ABDULHAMIT HAN'IN IL IL PETROL HARITASI
II. Abdülhamit'in yaptırdığı petrol rezervi çalışmasına göre, Diyarbakır, Mardin, Siirt ve Hakkâri illerinde rezervler tespit edilmiş. İşte il il raporlaştırılan Güneydoğu'nun petrol yatakları:
Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü'nce basılan "Osmanlı Döneminde Irak" isimli kitapta II. Abdülhamit döneminde maden mühendisi Paul Groskoph'a yaptırılan petrol araştırmasının raporları ve haritaları yayımlandı. Musul, Kerkük, Bağdat ve Erbil'de gösterilen petrol yataklarının yanı sıra Diyarbakır, Mardin, Bismil, Siirt, Hakkâri gibi bugün Güneydoğu Anadolu sınırları içindeki petrol yatakları da tespit edilmiş.
Bundan tam 106 yıl önce Sultan II. Abdülhamit, Hazine-i Hassa'dan, yani padişahın şahsi malından ödenek çıkararak geniş kapsamlı bir petrol rezervi çalışmasına girilmesi için emir verdi. Sultan'ın kendi parasıyla yaptırdığı çalışmada yabancı ve yerli mühendisler yer aldı. Musul ve Bağdat çevresinde, Dicle ve Fırat nehirleri havzasında petrol taraması yapıldı. Alman maden mühendisi Paul Groskoph ve Habip Necip Efendi yönetimindeki araştırma ekibi, çalışmalarını 22 Ekim 1901'de Sultan II. Abdülhamit'e rapor olarak sundu.
Dağlardaki petrol
Yakın zamana kadar içeriği hakkında pek fazla bilgi sahibi olunmayan "Sultan'ın petrol haritası", Güneydoğu Anadolu illerinde de petrol bulunabileceğini gösteriyor. Haritayı hazırlayan heyet, Bitlis Suyu denilen çayın kıyısı boyunca önemli petrol rezervleri belirlediklerini belirtiyor.
Heyetin başkanı Paul Groskoph, petrol noktalarını tek tek gezerek tespit ettiklerini aktarırken, takip ettikleri güzergâhı da isimlerine kadar raporda anlatıyor. Groskoph, Hakkâri, Bingöl, Siirt dolaylarında ve Dicle Nehri kıyısında zengin petrol rezervlerinin bulunduğunu kaydediyor.
Dicle Nehri kıyısında suların yükselmesi nedeniyle bazı noktalarda yeterli araştırmayı yapamadıklarını da raporuna ekleyen Groskoph, nehrin kıyısı dışında, Dicle'nin kıyı şeridi boyunca uzayıp giden yüksek dağlarda da petrol bulunduğunu kaydetmiş.
Yine de o dönemin teknik imkânları açısından 900 metre yükseklikteki bu dağlardan petrolün çıkarılmasının zorluğuna değinerek, aynı zamanda bu yüksek dağlardan petrolün taşınmasının maliyeti artıracağına dikkat çekiyor.Bitlis Çayı kıyısı
Güneydoğu Anadolu'nun tamamı ve Doğu Anadolu'nun bir bölümünü kapsayan petrol haritasında Diyarbakır, Mardin, Bismil, Hazro Çayı etrafı, Sinan, Botan Çayı etrafı, Batman Çayı etrafı, Dicle bölgesi, Midyat, Bedran, Tulan, Siirt, Habur, Fındık, Cizre, Habur Çayı etrafı, Bitlis Çayı kıyısı ve Hakkâri'de (Çölemerik) önemli petrol yataklarının bulunduğu kaydediliyor.
Petrol araştırmaları buralarda yapıldı
İşte Musul ve Bağdat havalisinde Dicle-Fırat nehirleri havzasında yapılan petrol araştırmalarının yerlerini gösteren harita ve il il liste:
İŞTE O YERLER:
1 Diyarbakır
2 Mardin
3 Bismil
4 Hazro çayı
5 Sinan
6 Batman çayı 7 Dicle 8 Midyat 9 Bedran 10 Bitlis Suyu 11 Tulan 12 Siirt 13 Botan Çayı 14 Habur 15 Fındık 16 Cizre 17 Dehuk 18 Zaho 19 Habur Çayı 20 Çölemerik (Hakkâri) 21 Ahmediye 22 Bisan 23 Alkuş 24 Akra 25 Büyük Zap 26 Revanduz 27 Musul 28 Karakuş 29 Nemrut 30 Küçük Zap 31 Erbil 32 Köysancak 33 Altınköprü 34 Şargat 35 Hamrin Dağı 36 Kerkük 37 Taşhurmatı 38 Tavuk 39 Karadağ 40 Süleymaniye 41 Karadağ 42 Aksu 43 Tuzhurmatı 44 Kefri (Salahiye) 45 Deli Abbas 46 Tikrit 47 Samarra 48 Haso Çayı 49 Narib Suyu 50 Diyale Suyu 51 Ramadi 52 Felluce 53 Mendeli 54 Bakuba 55 Kâzımiye 56 Bağdat 57 Museyyeb 58 Hılle 59 Kerbela 60 Hit 61 Fırat 62 Anah 63 El-Kadim
64 Ebu Kemal 65 Meyadin
Başbakanlık Devlet Arşivleri'nin hazırladığı “Osmanlı Döneminde Irak” kitabı, Osmanlının imar ve bayındırlık çalışmalarına verdiği önemi plan ve belgelerle gözler önüne serdi.
|
