TEŞVİKLER

• Esnafımıza, ödediği yıllık vergi ve prim miktarı kadar sıfır faizli kredi kullandıracağız.

• KOSGEB’in proje özelindeki desteklerini artıracak, iş yerine özel uygulamaların önünü açacağız.

• Esnafın da şirketler gibi kira, araç gideri vb. iş yeri masraflarını vergiden düşebilmesini sağlayacağız.

• Kredi Kefalet Kooperatifleri’ni güçlendirecek, kredi miktarlarını artıracağız. 

• Esnafın düşük faizli ve uzun vadeli kredilerle kira öder gibi kendi dükkânının sahibi olmasını sağlayacağız. 

• Esnafın konsept çarşılar ve sanayi siteleri halinde örgütlenmesine destek olacak, ortak malzeme ve hizmet kullanımı ile esnafın giderlerini düşüreceğiz. 

• Esnafın kurduğu kümelenme şirketlerine vergi avantajı sağlayacağız.

• Tarihi çarşıları özerk yapıya kavuşturacak, özel teşviklerden yararlanmalarını sağlayacağız.

ADİL PİYASA KOŞULLARI

• Adil rekabet ortamı sağlayarak esnafı koruyacak düzenlemeleri hayata geçireceğiz. 

• Belediyelerin esnafla rekabet etmesini önleyeceğiz.

• Esnafın iş yerinden dinlediği radyodan telif hakkı alınması uygulamasını kaldıracağız.

TAM SOSYAL GÜVENCE

• Emekli olmuş ancak işine devam eden esnafa Sosyal Güvenlik Destek Primi ödetmeyeceğiz.

• Prim borcu olan esnafın da sağlık hizmetlerinden faydalanmasını sağlayacağız.

• Esnafın da diğer çalışanlarla aynı sürede emekli olmasını ve aynı haklardan yararlanmasını sağlayacağız.

KAMU ÖNCÜLÜĞÜ

• Esnafa sadece mali değil, stratejik destek de vereceğiz.

• Esnafın rekabet gücünü artıracak iş modellerinin geliştirilmesine katkı sağlayacağız.

• Özel bir statü ile ülkemizde yaşayan Suriyelilerin vergiden ve yasal yükümlülüklerden muaf şekilde iş yaparak haksız rekabet etmesini önleyeceğiz.

YASAL DÜZENLEMELER

• Yönetici konumundaki esnafın milletvekili seçilemediği takdirde görevine geri dönebilmesi için yasal düzenlemeleri hayata geçireceğiz.

• Esnaf Bakanlığı kurarak esnafın sorunlarına siyasette geniş yer bulmasına olanak tanıyacağız.

• Ruhsatlandırma işlemlerinin esnaf odaları tarafından yapılmasını sağlayacağız.

TÜKETİCİLER

TÜKETİCİ HAKLARI

• Tüketici ve üretici haklarını bütüncül bir yaklaşımla gözeteceğiz. 

• Evrensel Tüketici Hakları’nın ve Tüketici Haklarının Korunması Hakkında Kanun'un tam ve eksiksiz uygulanmasını sağlayacağız.

• Ürün güvenliği konusunda mevzuatın tam olarak uygulanmasını sağlayacak, denetimleri etkinleştireceğiz.

• Tüketici haklarının güvence altına alınması için Tüketici Hakları Üst Kurulu’nu kuracağız.

• Kalite denetimlerine etkinlik kazandıracağız. 

• Tüketicilerin kullandıkları ürünlere ilişkin tam ve eksiksiz bilgilenme haklarını sonuna kadar gözeteceğiz.

• Çağdaş ve etkin kooperatif modelleri ile tedarik zincirindeki ara kademeleri azaltarak tüketici fiyatlarını düşüreceğiz.

• Kredi dosya masraflarının ve kart aidatlarının 10 yıl süre ile başvuru olmaksızın geriye dönük olarak iade edilmesini sağlayacağız.

• Elektrik tüketiminde alınan kayıp kaçak ve sayaç okuma bedellerinin, abonelere doğrudan iadesini sağlayacağız.

TÜKETİCİ SAĞLIĞI

• Genetik yapısı değiştirilmiş ürünlerin (GDO) ithalatı, üretimi ve tüketiminde mevzuatı AB standartları ile uyumlu hale getirecek ve kararlılıkla uygulayacağız.

• Çocuklarımızın okullarda dengeli, yeterli ve sağlıklı beslenmesine yönelik gerekli önlemleri acilen alacağız, denetimini sağlayacağız.

• Yasal düzenlemeler ve teşviklerle tüketim maddelerinin doğa dostu olmasını sağlayacağız.

KALİTE DENETİMLERİ

• AB standartlarında bir akreditasyon sistemi ile kalite denetimlerine etkinlik kazandıracağız. 

• Mal ve hizmetlerin üretiminde standartların korunmasını ve kalite kontrolünün etkinleştirilmesini öngören mevzuatı kararlı şekilde uygulayacağız. 

• Ürün güvenliğini sağlayıcı önlemlere ağırlık verecek, ürün güvenliği mevzuatının tam olarak uygulanmasını sağlayacağız. 

• Tüketici haklarını üretici hakları ile birlikte koruyacağız.

• Güvensiz ürünler konusunda kamuoyunun düzenli ve kapsamlı şekilde bilgilendirilmesini sağlayacağız.

HAK ARAMA VE BİLGİLENDİRME SÜREÇLERİ

• Kuracağımız Tüketici Üst Kurulu yoluyla tüketicilerin, uğradığı zararları süratli, adil, ucuz ve kolay yöntemlerle tazmin etmesini sağlayacağız.

• Tüketici Üst Kurulu’nda tüketici örgütlerine temsil hakkı vereceğiz.

• Tüketici örgütlerinin destekleyecek ve teşvik edeceğiz.

• Mağduriyetlerin giderilmesi için danışmanlık hizmetleri sunacağız.

• Aldatıcı, yanıltıcı ve istismar edici tanıtımları engelleyecek önlemler alacağız. 

• Tüketicilerin kullandıkları ürünlere ilişkin tam ve eksiksiz bilgilenme haklarını sonuna kadar gözeteceğiz.

DAYANIŞMA VE SOSYAL ADALET

Eşitsizlikle ve yoksullukla mücadele insani bir sorumluluktur. Yoksulluğun ortadan kaldırılması ve sosyal gelişmenin sağlanması, aynı zamanda, bir ülkede demokrasiyi derinleştirmenin, ekonomik kalkınmayı hızlandırmanın ve toplumsal kaynaşmayı sağlamanın temel koşuludur. CHP eşitlikçi bir toplum yaratma ve sosyal gelişmeyi sağlama konusunda en iddialı ve en kapsamlı programları ortaya koyan siyasi partidir.

Demokrasinin temeli özgür insandır. Siyasi özgürlükleri teminat altına almak, bireyin özgürleşmesi için gereklidir; fakat yeterli değildir. Özgür olmak için yurttaşlar ekonomik bakımdan bağımsız olmalı, gelirden adil pay almalı, toplumsal yaşamın hiçbir alanında ayrımcılıkla karşılaşmamalıdır. Yurttaşların siyasi ve ekonomik özgürlüğünü sağlamak sosyal devletin görevidir.

Sosyal bakımdan yeterli gelişme sağlamayan bir ülkede hızlı ve sürdürülebilir ekonomik kalkınma gerçekleştirilemez. Yurttaşların sağlığını, eğitimini, güvenliğini en iyi şekilde gözeterek ekonomi için gerekli üretken ve vasıflı iş gücünü yaratmak sosyal devletin görevidir. Yoksulluğun ortadan kaldırılması ve eşitsizliklerin azaltılması sosyal dayanışmayı güçlendirecek, toplumsal gerilimleri azaltacaktır. Ülkemize siyasi istikrar, barış ve huzur getirecektir.

AKP’nin Sosyal Yardımları 

Türkiye’de sosyal devlet güçsüz ve yetersizdir. AKP’nin iktidarda olduğu son on üç yılda sosyal devleti güçlendirme yönünde önemli adımlar atılmamıştır. AKP iktidarının sosyal yardım harcamaları için bütçeden ayırdığı pay, AB ortalamasının ancak yarısı kadardır. Oysa ülkemizde yoksulluk düzeyi ve oranı bu ülkelerle kıyaslanmayacak kadar yüksektir.

Sosyal yardımların yapılış biçimi, yardım alan yurttaşların onurunu zedeleyici niteliktedir. Sosyal yardımlar çok sayıda kurum tarafından, kuralsız, düzensiz, adeta gelişigüzel bir biçimde dağıtılmaktadır. Yoksul olmasına rağmen ilgili sosyal yardım kurumlarına doğrudan başvurmayanlar yardımlara ulaşamamaktadır. Yurttaşlar, yardımların kalıcı olamayacağı kuşkusu ile yaşamaktadır. Yardım malzemelerinin alınması ve dağıtılmasında gereğinden yüksek, usulsüz harcamalarla ve yolsuzluk olaylarıyla karşılaşılmaktadır. Yapılan yardımlar, ihtiyaç sahiplerinin kendine yeter hale gelmesini hedeflememektedir. AKP Türkiye’yi, “oy karşılığı sosyal yardım” yaklaşımından hareket eden politikalara mahkûm etmiştir. AKP iktidarında sosyal devletin güçlendirilmesi ve daha adil bir toplumsal düzen yaratılması yolunda kayda değer bir ilerleme sağlanamamıştır.

CHP sosyal devleti güçlendirerek sosyal adaleti sağlama hedefine öncelik vererek ulaşmayı amaçlamaktadır. Bu stratejiler; “kapsayıcı büyüme”, “bütüncül sosyal politika” ve “ön bölüşümdür.”

Kapsayıcı Büyüme

Birleşmiş Milletler tarafından hazırlanan İnsani Gelişme Göstergesi, gelişmişliği kadınların statüsü, sağlık, eğitim, yoksulluk, istihdam, yurttaş güvenliği gibi ölçütleri dikkate alarak değerlendirmektedir. 2014 yılında BM tarafından yayınlanan bu göstergede, Türkiye dünya ülkeleri sıralamasında 69. sırada yer almaktadır. AKP iktidarı döneminde Türkiye, sosyal bakımdan dünyanın az gelişmiş ülkeleri arasında kalmaya mahkum edilmiştir.

Çözüm, CHP’nin önerdiği “kapsayıcı kalkınma” stratejisidir. Kapsayıcı kalkınma dışlayıcı değil içericidir. Çünkü kapsayıcı kalkınma, ekonomik büyümenin, bireylerin yaşam kalitelerini iyileştirecek sağlık, iş, eğitim, temiz çevre ve sosyal destek politikalarıyla birlikte yürütülmesini öngörmektedir. Kapsayıcı kalkınmayı gözeten ekonomi politikaları; kadınlar, gençler, engelliler, yaşlılar ve emekliler başta üzere tüm dezavantajlı kesimler dikkate alınarak hazırlanmalı ve uygulanmalıdır. Kapsayıcı kalkınma stratejisi, ekonomik büyümenin getirilerinin, Türkiye’nin her yerine ve her toplum kesimine ulaşmasını sağlayacak eşitlikçi bir anlayışla dağıtılmasını öngörmektedir. Yeni ve artırılmış sosyal yatırımlar aracılığıyla sağlıklı, güvenceli ve çağımızın gerektirdiği bilgi ve becerilerle donanmış, yaşam boyu öğrenme olanaklarından yararlanan yurttaşların yetişmesini öngörmektedir. Düşük vasıflı iş gücünün vasıflı iş gücüne, düşük katma değerli üretimin yüksek katma değerli üretime dönüştürülmesini öngörmektedir. CHP “Sosyal Avrupa’nın” temelini oluşturan “kapsayıcı büyümenin” Türkiye’deki mimarı ve uygulayıcısı olacaktır. CHP ülkemizin ekonomik gelişmişliğini insani gelişmişliğe yansıtmakta ve BM İnsani Gelişmişlik Sıralamasında Türkiye’yi ilk 20 ülke arasına taşımakta kararlıdır.

Bütüncül Sosyal Politika

Toplumuzda var olan eşitsizlikler çok yönlü ve çok boyutludur. Gelir ve servet dağılımındaki adaletsizlikler, eşitsizliğin ve yoksulluğun başlıca kaynağıdır. Toplumsal cinsiyet, yaşanılan yer, etnisite, din ve mezhep temelli farklıklar da eşitsizliklerin ve yoksulluğun kuşaktan kuşağa taşınmasında önemli rol oynamaktadır. Çoğu durumda bu etkenler bir arada bulunmakta, aynı kişileri ve aynı toplum kesimlerini aynı anda etkilemektedir. Örneğin ülkemizin geri kalmış bir yöresinde yaşayan yoksullar, dar gelirli olmanın dışında, kırsal ortamın, ataerkil değerlerin ve etnik kökene dayalı dışlanmanın getirdiği engellerin tümü ile karşı karşıya kalabilmektedir. İşte bu nedenle eşitsizlikle ve yoksullukla mücadele bütüncül bir sosyal politika anlayışını gerektirmektedir.

Sosyal politikalar, yoksulluğun ve eşitsizliğin tüm boyutlarını dikkate alarak hazırlanmalı ve uygulanmalıdır. Bu amaçla kadınlar evde ve toplumda güçlendirilmelidir. Yoksul çocukların okul masrafları, üniversiteye hazırlık aşamasını ve üniversite eğitimini kapsayacak biçimde devlet tarafından karşılanmalıdır. Aynı hanede bulunan engellilerin, kronik hastalığı olanların ve geliri olmayan yaşlıların durumlarını ayrı ayrı gözeten sosyal destek programları geliştirilmelidir. Sosyal yardımlardan, Türkiye’nin ekonomik bakımdan geri kalmış bölgelerinde yaşayanlar öncelikli olarak yararlandırılmalıdır. CHP Aile Sigortası Programı, yoksulluğu tüm yönleri ile ele alan ve ortadan kaldırmayı hedefleyen bütüncül bir sosyal politika projesidir.

Ön Bölüşüm

Eşitsizliklerin temelinde, çocukların doğum yeri, cinsiyeti ve anne-babalarının eğitim durumu yani kişinin kendi tercihlerinden ve çabalarından tamamen bağımsız olan koşullar yatmaktadır. Türkiye’de eşitsizlik ve yoksulluk kuşaktan kuşağa aktarılmaktadır. Yoksul çocuklar kaliteli sağlık ve eğitim hizmetlerine ulaşamadıkları için yoksulluk döngüsü içinde kalmaktadır. Fırsat eşitliği yaratamayan eğitim sistemi, sosyal hareketliliği kısıtlamakta ve yeni kuşakların bir önceki kuşağa göre daha iyi koşullarda yaşamalarını sağlayacak olanakları sunmamaktadır.

CHP, eşitsizliklerin yoğun olarak yaşandığı toplumumuzda, eşitsizlikleri kaynağında engelleyecek “ön bölüşüm” ilkesini benimsemektedir. Ön bölüşüm, tüm yurttaşlarımızın yaşamlarının başlangıcından itibaren ekonomik, sosyal ve kültürel fırsatlara sahip kılınması ilkesine dayanmaktadır. CHP, yurttaşlara eşit fırsatlar sunulmasıyla, doğum yeri ve anne-babanın eğitim durumu gibi koşulların yaşam fırsatları üzerindeki etkisinin en aza indirileceğinin bilincindedir. CHP’nin hedefi, tüm çocukların eşit hak ve fırsatlara sahip olarak hayata güçlü ve adil bir başlangıç yapmasını sağlamaktır. Çocukların, ellerinde olmayan koşullar nedeniyle eşitsizliğe mahkûm edilmelerini engellemektir.

Güçlü bir ön bölüşüm sisteminin kurulması için sosyal yatırımların teşvik edilmesi, sağlık ve eğitim alanlarında nitelikli kamu hizmetlerinin geliştirilmesi gerekmektedir. Eşitsizlik ve toplumsal adaletsizliklerle doğum öncesinden başlayarak mücadele edilmesi şarttır. Bir çocuğun hangi anne-babadan ve yurdumuzun neresinde doğduğunun, o çocuğun kaderini belirlemesine son verilmelidir.

CHP Aile Sigortası Programı

CHP’nin güçlü sosyal devlet projesinin merkezinde “Aile Sigortası” bulunmaktadır. Aile Sigortası’nın temel hedefi, ülkemizde çağdaş bir sosyal güvenlik sistemi ve sosyal koruma ağı geliştirmektir. Hiçbir ayrım gözetmeksizin, tüm yurttaşlarımızı her türlü dışlanmışlıktan kurtarmaktır. CHP Aile Sigortası Programı ile yurttaşlarımızın kimseye muhtaç olmadan, bağımsız, özgür ve eşit bireyler olarak yaşamaları sağlanacak; bireyler, aileler ve kadınların aile içindeki konumları güçlenecektir. CHP Aile Sigortası Programı, Türkiye’de güçlü sosyal devletin temelini oluşturacaktır.

AB normlarına göre, geliri ulusal ortanca gelirin yüzde 60’ının altında olanlar yoksul sayılmaktadır. Türkiye’de bu tanım kapsamında 3 milyon 750 bin yoksul hane ve bu hanelerde yaşayan 16 milyon 700 bin kişi bulunmaktadır. CHP Aile Sigortası Programı, geliri yoksulluk sınırının altında olan her yurttaşa aylık olarak, düzenli ve yeterli mali destek sağlayacak ve yurttaşların gelirini bu sınırın üstüne çıkaracaktır. Bu destek bir “yurttaşlık hakkı” olacaktır.

CHP Aile Sigortası Programı ile, hâlâ yapılmakta olan sosyal yardımlar, iki katına çıkartılarak AB ülkeleri ortalaması olan, GSYH’nin %2,5’i düzeyine yükseltilecektir. CHP Aile Sigortası Programı kapsamında, bebek beslenme desteği, kreş desteği, genel sağlık sigortası prim desteği, engelli desteği, yaşlı desteği, askerlik desteği, gebelik desteği, evde bakım hizmeti desteği vb. destekler sağlanacaktır. Nakit ödemeler kadınların banka hesabına yapılacaktır. Aile Sigortası, her çocuğa okul öncesinden başlayarak ücretsiz, nitelikli tam gün eğitime yönelik destekler sunacaktır. Her çocuk, 18 yaşına dek sağlık, beslenme, sosyal ve kültürel gelişim fırsatlarından gerektiği şekilde yararlanabilecektir. CHP Aile Sigortası Programı, AKP iktidarının sosyal yardım politikalarının tersine, istihdamı ve kadınların çalışmasını teşvik edecektir. Aile Sigortası, hanedeki işsizlerin İŞKUR vasıtasıyla iş araması ve meslek kursuna gitmesi koşuluna bağlanacaktır.

CHP Aile Sigortası, AKP iktidarında zayıflatılan bireysel özerkliğin, ailenin ve toplumsal dayanışmanın güçlendirilmesini hedeflemektedir. Ailelerin ve bireylerin kendi ayakları üzerinde durabilmesini, geleceğe güvenle bakabilmesini hedeflemektedir. CHP Aile Sigortası Programı ile tüm yurttaşlarımız, mutlu ve demokratik bir toplumun temel taşları haline gelecektir.

Sonuç

İnsanca yaşam, ancak toplumsal refahın, mutluluğun ve gelirin hakça bölüşüldüğü, tüm yurttaşların eğitim ve sağlık hizmetlerinden eşit şekilde yararlanabildiği bir düzen içinde mümkün olabilir. CHP'nin hedefi, yurttaşlarımızın gelecek kaygısı duymadan, hakça, onurlu ve insanca yaşayacağı bir düzeni kurmaktır.

CHP iktidarında hiçbir yurttaş evsiz kalmayacak, yatağa aç girmeyecek ve çocuklar çalışmak zorunda kalmayacaktır. CHP iktidarında hiçbir yurttaş yoksul olduğu için tehlikeli çalışma koşullarını ve asgari ücret altındaki ücretleri kabul etmek zorunda kalmayacaktır. CHP iktidarında kadınlar toplumda güçlenecek ve iş gücüne daha fazla katılacaktır. Gençlerin iş bulmaları sağlanacak, kendi hayatlarını kurabilmelerine yardımcı olunacaktır. CHP’nin güçlendireceği sosyal devlet, ülkemizde hakkaniyeti, kalkınmayı ve refahı sağlayacaktır. CHP, yurttaşlarımızı kişilere ve siyasete bağımlı kılan bu düzene son verecektir. Yurttaşlarımızın güvence içinde yaşayacakları ve geleceğe güvenle bakabilecekleri bir düzen kurulacaktır. Yurttaşlarımız bağımlılıktan kurtulacak, özgür ve mutlu olacaktır.

AİLE SİGORTASI

ETKİN SOSYAL DEVLET, ÖZGÜR YURTTAŞLAR

• Güvencesiz ve yoksul yurttaş bırakmayacak, sosyal adaleti tesis edeceğiz.

• Eğitim ve sağlık hizmetlerine herkesin ulaşmasını sağlayacağız.

• Yurttaşlarımızın özerkliğini ve demokrasimizi güçlendirecek, toplumsal dayanışma ve uyumu geliştireceğiz.

• İstihdamı artıracak kayıt dışılığı azaltacağız.

• Çocuklar, kadınlar, yaşlılar, kronik hastalar ve engellileri güçlendireceğiz.

• Ekonomiyi canlandıracak, esnafın yüzünü güldüreceğiz.

YOKSULLUKLA MÜCADELE

• 16,7 milyon kişi ve 3,75 milyon haneye sosyal destek sağlayacağız.

• 5 milyonun üzerinde yurttaşımızı ilk kez sosyal yardım kapsamına alacağız.

• 9,6 milyon yurttaşımıza ilk kez düzenli nakit desteği vereceğiz.

• Sosyal destekleri iki katına çıkaracak, yardım türlerini artıracağız.

• Hiçbir hanenin gelirinin 720 TL’nin altına düşmemesini sağlayacağız.

• 3,2 milyon yurttaşımızı ücretsiz olarak Genel Sağlık Sigortası kapsamına alacağız.

HAK TEMELLİ SOSYAL DESTEK

• İstihdam edeceğimiz Aile Sigortası Uzmanları ile en kısa zamanda bir yoksulluk envanteri hazırlayacak ve sosyal destekleri gerçek ihtiyaç sahiplerine ulaştıracağız.

• Desteklerin sağlanmasında yaygınlaşmış olan gelişigüzel ve kayırmacı uygulamaları, yüksek ve usulsüz harcamalar dâhil olmak üzere tüm yolsuzlukları önleyeceğiz.

• Yurttaşlarımıza seçme özgürlüğü sağlamak için nakit destek sunacak, yurttaşlarımızı ayni yardıma bağımlı olmaktan kurtaracağız.

• Kurumsal karmaşayı ortadan kaldırıp kaynaklarımızı etkin, ekonomik ve verimli kullanacağız.

GÜÇLÜ KADIN, GÜÇLÜ ÇOCUK

• Aile Sigortası desteklerini kadınlara yapacağız.

• Aile Sigortası Programı ile hiçbir çocuğun yatağa aç gitmemesini sağlayacağız. 

• Çocuk desteklerini gebelikle birlikte başlatacağız. 

• Erken çocukluk döneminde sağlık ve beslenme, ileri yaşlarda eğitim ön koşulları ile tüm çocukların sağlık ve eğitim hizmetlerinden eşit şekilde yararlanmasını sağlayacağız.

• Çocuk desteklerinin sürdürülmesini, kız çocuklarının okula gönderilmesi şartına bağlayarak kızların okullaşma oranlarını yükselteceğiz. 

• Eğitimine devam eden çocuklara her ders yılı başında eğitim araç gereç desteği sunacağız.

SOSYAL UYUM

• Yurttaşlarımızın ekonomik ve sosyal güçlüklerini aşmalarına destek olmak amacıyla, Aile Merkezleri’nde yoksul ailelere yönelik sosyal uyum programları düzenleyeceğiz.

• Aile Merkezleri’nde anne ve baba eğitimi, çocuk suçluluğunun azaltılması gibi konularda kurslar düzenleyecek, bu kurslara ilişkin ulaşım, gıda, çocuk bakımı gibi harcamaları karşılayacağız.

SAĞLIĞA ERİŞİM HAKKI

• Aile Sigortası kapsamındaki tüm yurttaşlarımızın GSS primlerini Hazine’den karşılayacağız. 

• Aile Sigortası kapsamında, kronik hastalığı bulunan yurttaşlarımıza engelli desteği düzeyinde destek sağlayacağız.

İSTİHDAM ODAKLI SOSYAL DESTEK

• Aile Sigortası kapsamındaki tüm yurttaşlarımızın, mesleki eğitim kurslarına devam etmesini ve İş-Kur’a kayıtlı olmasını teşvik edeceğiz.

• Kamu garantili istihdam projelerinde Aile Sigortası uygulamasından yararlanan ailelere öncelik tanıyacağız.

ADİL VE DEMOKRATİK BİR ÇALIŞMA DÜZENİ

YASAL GÜVENCE

• İş Yasası’nı "Temel İş Yasası" olarak düzenleyecek ve hiçbir işçiyi kapsam dışında bırakmayacağız. 

• Evde, denizde, basında, hava taşımacılığında, tarımda, ormanda çalışanları da bu yasanın kapsamına alacağız.

• Çalışma koşullarını, ILO, Avrupa Sosyal Şartı ve diğer AB mevzuatıyla uyumlu olacak şekilde yeniden düzenleyeceğiz.

• Gözden geçirilmiş Avrupa Sosyal Şartı'nın, yıllık izin, asgari ücret ve sendikal hakları da içeren ilkelerini çekincesiz olarak onaylayacağız.

AYRIMCILIKLA MÜCADELE

• Ücretlerin belirlenmesinde cinsiyetçi ve kimlikçi yaklaşımlarla ve tüm diğer ayırımcılıklarla mücadele edeceğiz.

• Kadın istihdamını teşvik edeceğiz. Kadınların bakım yükümlülüğünü azaltacağız.

• Engelli istihdamı ve engellilerin çalışma yaşamına uyum sağlayabilmeleri için etkin politikalar geliştireceğiz.

• Çocuk işçiliğini her durumda önleyeceğiz. Çocukları eğitim politikaları ve Aile Sigortası Programıyla koruma altına alacağız.

YÜKSEK YAŞAM STANDARTLARI

• Çalışanların aileleriyle birlikte insanca yaşayabilecekleri bir ücret rejimi getireceğiz. 

• Asgari ücret üzerindeki vergileri kaldıracak, en düşük ücreti 1500 TL’ye çıkaracağız. 

• Asgari ücret artışı hesaplamasına enflasyon farkı ve refah payını dahil edeceğiz. 

• Çalışanlar arasındaki ücret adaletsizliklerini giderecek, çalışanların ekonomik ve sosyal haklarını genişleteceğiz.  

• Haftalık çalışma süresini, ücrette bir azalma olmaksızın 40 saate indireceğiz. Temel İş Yasası’nın öngördüğü kaideleri aşan çalışma sürelerini etkin denetimlerle önleyeceğiz. 

• Vergi yükünün daha adil dağıtımını esas alacak, ücretliler üzerindeki vergi baskısını hafifleteceğiz.

İŞSİZLİKLE MÜCADELE

• "Ulusal İstihdam Stratejisi" ile işsizlikle etkin mücadele edeceğiz.  

• Kamu istihdamını genişletecek ve yaygınlaştıracağız.

• İşsizlik Sigortası’nın amacı dışında kullanılmasını önleyeceğiz. Bu doğrultuda fon yönetiminde işçi sendikaları temsilcilerinin ağırlıklı olmasını sağlayacağız.  

• İşsizlik ödeneğine erişim koşullarını kolaylaştıracak, ödeme miktar ve sürelerini artıracağız.

SOSYAL GÜVENCE

• Kayıt dışı çalışmayı önlemek için “Kayıt Dışı İstihdam ile Mücadele Programını” hayata geçireceğiz. 

• İşçinin beyanını esas alan etkin bir denetim sistemi kuracak ve kayıt dışı işçi çalıştıranlara ağır yaptırımlar getireceğiz. 

• Ödün verilemez ve vazgeçilemez bir hak olan kıdem tazminatını koruma altına alacağız. İşverenin iflası halinde kıdem tazminatı hakkını tüm diğer işçi haklarıyla birlikte öncelikli alacak durumuna getireceğiz. 

• Emek göçünün ucuz emek rezervine dönüştürülmesini önleyeceğiz. Kayıt dışı yabancı ve göçmen işçilikle mücadele edeceğiz.

TAŞERONLAŞMA

• Taşeronlaşmanın sona erdirilmesi için kamu kurumlarından başlayarak etkili bir eylem planı uygulayacağız. 

• Kamuda taşeron işçiliğine, alt-işveren ve rödovans uygulamasına, özel kesime de örnek olacak biçimde son vereceğiz.

• Kurum ve kuruluş kanunlarına dayanılarak yaşama geçirilen her türlü geçici ve güvencesiz istihdam biçimlerine, 4/B kapsamında düzenlenen sözleşmeli personel ve 4/C kapsamında düzenlenen geçici personel uygulamalarına son vereceğiz. Bu kapsamdaki kamu personelini memur ve işçi kadrolarına geçireceğiz.

• Kamu çalışanlarının farklı statülerde istihdamından dolayı özlük haklarında yaşamış oldukları kayıpları telafi edeceğiz.

İŞ GÜVENLİĞİ

İş Kazaları

• İs¸ kazalarında ölümü kader olarak algılayan anlayıs¸a son vereceğiz.

• İş cinayetlerine neden olan çalışma koşullarını değiştireceğiz. 

• Tersaneler, madenler ve ins¸aatlar başta olmak üzere, iş yerlerini ölüm tuzagˆı olmaktan çıkaracağız.

Meslek Hastalıkları

• İşçi sağlığını korumaya yönelik önlemleri etkinleştireceğiz. 

• Koruyucu hekimliği öne çıkaracak, önlenemeyen hastalıkların tedavisini ücretsiz hale getireceğiz.

• Ticarileşme yerine kamu yararını gözetecek Ulusal İşçi Sağlığı ve Güvenliği Konseyi’ni kuracağız.

• Meslek hastalıklarını ILO standartlarına göre yeniden saptayacak, bu hastalıkların sektörel/bölgesel dağılımlarını belirleyeceğiz. 

• Bu nesnel veriler ışığında, hastanelerde meslek hastalıkları tedavi kliniklerinin uzmanlaşmasını ve gerekirse yeni meslek hastalıkları hastaneleri kurulmasını sağlayacağız.

• Meslek hastalıklarına sebep olan etmenlerin ortadan kaldırılması için iş hukuku ve tıp alanını kapsayacak bir mücadele anlayışı ile hareket edeceğiz.

Etkin Denetim

• İş yeri denetimlerini sıkı yaptırımlara bağlayacak, idari soruşturmaları bakan iznine tabi olmaktan çıkaracağız.

• Sendikalar, meslek odaları/birlikleri, üniversiteler ve ilgili bakanlık uzmanlarının katılımıyla, mesleki eğitimleri ve denetlemeleri gerçekleştirecek özerk kurumsal yapılar oluşturacağız. 

• Ulusal, sektörel ve bölgesel programlarla, ülke çapında eğitim ve denetim seferberliği başlatacağız. 

• İş yeri hekimi ve iş güvenliği uzmanlarına tam bir iş güvencesi sağlayacağız. 

Bu uzmanların işten çıkarılabilmesini, iş müfettişi ve sendika/işçi temsilcisinin onayına tabi kılacağız. 

• İşçi sağlığı ve iş güvenliği hizmetlerini sunan personelin ücretlerinin, işverenin dörtte üç ve devletin dörtte bir oranında katkı sağladığı ortak bir fondan karşılanmasını sağlayacağız. 

Mevzuat

• İşçi sağlığı ve işçi güvenliğine dair mevzuatı ilgili tarafların katılımıyla uluslararası ölçütlere ve ILO normlarına uygun olarak yeniden düzenleyeceğiz. 

• İşçilerin öznesi olduğu yeni bir işçi sağlığı ve iş güvenliği modelini hayata geçireceğiz.

• Ölümlü ve ağır yaralanmalı iş kazalarında, kusurlu işverene özgürlüğü kısıtlayıcı cezalar getireceğiz.

• Çalışma ortamlarının sağlık ve güvenlik koşullarına uygun olması konusunda, devletin de işverenle birlikte sorumlu tutulmasını sağlayacak yasal düzenlemeler yapacağız.

• Tehlikeli işler sınıfına giren meslekler ve unvanlar ile fiili hizmet zammından yararlanacak olan çalışanları, güncel bir şekilde belirleyecek sürekli bir kurul oluşturacağız.

VASIFLI İŞ GÜCÜ

Mesleki Eğitim

• Mesleki eğitimi teşvik edecek ve işçilerin ortalama eğitim düzeyini yükselteceğiz.

• İş gücü piyasasının arz-talep dengelerini gözeterek etkili bir iş gücü ve eğitim planlaması gerçekleştireceğiz. 

• Tüm illerimiz için ihtiyaç duyulan mesleklere yönelik düzenli analizler yaparak iş gücü arz ve talep ihtiyaçlarını gösteren istihdam haritaları çıkaracağız. 

• Mesleki egˆitim okullarının coğrafi dağılımını bu haritalara göre belirleyeceğiz.

• Organize Sanayi Bölgeleri (OSB) ve Sanayi Sitelerinde  yatılı ve burslu meslek okulları kuracağız.

• I·s¸-Kur ile özel sektör iş birliği içerisinde vasıfsız is¸çilerin becerilerini artırmaya dönük uzun vadeli bir egˆitim programı uygulayacağız. 

• Program kapsamında, 800 bin is¸siz yurttas¸ımızı, asgari ücret karşılığında ödeme alacakları 9-12 aylık egˆitim programlarına kademeli olarak yerleştireceğiz.

• İs¸ini kaybedenler ile genç ve kadın is¸sizlere yeni beceriler kazandıracak kısa süreli egˆitim programları uygulayacağız.

Meslek İçi Eğitim

• Çalışanların, üretim sürecinde egˆitimine ve yeni beceriler edinmelerine yönelik aktif istihdam ve meslek içi eğitim politikaları geliştireceğiz. 

• “Yeniden Beceri Kazandırma”, “Yas¸am Boyu Ögˆrenme” ve “İs¸bas¸ında Egˆitim” gibi faaliyetlere yaygınlık ve etkinlik kazandıracağız. 

• Meslek içi eğitimi başta riskli işlerde çalışanlar olmak üzere bütün çalışanlar için zorunlu hale getireceğiz. 

Yüksek Katma Değer Üreten Sektörlerle İş Birliği

• Yüksek vasıflı ve yüksek ücretli emek istihdam eden, yüksek teknolojiyi yoğun olarak kullanan üretim sektörlerini destekleyeceğiz.

• İmalat sanayinde faaliyet gösteren s¸irketleri, sosyal diyalog yoluyla mevcut meslek içi egˆitim programlarıyla bütünleştirecek ve kurumsal kapasitelerini artıracağız.

• OSB’lerde yatılı mesleki egˆitim birimleri olus¸turacak, OSB'leri mesleki egˆitim kampüsleri haline getireceğiz.

SENDİKAL HAKLAR

• Sendikaya üyelik hakkı, toplu sözleşme hakkı ve grev hakkını bir bütün olarak ele alacağız. Bu hakların kullanılmasında ILO sözleşmelerini asgari norm kabul edeceğiz. 

• İşçilerin sendikalarda örgütlenmelerinin ve hak arama yollarının önünü açacak, toplu sözleşme ve grev hakkının kullanılmasının önündeki engelleri kaldıracağız.

Örgütlenme 

• Çalışanların sendikal örgütlenme haklarını yasal güvence altına alacağız. 

• İşverenin, işçi örgütlenmeleri üzerinde baskı kurmasını önleyerek ve sendikalı işçi çalıştıran işverenleri mali yönden teşvik ederek sendikalaşma oranlarını yükselteceğiz.

• Sendikalı işçi ve memurların, iş yeri sendika temsilcisi ve sendika yöneticilerinin çalışma hakları ve koşullarını güvence altına alacağız.

Sendikal İşleyiş

• Sendikal hakların kullanım koşullarını, iş kolu ve iş yeri barajlarıyla, toplu sözleşme yetki şartlarıyla, ESK üyeliğiyle ve benzeri hükümlerle şarta bağlayan kısıtlayıcı düzenlemelere son vereceğiz. 

• Sendikal alanı, siyasal iktidarların müdahalelerine karşı koruyacağız. 

• Yasal düzenlemelerde yandaş sendika kayırmacılığına son vereceğiz.

Toplu İş Sözleşmesi

• Sektörel ve ulusal toplu iş sözleşmesi mekanizmalarının önünü açacağız.

• Tüm işçilerin toplu iş sözleşmesi hakkından ve toplu iş sözleşmesiyle güçlendirilmiş bir ücret belirleme ve ücret artışı sisteminden yararlanmasını sağlayacağız.

• Kamu çalışanlarına grevli toplu sözleşme hakkı tanıyacağız. 

• Toplu iş sözleşmesi yapma yetkisinin tespitini bağımsız bir organa bırakacak, bu konuda çabuk ve etkin işleyen bir yargı denetimi getireceğiz.

• Toplu iş sözleşmesi için yetkili sendikanın belirlenmesinde uyuşmazlık çıkması halinde, yargı denetiminde referandum yönteminin kullanılmasını esas alacağız.

• Sosyal diyalog ve danışma düzeneklerinin, esas olarak işçi, işveren ve hükümet sacayağına oturan bir Ekonomik ve Sosyal Konsey üzerinden süreklilik kazanmasını sağlayacağız.

Hak Arama

• Grev hakkını, toplu sözleşmelerle sağlanan hakların uygulanmasının bir güvencesi olarak değerlendireceğiz.

• "Hak Grevi", "Dayanışma Grevi" gibi eylem biçimlerinin de gerektiğinde kullanılabilmesinin önünü açacağız. 

• "Genel grevi" suç olmaktan çıkaracak yasal düzenlemeler yapacağız.

• Bakanlar Kurulu tarafından grevlerin ertelenmesi olanak veren düzenlemeleri iptal edeceğiz.

GÜÇLÜ KADIN, GÜÇLÜ TOPLUM

EKONOMİK BAĞIMSIZLIK

Kadınlara Daha Fazla Ekonomik Destek

• Toplumsal cinsiyete duyarlı bütçeleme uygulaması ile kamu kaynak ve sorumluluklarının hakça dağıtımını sağlayacağız. 

• Aile Sigortası ödemelerini kadınlara yaparak, kadınları ekonomik olarak güçlendireceğiz. 

• Kadınların hâkim ortak olduğu şirketlere verilen KOBİ desteklerinde hibe oranını % 50’den % 67’ye çıkaracağız. 

• Yeni iş kuracak kadın girişimcilere faturalı harcamaları karşılığında 33 bin TL’si avans olmak üzere 88 bin TL hibe ödeyeceğiz.   

• Hâkim ortağı kadın olan KOBİ’lerin işlerini büyütmek için kullanacakları kredilerde faizin % 33’lük bölümünü Kredi Garanti Fonu’na ödeteceğiz.

• Bireysel Emeklilik Sigortası’nda devletin katkısını kadınlar için % 33’e çıkaracağız. 

• En az % 33 kadın istihdam eden şirketlere kurumlar vergisinde indirim uygulayacağız. 

• BİST’e kayıtlı şirketlerin yönetim ve danışma kurullarındaki kadın oranını kota uygulaması ile kademeli olarak % 33’e çıkaracağız. 

• Kadın kooperatiflerini destekleyecek ve çeşitlendireceğiz.

Çalışma Yaşamında Kadınlara Öncelik

• “Kadın İstihdamlı Büyüme Modeli” ile kadınların güvenceli ve nitelikli işlerde çalışmasını sağlayacağız. 

• Kadınlardan sorumlu olacak bakanlığın çalışanlarının %70’inin kadınlardan oluşmasını sağlayacağız.

• Kadınların iş gücüne katılımını kısa vade %40’a, uzun vadede %60’a çıkaracağız.

• Kadınlara yönelik mesleki eğitim kurslarını iş gücü ihtiyacı ve bireylerin becerilerini merkeze alarak düzenleyeceğiz.

Çalışma Yaşamında Kadına Yönelik Ayrımcılıkla Mücadele

• İş Yasası’nda kadınlara yönelik doğrudan ve dolaylı ayrımcılığı net olarak tanımlayacak, etkin yaptırımlar yoluyla ayrımcılıkla mücadele edeceğiz. 

• Sözel, fiziksel ve psikolojik taciz ve “mobbing” kavramlarını İş Yasası’na ekleyeceğiz.

• Kadınların yönetim kademelerinde daha geniş yer almaları için kamuda cinsiyet kotası, özel sektörde ise teşvik uygulamaları getireceğiz.

• Kadınların dışlandığı iş alanlarında mesleki eğitimde pozitif ayrımcılık uygulayacağız. Bu alanlarda istihdam kotaları ve vergi indirimleri getireceğiz. 

• Kadınların çalışma yaşamına katılmasının önündeki engellerden biri olan ulaşım ve güvenlik sorunlarını çözeceğiz. Sokak aydınlatması yetersizliği gibi kamusal alandaki fiziksel eksiklikleri gidereceğiz. 

• “Eşit işe eşit ücret” anlayışıyla hareket edecek; kadınların, emeğinin karşılığını eksiksiz şekilde almasını sağlayacağız. 

Kadınların Bakım Yükünü Azaltacağız

• Kadınlara yüklenen çocuk, hasta, yaşlı ve engelli bakım sorumluluklarını azaltacağız.

• Gündüz bakım hizmetlerini ve evde bakım hizmetlerini kurumsal, ücretsiz ve yüksek nitelikli olarak sunacağız. 

• Bakım hizmeti veren kadınları sosyal güvenlik kapsamına alacağız. 

• Kadınların iş gücünden kopmasını engellemek için ebeveyn iznini yaygınlaştıracağız.

• Tarım sektörü, ev hizmetleri, evden çalışma gibi ağırlıklı olarak kadınların çalıştığı alanları kayıtlı hale getireceğiz. Bu alanlarda sendikal örgütlenmenin önündeki engelleri kaldıracağız.

• Kreş açma yükümlülüğü bulunan iş yerlerinin ve belediyelerin verdikleri hizmetin yeterliliğini takip edeceğiz. 

• Kreş açma yükümlülüğünü, kadın çalışan sayısını değil, tüm çalışanları temel alacak şekilde yeniden düzenleyeceğiz.

• İş yerlerinde emzirme odalarının yaygınlaştırılmasını sağlayacağız.

EĞİTİMDE EŞİT FIRSAT

• Kız çocuklarının örgün eğitim içinde kalmasını ve bir yıl okul öncesi eğitim dahil olmak üzere 13 yıllık zorunlu eğitimi eşit koşullarda tamamlamasını sağlayacağız.

• Parasız yatılı okullarda ve üniversite yurtlarında, kontenjanları cinsiyet ayrımcılığını ortadan kaldıracak şekilde düzenleyeceğiz. 

• Eğitim sisteminde kadınların toplumsal cinsiyet rollerine göre değil, bireysel beceri ve isteklerine göre yönlendirilmelerini sağlayacağız.

• Eğitimini yarıda bırakmak zorunda kalmış her kadına, eğitimini tamamlaması için fırsat tanıyacağız.

• Toplumsal cinsiyet ayrımcılığına yol açan söylemleri eğitim müfredatından kaldıracağız.

ŞİDDETE SIFIR TOLERANS

Şiddeti Doğmadan Önleyeceğiz

• Kadın erkek eşitliğini temel alarak kadınlara yönelik şiddetle çok yönlü mücadele etmeyi öngören İstanbul Sözleşmesi’nin tam olarak uygulanmasını sağlayacağız. 

• Kadınlara yönelik şiddeti ağır suçlar kapsamına alacak şekilde Türk Ceza Kanunu’nda gerekli değişiklikleri yapacağız.

• Demokratik aile anlayışının yerleşmesi için toplumsal bilinçlendirme çalışmaları başlatacağız.

• Şiddete maruz kalan kadınları, hakları konusunda bilgilendirmek amacıyla geniş çaplı kampanyalar yürüteceğiz.

• Mağdurlarla ilgilenen kamu görevlilerinin, kadınlara yönelik şiddet konusundaki tutum ve davranışlarını iyileştirmek için eğitimler düzenleyeceğiz. Bu alandaki denetim mekanizmalarını geliştireceğiz.

Şiddete Maruz Kalan Kadınlara Tam Destek

• Kadınlara yönelik şiddetle mücadele için yerel ve ulusal bütçelerden yeterli ödenek ayıracağız.

• Şiddet mağdurlarının, öncelikle güvenliğini garanti altına alacağız.

• Mağdurların acilen ve maddi yük altına girmeden güvenli bir ortama kavuşmaları için gereken idari ve mali yapıyı oluşturacağız.

• Sığınma evlerinin sayısını ve niteliğini artıracağız. Sığınma evlerinin, şiddete uğrayan kadınların normal hayata geçişlerindeki işlevini geliştirecek, AB standartları düzeyine gelmesini sağlayacağız.

• Karakollar ve aile mahkemelerinde aile içi şiddet birimleri oluşturacağız. Bu birimlerde görev yapacak personelin eğitimli ve donanımlı olmasını sağlayacağız.

• Şiddet mağduru kadınlara, barolarla iş birliği içinde, 7 gün 24 saat hukuki destek verilmesini sağlayacağız.

EŞİT TEMSİL, EŞİTLİKÇİ YASALAR

• Kadın-Erkek Eşitliği Genel Müdürlüğü kuracağız.

• TBMM’deki Kadın-Erkek Fırsat Eşitliği Komisyonu’nu, Kadın-Erkek Eşitlik Komisyonu olarak değiştireceğiz. 

• Bu Komisyonu asli komisyon haline getirerek, tüm yasaların eşitlik açısından gözden geçirilmesini sağlayacağız.

HER DÜZEYDE GENİŞ KATILIM

• Mahalli düzeyde kadın komisyonları kuracağız. Mahalli kadın komisyonlarına, Belediye Meclisi toplantılarına katılma hakkı tanıyacağız.

• Kent Konseyleri Kadın Meclisleri’ni yaygınlaştırıp güçlendireceğiz.

• Kadınların sendikalara ve sivil toplum kuruluşlarına katılımını ve bu kuruluşların yönetimindeki etkinliklerini artırmak için teşvik uygulamaları getireceğiz.

• Desteklerin dağıtımında kadın kuruluşlarına öncelik tanıyacağız.

GENÇLİĞİNİ YAŞAYAN GENÇLER

GÖRÜLMEYEN GENÇLER

• Gençlik politikalarının oluşturulmasında, eğitim hayatından kopmuş, çalışmak zorunda kalan, işsiz, engelli gençler gibi dezavantajlı tüm gençleri göz önünde bulunduracağız.

• Eğitimlerini yarıda bırakmak zorunda kalan iki milyondan fazla genç kızın, telafi eğitimi ve uzaktan eğitim programları ile eğitimlerini tamamlamalarını sağlayacağız.

DAHA FAZLA EKONOMİK DESTEK

• CHP Aile Sigortası Programı kapsamında verilen eğitim yardımlarını üniversiteyi kazanamayan yoksul gençler için (18-20 yaş) devam ettirecek ve aylık 240 TL’ye kadar üniversiteye hazırlık desteği vereceğiz.

• Maddi olanağı yetersiz olan tüm üniversite öğrencilerine Karşılıksız Eğitim Bursu sağlayacağız. 

• Talepte bulunan tüm üniversite öğrencilerine kamu destekli, geri ödemesi istihdam koşullarına göre ve uzun vadeli olarak yapılandırılmış

Yüksek Eğitim Yaşam Destek Kredisi vereceğiz.

• Üniversite harçlarını tamamen kaldıracağız.

• Yurt sorununu, en fazla iki kişilik odalardan oluşan yurtlar inşa ederek bir yıl içinde çözeceğiz. 

• İhtiyacı olan tüm gençlere ücretsiz yurt olanağı sağlayacağız. 

• Yurtlarda ücretsiz geniş bant İnternet erişimi sağlayacağız.  

• 25 yaş altındaki tüm gençler için, ulaşımda, kültür ve sanat etkinliklerinde, çeşitli mağaza ve lokantalarda Gençlik İndirimi uygulanmasını sağlayacağız.

• Gençlik Bütçesi ile gençlere ayrılan kamu kaynaklarını şeffaflaştıracak, STK’lerin etkin denetimine açacağız.

DAHA ÇOK İŞ, TAM GÜVENCE

Genç İstihdamı

• “Genç İstihdamlı Büyüme Modelini” geliştirerek genç işsizliğini azaltacağız.

• Gençlik ve Spor Bakanlığı’nın çalışanlarının 40 yaşın altında gençlerden oluşmasını sağlayacağız. 

• İstihdam süreçlerinde ve teşviklerde pozitif ayrımcılık uygulayarak, iş gücü piyasasının dışında kalan gençleri çalışma yaşamına kazandıracağız.

• Vergi ve prim indirimleri getirerek, gençlerin kayıt dışı ve güvencesiz şekilde çalıştırılmasının önüne geçeceğiz.

• 29 yaş altındaki üniversite öğrencilerinin yarı zamanlı çalışabilmesini kolaylaştırmak amacıyla, gelir vergisi ve sigorta primlerinin devlet tarafından karşılanmasını sağlayacağız.

• Üniversite kampüslerinde, öğrencilere yönelik istihdam olanaklarını genişleteceğiz.

Diplomalı İşsizliğine Son

• Üniversite ve sanayi iş birliğini geliştireceğiz. Üniversite kontenjanlarını belirlerken, iş dünyasının taleplerini de dikkate alacağız.

• Üniversitelerin kariyer planlama birimlerini güçlendireceğiz. İnternet üzerinden ulaşılabilecek, ulusal düzeyde bir staj bilgi bankası kuracağız.

• Kamu kurumlarında, yükseköğrenim öğrencilerine ücretli staj olanağı sunacağız. Özel sektördeki staj olanaklarının genişletilmesi için teşvik programları uygulayacağız.

• Girişimcilik eğitimi, başlangıç fonları ve yönlendirme programları yoluyla genç girişimciliğini destekleyeceğiz.

• İş kurmak isteyen 29 yaş altındaki üniversite öğrencileri için KOSGEB kapsamında sektörel eğitim olanakları sağlayacak ve yeterli düzeyde nakit desteği vereceğiz.

• Askerlik süresini kısaltacağız.

ÖZGÜVEN SAHİBİ, ÖZGÜR VE HOŞGÖRÜLÜ BİR GENÇLİK

• Uluslararası gençlik değişim programlarını, daha fazla ülke ve daha fazla okulla bağlantı kurarak genişleteceğiz. 

• Bu programlara katılan gençlerin ulaşım ve yaşam giderlerini karşılamaya yetecek düzeyde ödenek sağlayacağız.

• Gençlerin farklı kültürleri tanıması, dünyaya daha açık olması ve uluslararası bir vizyon kazanması için “Hareketli Gençlik” girişimini başlatacağız. 

• Sosyal etkinlik seçeneklerinin az olduğu bölgelerden başlayarak sosyal, kültürel ve sanatsal etkinliklerin düzenlenebileceği “Gençlik Evleri” kuracağız.

• Merkezi bütçeden yerel yönetimlere ayrılan kaynağın belli bir kısmının, gençlere yönelik sosyal etkinliklerde kullanılmasını zorunlu kılacağız.

ETKİN VE KATILIMCI BİR GENÇLİK

Haklarının Bilincinde Bir Gençlik

• Gençlerin, sahip oldukları haklar konusunda farkındalık kazanması için “Yurttaşlık ve İnsan Hakları” dersini yeniden düzenleyerek, ortaöğretimde zorunlu hale getireceğiz.

• Ailelere, genç hakları ve gençlik psikolojisi konularında bilgilendirme sağlayacak kurslar ve eğitim programları sunacağız. 

• Gençleri katılım ve demokratik haklar konusunda bilgilendirmeye yönelik eğitim programları geliştireceğiz.

Gençler Her Alanda Söz Sahibi Olacak

• Anayasa’nın 58. maddesinde yer alan gençleri “olağan şüpheliler” olarak algılayan anlayışı değiştireceğiz. 

• Anayasa’da yapacağımız değişiklikle, gençlerin temel hak ve özgürlüklerden eşit biçimde yararlanmasını ve toplumsal, ekonomik ve siyasal yaşama etkin biçimde katılmasını sağlamak konusunda devleti yükümlü kılacağız. 

• TBMM’de bir “Gençlik İhtisas Komisyonu” kurarak, gençlik haklarının etkin şekilde savunulmasını sağlayacağız. 

• Gençlik STK’lerinin, üniversite öğrenci konseylerinin ve İl Gençlik Meclislerinin temsilcilerini kapsayacak bir “Ulusal Gençlik Konseyi” oluşturacağız. 

• Üniversite öğrenci konseylerinin üniversite senatolarında ve fakülte yönetimlerinde temsil edilmesini yasal güvence altına alacağız.

• Gençlik STK’lerine idari ve mali destek sağlayacak, gençlikle ilgili projeleri teşvik edeceğiz.

GELECEĞE UMUTLA BAKAN ÇOCUKLAR

ÇOCUK YOKSULLUĞU

• CHP Aile Sigortası Programı ile yoksul çocukların sağlık, beslenme, kreş ve eğitim başta olmak üzere tüm gereksinimlerini karşılayacağız. 

• Aile Sigortası kapsamında yoksul çocuklara nakit desteği sağlayacağız.

• Okullarda ücretsiz öğle yemeği uygulaması başlatacağız.

• Çocukların yoksulluk döngüsü içinde kalmasının temel nedeni olan eğitimden kopma ve çocuk işçiliğini engelleyeceğiz. 

• Doğan her yoksul çocuğa, mama ve bebek bezi de dâhil olmak üzere, ilk altı aylık tüm hijyenik ihtiyaçlarını sağlayan “bebek sandığı” vereceğiz.

AİLE MERKEZLERİ

• Türkiye’nin her ilinde kuracağımız 15.000 “Aile Merkezi” ile her çocuğun sağlık, beslenme, eğitim, sosyal ve kültürel gelişim konularında yeterli olanaklara kavuşmasını sağlayacağız.

• 45 bin uzman istihdam ederek sağlık ve bakım, rehberlik ve psikolojik destek, oyun ve kültür-sanat hizmetleri sunacağız.

• Aile Merkezleri’nde çocuklara sadece fiziksel değil, duygusal ve bilişsel gelişim hizmeti de vereceğiz.

• Anne-baba adaylarına çocuk sağlığı ve beslenmesi eğitiminin yanı sıra rehberlik ve psikolojik destek hizmetleri sağlayacağız.

SAĞLIKLI ÇOCUK, SAĞLIKLI TOPLUM

• Temel sağlık hizmetlerini, her çocuk için tamamen ücretsiz hale getireceğiz.

• Doğum öncesi ve sonrasına yönelik hizmet vermek üzere aile hekimlerini de kapsayacak sistematik programları ve kurumsal altyapıları geliştireceğiz. 

• Bebeklerin özellikle ilk altı ayda anne sütü ile beslenmesini teşvik edeceğiz.

• Türkiye genelinde sadece büyük kentlerde bulunan çocuk hastanelerini yaygınlaştıracağız.

EĞİTİMDE DÖNÜŞÜM

• Çocukların bilişsel gelişimi ve okula hazırlık deneyimini güçlendirmek için okul öncesi eğitimi zorunlu ve ücretsiz yapacağız.

• Eğitimde niteliği geliştirmek ve herkese fırsat eşitliği sağlamak için eğitime ayrılan kaynakları artıracak, yatırımların eğitim bütçesi içindeki payını genişleteceğiz. 

• Ezbere ve sınava odaklı eğitim sistemini değiştireceğiz. Önceliğimiz öğrencinin becerileri ve öğrenme deneyimi olacak.

• Yurttaşlık bilinci, ayrımcılıkla mücadele ve insan hakları derslerine müfredatta yer vereceğiz.

• Spor, sanat ve kültür etkinlikleri gibi ders dışı olanaklarla okulları cazibe merkezleri haline getireceğiz.

ÇOCUK İSTİSMARI

• Şiddetin bir eğitim aracı olarak kullanılmasının önüne geçeceğiz.

• Çocuk istismarının etkin şekilde cezalandırılmasını sağlayacağız.

• Çocukların mağdur olduğu durumlarda, mağduriyetin giderilmesine öncelik vereceğiz. 

• Adli vakalara karışan çocuklara sosyal hizmet uzmanı, psikolog, sosyolog, pedagog ve hukukçulardan oluşan bir ekip tarafından destek sağlayacağız.

• Çocukların şiddet döngüsü ve suç döngüsü içinde kalmalarına izin vermeyeceğiz.

• Suça karışmış çocukların cezalandırılmasını değil, eğitilerek topluma yeniden kazandırılmasını hedefleyeceğiz. 

• Çocuk Mahkemeleri, Çocuk Tutukevleri ve Eğitim Evlerini bu amaca hizmet edecek şekilde yeniden yapılandıracağız.

• Özellikle kız çocuklarının erken yaşta evlendirilmelerinin önüne geçeceğiz.

YAŞAM STANDARDI YÜKSEK EMEKLİLER

EMEKLİLER İÇİN KALİTELİ BİR YAŞAM

• En düşük emekli aylığını 1500 TL’ye yükselteceğiz.

• Emeklilere Ramazan ve Kurban Bayramlarında birer maaş ikramiye vereceğiz.

• Çalışanların maaşı ile emekli aylığı arasındaki uçurumu kapatacağız. 

• Emeklilerin, milli gelir artışından refah payı almasını sağlayacağız.

• Emekli aylıklarını gıda ürünlerinin enflasyonuna göre artıracağız.

• Emeklilere kamu çalışanları ile aynı oranda banka promosyonu verilmesini sağlayacağız. 

• Emekliler için muayene ve ilaç katılım paylarını ve fark ücretlerini kaldıracağız.

EMEKLİLER ARASINDAKİ EŞİTSİZLİKLER

• Adil bir intibak yasası çıkaracağız.

• Sosyal güvenlik kurumlarını gerçek anlamda tek çatı altında birleştireceğiz.

• Taban aylıklarındaki dengesizliği, memur emeklilerini temel alarak gidereceğiz.

• Katsayı ve gösterge sistemini yeniden düzenleyeceğiz.

• Emeklilikte yaş ile ilgili maddeye takılanların mağduriyetlerini gidereceğiz.

EMEKLİLERE DAHA FAZLA SÖZ

• Emekli sendikalarının önüne çıkarılan yasa dışı engelleri kaldıracağız. 

• Yerel düzeyde Emekli Meclislerinin kurulmasını destekleyeceğiz.

TOPLUMUN FAAL BİREYLERİ EMEKLİLER

• Yerel yönetimlerle birlikte emekli kulüpleri açacağız.

• Her türlü kültürel etkinlikte yaşlı indirimi uygulayacağız.

• Turizm Bakanlığı bünyesinde ve TÜRSAB iş birliği ile gerçekleştirilecek kültür turizmi projeleri ile emeklilerimize makul ücretlerle gezi ve tatil olanağı sağlayacağız.

• Sosyal tesis olanakları bulunmayan meslek grupları için yeni tesisler yapacak ve emeklilerimizin bu olanaklardan en geniş şekilde yararlanmasını sağlayacağız.

HER ALANDA VAR OLAN ENGELLİLER

MUHTAÇ AYLIĞI DEĞİL, “YAŞAM AYLIĞI”

• Aile Sigortası kapsamındaki engellilere, % 40 engellilik düzeyi için 400 TL, % 60 engellilik düzeyi için 600 TL yaşam aylığı bağlayacağız.

• Bakıma muhtaç tüm engellilere bakım hizmeti vereceğiz.

• Evde bakım aylığı alan yurttaşlarımızı sosyal koruma kapsamına alacağız. 

• Kısa ve uzun süreli kurumsal bakım hizmetlerini yaygınlaştıracağız.

• Özel beslenme ihtiyacı olan engellilerin beslenme ihtiyaçlarını ücretsiz karşılayacağız.

ENGELLİLER İÇİN ÜCRETSİZ SAĞLIK HİZMETLERİ

• Engellilerin tıbbi malzeme ve ihtiyaçlarını ücretsiz karşılayacağız.

• Engellilerin kamu kurumlarına yapacakları her başvuru için ayrı ayrı rapor alma çilesini bitireceğiz.

• Herhangi bir ölçüte bakılmaksızın tüm engelli yurttaşlarımızı sosyal güvenlik kapsamına alacağız.

• Engellilerin rehabilitasyonunu, sağlık, eğitim ve sosyal hizmetlerle ilgili tüm yasalara ve engellilere özel yasalara dâhil edeceğiz. 

• Zihinsel engellilerin erken tanı, tedavi ve eğitimi için özel projeler geliştirecek ve uygulayacağız.

EĞİTİMDE FIRSAT EŞİTLİĞİ

• Tüm engellilere koşullarına uygun, çok yönlü eğitimi eşit, nitelikli ve ücretsiz sağlayacağız.

• Engellilerin kaynaştırıcı bir ortamda eğitim alabilmeleri için öncelikle eğitim kurumlarının fiziksel koşullarını engellilere uygun hale getireceğiz.

• Engellilerin diğer yurttaşlarımızla birlikte eğitim alabilmesine öncelik verecek, bunun mümkün olmadığı durumlar içinse engelli okullarını destekleyecek ve bu okulların sayılarını artıracağız.

• Zihinsel engelli ve otizmli bireylerin yaşam boyu öğrenme ihtiyaçlarını gözetecek, örgün eğitimden dışlanmalarını engelleyeceğiz.

ÇALIŞMAK İSTEYEN ENGELLİLERE İŞ OLANAĞI

• Kamuda ve özel sektörde engelliler için ayrılan boş kadroları doldurarak 50 bin engellinin istihdam edilmesini sağlayacağız. 

• Engelli kadrolarını ve kotalarını artıracağız.  

• Engellilere yönelik etkin meslek edindirme programları geliştirecek, çalışma yaşamına uyum için rehberlik hizmeti vereceğiz.

• Engellilerin bilgi kaynaklarına tüm yurttaşlarla eşit koşullarda erişebilmesini sağlayacağız.

• İşverenlerin engelli istihdam etmeyi tercih etmesi için özel teşvikler geliştireceğiz.

ENGELLİ DOSTU İŞYERLERİ

• Tüm iş yerlerinin fiziksel koşullarının engellilere uyumlu hale getirilmesi için destek sağlayacağız.

• Korumalı İş Yerleri Yasası çıkararak engelli yurttaşlarımızın çalışma hakkını güvence altına alacağız.

• Engellilerin eşit işe eşit ücret almasını güvence altına alacağız.

TOPLUMUN HER ALANINDA ERİŞİLEBİLİRLİK

• Engellilerin tüm kamu hizmetlerine ve toplumsal yaşamın her alanına eşit şekilde erişebilmeleri için “erişilebilirlik standartları” geliştireceğiz.

• Tüm altyapı hizmetlerini engellilere uygun şekilde yeniden düzenleyeceğiz.

• Engellilerin ulaşım hakkının güvence altına alınması için “politika takip sistemi” oluşturacağız. 

• Engellilere uygun yolcu taşıma hizmetlerini teşviklerle destekleyeceğiz.

• Engelli rehberlik merkezleri ile engellilerin kültürel ve sosyal olanaklarını artıracağız. 

• Engelli spor kulüplerini malzeme ve tesisler açısından destekleyeceğiz.

KİMSEYE MUHTAÇ OLMAYAN YAŞLILAR

KALİTELİ VE ÇAĞDAŞ BAKIM ANLAYIŞI

• Tüm kentlerde yaşlı bakımevleri açacağız. 

• Huzurevlerinin sayısını yoğun ihtiyaç duyulan bölgelerden başlayarak artıracağız. 

• Evde destek ve bakım hizmetlerini geliştirecek ve yaygınlaştıracağız. 

• İhtiyacı olan yaşlılar için yerel yönetimlerle iş birliği içerisinde evlere sıcak yemek hizmeti sunacağız. 

• Evde yaşlılara bakan aile üyeleri için sosyal, psikolojik ve finansal destek programları oluşturacağız.

• Eğitimli ve donanımlı yaşlı bakım personeli yetiştireceğiz. 

YAŞLILARA ÖZEL SAĞLIK HİZMETLERİ

• Temel sağlık hizmetlerinde katılım payı alınmasına son vereceğiz.

• Önleyici sağlık hizmetleri ile erken tanı ve tedavi hizmetlerinin sağlanacağı yaşlılık (geriatri) hastaneleri açacağız.

• Göz, diş sağlığı ve genel sağlık durumunun korunması için uzman ekiplerle düzenli taramalar gerçekleştireceğiz.

ÇALIŞMA VE SOSYAL GÜVENLİK

• Üç ayda bir 437 TL olarak ödenen 65 Yaş Aylığını Aile Sigortası Programı kapsamında 9OO TL’ye çıkaracağız. 

• Çalışmak isteyen yaşlı yurttaşlara uygun istihdam seçenekleri sunacağız.

• Yaşlı yurttaşlarımızın değişen teknolojilere uyum sağlayabilmeleri için kısa süreli ve amaca yönelik eğitim programları hazırlayacağız.

DAHA BAĞIMSIZ VE DAHA SOSYAL YAŞLILAR 

• Yaşlılara dönük sosyal hizmetleri bir arada sunan toplu konut projeleri geliştireceğiz.

• Yaşlıların sosyal ve kültürel hayattan uzak kalmaması için yaşlılara dönük sosyal kulüpleri yaygınlaştıracağız.

• Kamusal alanları yaşlılara uygun şekilde düzenleyeceğiz. 

• Kentlerde yaşlıları gözeten özel trafik uygulamaları geliştireceğiz.

• Yaşlılara dönük projelerin geliştirilmesinde danışmanlık hizmeti vermek üzere yerel yönetimler bünyesinde “Kıdemli Yurttaş Konseyleri” kuracağız.

• Yakın bir dönemde nüfusumuzun önemli bir bölümünün yaşlılardan oluşacağından hareketle hukuk sistemimizi yaşlı haklarını gözetecek şekilde yeniden düzenleyeceğiz.

YURTTAŞ İÇİN NİTELİKLİ KAMU HİZMETİ

Ülkemizin kamu yönetiminde kayırmacılıktan uzak evrensel hizmet ilkelerinin benimsenmesi büyük bir zorunluluk haline gelmiştir. CHP toplumun ihtiyaçlarına öncelik veren ve toplum yararını esas alan köklü bir kamu yönetimi reform programını özenle ve tüm ayrıntıları dikkate alarak hazırlamıştır.

AKP iktidarı devletin kurumsal yapılanmasını ve kamu yönetimini büyük bir keyfilik, ilkesizlik ve kayırmacılık ortamının içine sokmuştur. Öngörüsüz, partizanca ve şahsileşmiş müdahaleler nedeniyle kamu yönetimi hakkaniyetsiz ve verimsiz işleyen bir çıkar çarkına dönüştürülmüştür. Liyakat, verimlilik ve kamu hizmetlerinde ayrım gözetmeme ilkeleri ayaklar altına alınmıştır. Bir siyasi parti olarak AKP, hükümet olmakla ve hükümeti yönetmekle yetinmemiş, kamu kurumlarını tepeden tırnağa siyasallaştırarak “parti-devlet yönetimi” anlayışını topluma dayatmaya kalkışmıştır.

Siyasi veya şahsi tutumlarla kurumların işlevsizleştirilmesi ve kadroların etkisizleştirilmesi nesnel kamu yönetimi anlayışı bakımından kabul edilebilir bir durum değildir. Kurumların hesap verebilirlikten uzak faaliyet göstermesi ne kadar yanlış ise, siyasi müdahalelerle çalışamaz hale getirilmesi de o ölçüde yanlıştır. Varlık nedeni topluma hizmet sunmak olan kamu kuruluşlarının keyfilik ya da partizanca tasfiye anlayışı ile hareket etmesinin bir an önce önüne geçilmelidir. Kurumlar görev tanımlarına uygun biçimde faaliyet göstermeli, yasal sınırlara riayet etmeli ve liyakat ölçütlerine dayanan personel rejimi anlayışıyla hareket etmelidir.

Tüm kamu pozisyonları için liyakat kriterleri yeniden belirlenmeli ve sınav sistemleri yurttaşların bilgisine açık biçimde hakkaniyet gözetilerek yeniden oluşturulmalıdır. CHP iktidarında sınavsız işe almalara son verilecek, tayin ve terfilerde tamamen siyasileşmiş tercihlerin önüne geçilecektir. CHP gerek sınav sistemleri, gerekse çalışma koşulları ve tayinleri itibarıyla yurttaşların kendilerini yeniden kamu sisteminin işleyen bir parçası olarak görmesini sağlayacaktır.

CHP, yurttaşlarımızın e-devlet olanaklarını kolaylıkla kullanılabileceği çağdaş bir altyapıyı kuracaktır. Yurttaşların sorunlarına ve beklentilerine, teknolojik araçlarla kalıplaşmış şekilde geri dönüş yapılması alışkanlığıyla yetinilmeyecektir. Yaşlı ve elektronik okuryazarlığı olmayan yurttaşlara destek olanakları sunulacaktır. CHP evrensel ve etkili kamu hizmeti anlayışından hareketle yurttaşların kâr amaçlı katılım payı, harç vb. maliyetlere katlanmasına izin vermeyecektir.

CHP iktidarında kamu hizmetlerinde etkililik ve verimlilik ilkelerine “yurttaş” boyutu eklenecektir. Kamu hizmetlerinin bir lütuf olarak değil, bir yurttaşlık hakkı gereği devlet tarafından verilmesi gerektiği anlayışı hâkim kılınacaktır. Yurttaş kamu yönetimi ilişkileri siyasi etkilerden ve menfaat ilişkilerinden arındırılacaktır. Merkezi ya da yerel yönetimler tarafından yürütülen tüm işlemlerde yurttaşların beklenti ve talepleri esas alınacak, hiç kimsenin kişisel menfaat sağlanmasına göz yumulmayacaktır. Devlet ve kamu görevlileri dünya tarihinde benzerine az rastlanan büyük yolsuzluklara alet edilmeyecek, kamu yönetimi tümüyle gün ışığına çıkartılacaktır. 

Ülkemizi Geleceğe Taşıyacak Bir Eğitim Sistemi 

Eğitim, tüm insanlar için vazgeçilmez bir ihtiyaç ve temel bir insan hakkıdır. Bireyler tüm yeteneklerini ancak nitelikli eğitim sayesinde ortaya çıkartabilir, kendini ancak iyi bir eğitim sayesinde tam olarak gerçekleştirebilir. Eğitim erdemli yurttaşlar yetiştirmenin başlıca unsurudur. Eğitim, bireysel gelişimi sağladığı kadar, toplumsal eşitsizliklerin giderilmesini de sağlayan en temel araçtır. Eğitim yoksulu varlıklı, güçsüzü güçlü kılar. İnsanlığın ortak değerlerini anlamaya, paylaşmaya ve gelişmesine katkıda bulunmaya olanak tanır. Toplumların daha uygar, daha demokratik ve daha müreffeh olmasını sağlar.

CHP’nin öncelikli siyasi hedefi nitelikli eğitimin evrensel bir hak olarak her yurttaş için sağlanmasıdır. CHP, yurttaşlarımızın gelecekleri hakkında söz sahibi olması ve bağımsız bireyler olarak yaşayabilmesi için eğitimin vazgeçilmez olduğuna inanır. Eğitim, CHP’nin özellikle kadın-erkek eşitliği, yoksullukla mücadele ve kalkınma alanında en önemli aracı olacaktır. CHP eğitime yapılan tüm yatırımların, aslında özgürlüğe, barış içinde bir arada yaşamaya ve toplumsal gelişmeye yapıldığı görüşündedir. Demokratik ve çağdaş değerlere uygun biçimde verilen bir eğitim, kültürel önyargılara ve gelir, etnik grup, mezhep eşitsizliklerine karşı en büyük mücadele aracıdır.

Günümüzde eğitim, insani gelişmenin ve sosyal adaletin olduğu kadar ekonomik kalkınmanın da başlıca kaynağıdır. Bilgi ekonomisinin asli unsuru olan vasıflı iş gücü ve zengin insan kaynakları ancak çağımızın gereklerine uygun bir eğitim sistemi sayesinde yaratılabilir. Yenilikçi, ileri teknoloji kullanan ve yüksek katma değer üreten bir ekonominin ön koşulu nitelikli ve eşitlikçi bir eğitim sisteminin var edilmesidir. CHP bu hedefe ulaşmanın başlıca aracı olan zorunlu okul öncesi eğitimi, en az sekiz yıl süreli kesintisiz temel eğitimi, ekonomi dünyasını taleplerini tam olarak karşılayan bir mesleki eğitim sistemini ve öğrenmenin, araştırmanın ve yaratıcılığın kaynağı olan özgür üniversite sistemini en kısa sürede ülkemize kazandırma kararlığındadır.

Her İşin Başı Sağlık 

Yurttaşların sağlık hizmetlerinden ihtiyaçları ölçüsünde, ihtiyaç duydukları yer ve zamanda yararlanabilmeleri temel ilkemiz olacaktır. CHP, sağlık hizmetlerine bütçeden ayrılacak payı artıracaktır. CHP iktidarında, daha çok sayıda iyi eğitimli doktor, hemşire ve teknisyen yetiştirilecektir. Yurttaşları hasta olmadan korumayı amaçlayan önleyici sağlık hizmetlerine ağırlık verilecektir. CHP iktidarında, sağlık hizmetlerinden yararlanmanın ön koşulu, yatırılan prim miktarı ya da kişinin cebindeki parası olmayacaktır.

CHP, ayrım gözetmeksizin tüm toplum kesimlerine nitelikli sağlık hizmetlerinin ulaştırılmasını sağlayacaktır. Sağlık hizmetlerinin niteliği artırılırken, sağlık çalışanlarının, güvenceli şekilde çalışabilmesi için tüm önlemler alınacak, tüm personelin özlük hakları ve çalışma koşulları iyileştirilecektir. CHP, ilaç ve sarf malzemesi, ekipman ve yazılım alanlarında yerli sağlık endüstrisinin gelişmesi için cesur adımlar atacaktır. TÜBİTAK, tekno-kentler ve tıp fakültelerimizin iş birliğinde ulusal sağlık teknolojiler geliştirilecektir. 

Kültür ve Sanat 

Önyargı, ötekileştirme ve ayrıştırmadan kaynaklanan kutuplaşma ve çatışmaları ortadan kaldıracak uzlaşmacı bir siyasi ortamın yaratılması, CHP’nin siyasi önceliklerinin başında gelmektedir. CHP iktidarında, eşitlik, özgürlük ve dayanışma ilkeleri doğrultusunda geliştirilecek yeni yaklaşımla, kültür çeşitliliğimize sahip çıkılırken, kültürel farklılıkların ayrışmaya ve çatışmaya neden olması önlenecektir.

Kültürel ötekileştirmeden kaynaklanan, siyasi ve keyfi yasaklara ve sansüre son verilmesi CHP kültür politikalarının merkezinde yer almaktadır. Kültür endüstrileri, güzel sanatlar, performans sanatları, kültürel miras, yayıncılık, sinema, müzik, fotoğrafçılık ve kültürel turizm gibi alanları kapsayan tüm kültür ve sanat etkinlikleri, ülkemizin en büyük yaratıcı potansiyelidir. CHP, kültür ve sanat alanlarında ticarileşmenin, insan yaratıcılığının ve yenilikçiliğinin önüne geçmesine karşıdır. Kültür politikaları ekonominin gelişmesini, ülke refahının artmasını ve yurttaşlarımızın duygusal ve manevi bakımdan zenginleşmesini sağlayacak bir anlayış çerçevesinde geliştirilecektir.

Spor 

Sporda öncelikli hedef ülkemizin genç nüfusunun insani ve sosyal gelişmesine güç katacak olanaklar yaratmaktır. AKP iktidarı, spor alanında niceliksel sonuçları başarı olarak tanımlayan bir anlayışı benimsemiştir. Spor propaganda ve spekülatif inşaat yatırımları aracı olarak görülmüştür. Kitlesel sporlar geri plana atılmıştır. Profesyonel sporlarda ise büyük başarısızlıklar birbirini izlemiştir. Kaynaklar israf edilmiştir. Önemli spor organizasyonlarının ülkemizde gerçekleşmesine yönelik girişimler başarısızlıkla sonuçlanmıştır. AKP iktidarı federasyonları, spor kulüplerini ve hatta sporcuları yandaşlar ve muhalifler olarak ayrıştırmıştır. Arkası kesilmeyen siyasi müdahaleler sporu partizanlığın, entrikaların ve şaibelerin odağı haline getirmiştir.

CHP iktidarında siyaset elini spordan tamamen çekecektir. Gençlik ve Spor Bakanlığı’nın yönetiminde gençlere ağırlık verilecektir. CHP iktidarında spor yeniden bir toplumsal diyalog ve etkileşim alanına dönüştürülecektir. Taraftar gruplarının gözetlenmesi, fişlenmesi ve açılan davalarla sindirilmesine son verilecektir. Statlarda orantısız polis şiddeti, gözaltılar ve biber gazı kullanımı gibi uygulamalara izin verilmeyecektir.

CHP iktidarında sporcu eğitimi ve spor tesisi altyapısı geliştirilmesine öncelik verilecektir. CHP, çocuk-yaşlı tüm yurttaşların düzenli olarak spor yapabileceği ortamların yaratılması için çalışacaktır. Tüm yurttaşların ihtiyaçlarını karşılayacak şekilde her semtte spor alanları, yeşil alanlar ve amatör kulüpler oluşturulacaktır. CHP’nin hedefi gençlere sporu sevdirme ve her alanda başarılı olacak sporcular yetiştirmektir.

CHP spor politikalarını eşitlik ve dayanışma ilkesi temelinde şekillendirecektir.

Ulaştırma: Bütünleşme ve Kalkınmanın Altyapısı 

CHP’nin ulaştırma projelerinin planlama ve gerçekleştirme sürecinde kamu yararı, halkın katılımı, ulusal kaynaklar ve teknolojilerden öncelikle yararlanılması, çevrenin korunması, hesap verilebilirlik ve şeffaflık ilkeleri esas alınacaktır. Hedef, Türkiye için nitelikli ve sürdürülebilir bir ulaştırma altyapısını en kısa zamanda oluşturmaktır. CHP, ilgili tüm tarafların katılımı ile kısa ve uzun vadeli bir Ulaştırma Ana Planı hazırlayarak, bu planın öncelikleri içerisinde hareket edilmesini sağlayacaktır. Planın ana amaçlarından biri ülkemizin doğusu ve batısı, kuzeyi ve güneyi arasındaki ulaşım bağlarını güçlendirmek olacaktır. Yolcu ve yük taşımacılığında ve enerji kaynaklarının aktarımında farklı bölgeler arasında bağlantı sağlayacak stratejik bir ulaştırma koridoru yaratılacaktır. Kara, demiryolu, havayolu ve deniz taşımacılığı entegre edilerek ulusal strateji planlarının geliştirilmesi ve yatırımların kısa vadeli hesaplarla yapılmaması sağlanacaktır. Kentsel ulaşım ve bölgesel kalkınma hedefleri birbiri ile uyumlu hale getirilecektir.

Önce Yurttaşlarımızın ve Ülkenin Güvenliği

CHP, yurttaşlarımızın güvenliğini sağlamak için anayasal haklardan ve uluslararası sözleşmelerden kaynanan kazanımlarını özenle korumanın gerekliliğine inanmaktadır. CHP iktidarında, yurttaşlarımızın özgürlüklerini gölgeleyecek hiçbir keyfi uygulama ya da eylem yaptırımsız kalmayacaktır. Diğer yandan güvenlik birimlerinin yurttaşların güvenliğini tehdit eden her türlü unsura karşı verecekleri mücadelede zafiyete uğratılmalarına izin verilmeyecektir. Ulusal ve bölgesel düzeyde her türlü terör eylemine karşı, uluslararası kurum ve kuruluşlarla iş birliğine önem verilecektir. AB ve Türkiye’nin ait olduğu diğer çok uluslu örgütlerin terörün iç ve dış finans kaynaklarını kurutma çabalarına destek olunacaktır. Sınırlarımızın ihmal edilen güvenliği yeniden tesis edilecek ve hiçbir silahlı grubun Türkiye Cumhuriyeti sınırları içinde terörist faaliyetlerde bulunmasına izin verilmeyecektir. CHP’nin ana hedefi Türkiye’yi yurttaşlarımızın ve özellikle kadınların başta evleri ve yaşadıkları köy ve mahalle olmak üzerinde yurdun her köşesinde kendilerini güvende hissedecekleri bir ülke haline getirmek olacaktır.

Sonuç

CHP iktidarında, yurttaşların tarafsızlık ilkesine göre kamu hizmeti almasına özen gösterilecektir. Kamu kuruluşlarının kurumsal saygınlık ve görev tanımlarını zedeleyecek keyfiliklere son verilecektir. Her türlü kayırmacılığı ortadan kaldırmak için kararlı bir mücadele verilecektir. Kurumların yönetiminde etkinlik ve nesnellik yeniden tesis edilecektir. Kamu çalışanlarının iş güvencesini tehlikeye atan siyasi uygulamalara göz yumulmayacaktır. Yurttaşlara eksik hizmet verilmesini kabul etmeyen bir kamu hizmeti anlayışı benimsenecektir.

KAMU YÖNETİMİ REFORMU

YURTTAŞTAN YANA KAMU YÖNETİMİ

Esnek ve Dayanışmacı Kamu Kurumları

• Kamu kurum ve kuruluşlarının rekabet değil, iş birliği ve karşılıklı şeffaflık içerisinde hizmet vermesini sağlayacağız.

• Bürokraside aşırı merkeziyetçiliğe son verecek, kamu kurumlarına esneklik kazandıracağız. 

• Kamu yararını gözetmeye dönük yetkilerin kullanımında bürokrasiye esneklik tanıyacağız. 

• Kamu yönetiminde, katı bir hiyerarşi yerine farklı yönetim birimleri ve düzeyleri arasında karşılıklı ilişkiyi temel alan bir anlayışla hareket edilmesini sağlayacağız.

Toplum için Kamu Yönetimi 

• Halktan kopuk, buyrukçu ve yasakçı bir yönetsel sistem yerine, farklı kesimlerin temsil edildiği ve karar süreçlerine etkin şekilde katıldığı bir sistemi hayata geçireceğiz. 

• “Devlet için yurttaş” anlayışına son vererek “yurttaş için devlet” anlayışıyla hareket edeceğiz.

• Devletin yurttaşa olan güvensizliğini ortadan kaldıracağız. 

• Yurttaşın beyanının özel durumlar haricinde esas olmasını sağlayacağız. 

• E-devlet araçlarının etkin şekilde kullanılmasını sağlayacağız.

• Yurttaşların devlete olan güvenini yeniden tesis edeceğiz.

Kaliteli, Planlı ve Güvenilir Kamu Hizmetleri

• Farklı kurumlar arasında eşgüdümün sağlanması için merkezi bir yönetsel planlama anlayışını hâkim kılacağız. 

• Kamu yönetiminde nesnel ve gerçekçi stratejik planlama anlayışını hayata geçireceğiz. 

• Yapılan planların, hedefine ulaşıp ulaşmadığını etkin ve şeffaf şekilde denetleyeceğiz.

• Kamu hizmeti dış alımlarında ucuza mal etme kadar kaliteye ve işin gerektirdiği standartlara uygun hareket edilmesine önem vereceğiz. 

• Kamu hizmetinin nasıl karşılanacağını tek tek ve ayrıntılı olarak inceleyerek belirleyeceğiz. 

• Kamu hizmetlerinde dış alımın gerekçelerinin net olarak açıklanmasını sağlayacağız.

KAMU VE KURUMLARIYLA BARIŞIK, GÜVENCELİ KAMU ÇALIŞANLARI

Kamu Personel Yönetimini Yeniden Yapılandıracağız

• 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu’nu sadeleştireceğiz. 

• Personel yönetimini, özerklik, katılımcılık ve yönetişim ilkeleri doğrultusunda düzenleyecek ve denetleyecek merkezi bir birim kuracağız. 

• Oluşturulacak yeni personel rejiminde, yerel birimlerin, kendilerinde çalışan ve çalışacak personel konusunda özerk olabilmelerini sağlayacağız. 

• Devletin kendi çalışanına güven duymasını sağlayacağız. 

• Kamuyu yeniden temel bir istihdam alanı haline getireceğiz. 

• Tüm kamu görevlilerinin yetki ve sorumluluklarını açık bir şekilde tanımlayacağız.

• Çalışanların kendileri ile ilgili konularda karar alma süreçlerine daha fazla dâhil olacağı bir yönetim anlayışını benimseyeceğiz. 

• Kamu personelinin dokunulmazlıklarını kaldıracağız.

BÜROKRASİDE LİYAKAT

Atamalar

• Kamu personeli atamalarında etik değerler ve mesleki liyakati esas alacağız.

• İstisnai memurluk uygulamasını kaldıracağız.

• Üst düzey atamalar dışındaki tüm kamu görevlerine girişi merkezi sınava tabi tutacağız. 

• Sınavların bağımsız, adil, objektif ve şeffaf bir biçimde gerçekleştirilmesini sağlayacağız.

• Eş durumundan atama taleplerinde, aile birliğinin korunmasını esas alacağız.

• Siyasi kadrolaşmanın yarattığı olumsuzlukları gidereceğiz.

Yükseltmeler

• Yükseltmelerde her türlü ayırımcılık ve öznel tercihlere son vereceğiz.

• Yapacağımız yasal düzenleme ile görevde yükseltme ve unvan değişikliği için düzenli sınav yapılmasını sağlayacağız. 

• Kadrosuzluk nedeniyle derece yükseltmesi gerçekleştirilmeyenlerin, öğrenim durumları itibarıyla yükseltilebilecekleri en üst kadro derecesine kadar gidebilmelerini sağlayacağız.

Yöneticiler

• Bütün yöneticilik kademeleri için yazılı sınav kazanma şartı getireceğiz.   

• Üst düzey kamu görevlerine yapılacak atamalarda, yöneticilik eğitimi almış olmayı ön koşul yapacağız. 

• Kamudaki yönetici pozisyonlarının aşırı güç ve ayrıcalıklarla donatılmasına son vereceğiz.

Kamu Çalışanlarına İş Güvencesi Sağlayacağız

• Kamu hizmetlerinin tam zamanlı, güvenceli, kadrolu işçi ve memurlar tarafından verilmesini sağlayacağız.

• ILO Sözleşmeleri ve Gözden Geçirilmiş Avrupa Sosyal Şartı’nda öngörülen istisnai haller dışında, kamu görevlilerinin sendikal hak ve özgürlüklerinin önündeki tüm kısıtlamaları kaldıracağız.

• Kamuda esnek çalışma ve performans değerlendirme sistemine son vereceğiz.

• Mevcut performans değerlendirme sisteminin yerine, nesnel ölçütleri ve liyakati esas alan bir sistem geliştireceğiz. 

• Keyfi cezalandırmaya dayalı yönetim anlayışına son vereceğiz. 

• Zorunlu rotasyon adı altında yapılan sürgünlerin önüne geçecek, geçmiş uygulamaların yarattığı mağduriyetleri gidereceğiz.

Ücret Politikası

• Kamu çalışanlarının sayısını, maaşlarını ve çalışma koşullarını kademeli olarak OECD ülkeleri ortalamasına ulaştıracağız. 

• Kamu çalışanlarının ücretlerinin hem iş yeri, hem ülke düzeyinde toplu sözleşmeler yoluyla belirlenmesinin önündeki tüm kısıtlamaları kaldıracağız.

• “Eşit işe eşit ücret” ilkesini temel alacak, kamu çalışanları arasındaki ücret adaletsizliklerini ve ek ödeme farklılıklarını gidereceğiz. 

• Emekli maaşları ve ikramiyelerinin belirlenmesinde kamu görevlilerine yapılan tüm ek ödemeleri hesaba katacağız.

Kamu Çalışanlarının Sürekli Eğitim Almasını Sağlayacağız

• Kamudaki hizmet içi eğitimi niceliksel zorunlulukları yerine getirme amaçlı olmaktan çıkaracağız. Eğitimlerin niteliğini artıracağız.

• Kamu kurum ve kuruluşlarındaki eğitim birimlerinin, hizmet içi eğitimleri Merkezi Personel Regülasyon Birimi’nin eşgüdümünde vermesini sağlayacağız. 

• Hizmet içi eğitimlerin özel eğitim kuruluşları veya eğiticiler tarafından verilmesinin yol açtığı ticarileşmenin önüne geçeceğiz.

• Tüm kamu çalışanlarını bireysel gelişim, kamu hizmeti hassasiyeti ve etik konularında standart bir eğitime tabi tutacağız.

ŞEFFAFLIK VE ETKİN DENETİM

Kamu Yönetiminde Etik İlkeleri Egemen Kılacağız 

• Kamu yönetiminde etik ilkelerin ve kuralların yerleşmesini sağlayacak düzenlemeleri hayata geçireceğiz.

• Atıl durumdaki Başbakanlık Kamu Etik Kurulu’nun yapısını ve işlevlerini yeniden düzenleyeceğiz. 

• Kamu kurum ve kuruluşlarındaki etik komisyonlarını işler hale getireceğiz. 

• Bu birimleri çalışanlara mesleki etik konusunda danışmanlık hizmeti ve eğitim veren birimlere dönüştüreceğiz.

Yolsuzlukla Etkin ve Kapsamlı Mücadele

• Kamu çalışanları ile sınırlı kalmayacak ve tüm toplumu içerecek bir yolsuzlukla mücadele kampanyası başlatacağız.

• Yasama ve yargının yolsuzluk ve kuralsızlıklarla etkin mücadelesinin önündeki engelleri kaldıracağız.

• Kamu yönetiminde rüşvet ve suistimal suçu işleyenlerin süratle yargılanıp cezalandırılmasını sağlayacağız.

• Rüşvet ve yolsuzluk suçlarının cezasını artıracak, bu suçlarda zaman aşımını kaldıracağız.

• Yetki karmaşasından kaynaklanan yolsuzlukları önlemek amacıyla, kamu görevlilerinin görev ve sorumluluklarını açık bir şekilde tanımlayacağız.

• Başta makam araçları ve kamu hizmetleri için kiralanan binalar olmak üzere her türlü gereksiz ve kayırmacı harcamanın önüne geçeceğiz.

Kamu Yönetimde Hesap Verebilirlik İlkesini Yerleştireceğiz

• TBMM’de, başkanlığını muhalefetin yapacağı bir “Kesin Hesap Komisyonu” kuracağız.

• Sayıştay'ı yeniden yapılandıracak, Sayıştay’ın yetkilerini genişleterek etkinlik kazanmasını sağlayacağız.

• Sayıştay raporlarının düzenli olarak tutulmasını ve TBMM’ye eksiksiz olarak gelmesini sağlayacağız.

Kamu Yönetiminde Etkin Denetim 

• Yürütmenin yargı denetiminden kaçmasına olanak tanıyan tüm istisnaları ortadan kaldıracağız. 

• Yargı organlarının verdiği kararların tam olarak uygulanmasını sağlayacağız.

• Bilgi edinme ve etik kurullarında sivil toplum temsilcilerinin yüksek düzeyde temsil edilmesini sağlayacağız.

• Kamu Denetçiliği (Ombudsmanlık) Kurumu’nu tam olarak özerkleştireceğiz. 

• Kurumun idari konulardaki yaptırım yetkisini güçlendirerek, Kurum’u yurttaşlar adına denetim yapan bir organ haline getireceğiz.