21 Nisan 2016

Türk tarihi Vikipedi, özgür ansiklopedi

Türk tarihi

Vikipedi, özgür ansiklopedi
Türk tarihi
Mahmud al-Kashgari map.jpg
Selçuk Bey'e ait olduğu düşünülen ve İran'da bulunan bir heykelin kafası. New York Sanat müzesinde sergilenmektedir.
Hiung nu'lardan kalan altın bir kemer bağı (M.Ö.300)
Türk tarihi, günümüzdeki Türk halklar'ın ve yabancı halkların arasında zamanla erimeden önce Türk dilini konuşmuş olan Türk topluluklarının ortak tarihidir. Göktürklerden önce varolmuş Türk dili konuşan topluluklar bazı tarihçiler tarafından, Türk tabiri yerine Ön Türk tabiri ile anılır.
Türkler'in siyasi bir topluluk olarak ilk tarih sahnesine çıkmalarının Hun (Hiung-nu'lar veya Şiongnu'lar) hükümdarlığı ile olduğuna dair iddialar vardır.[1][2]. Başlangıcı hususunda tartışmalar olsa da Türklerin tarihi, dünya tarihinin önemli bir parçasıdır. Avrasya ve Kuzey Afrika'da ortaya çıkan her halkın tarihi uzaktan veya yakından Türklerin hareketlerinden etkilenmiştir. Türkler doğu kültürlerini batıya ve batı kültürlerini doğuya taşımakla da önemli bir rol oynamışlardır. Kendi dinleri Tengricilik'ten sonra benimsedikleri yabancı dinlerinde çok kez öncüsü ve savunucusu olmuş ve yayılmalarını ve gelişmelerini sağlamışlardır (Mani diniMusevilikBudizmOrtodoks ve Nasturi Hristiyanlığıİslam).

Türk tarihinin başlangıcı[değiştir | kaynağı değiştir]

Dünya üzerinde yaşayan insan topluluklarının milletleşme süreci onların avcı-toplayıclıktan çiftçi-çobancılığa geçimesi ile başlar.[3]. Türkleri oluşturacak insan topluluklarının MÖ 6000'lerde koyun yetiştiriciliğine başladığı düşünülmektedir.[4] Bu tarih atlı göçebe Türk kültürünün başlangıcı olarak kabul edilebilir. Bu değişiklikler ile ilk Türk kültürü olan Anav kültürü ortaya çıkmıştır.
Türklerin atalarının MÖ 2500 ile MÖ 1700 yılları arasındaki Afanasiyevo kültürü ile başlayan ve MÖ 1700 ile MÖ 1200 yılları arasındaki Andronovo Kültürü ile devam ettiğini savunurlar. Bu ırkın savaşçı ve göçebe kültüre sahip olduğu, MÖ 1700 yılları sonrasında kitleler halinde Altay Dağları ile Tanrı Dağları arasındaki bölgeye yayıldığı bilinmektedir.[2]Bilinen ilk Türk devleti İskitler'dir.(Sakalar)[4][5][6][7][8]
Türk Tarihi M.Ö.3'ncüYY2.jpg

Milattan Önce 3. yüzyıl[değiştir | kaynağı değiştir]

Çu Devleti MÖ 1200
  • MÖ 312: Büyük Hun Devleti'nin (Huing nu) kuruluşu ve Çin/Hiung nu arasında Kuzey Şansi Savaşı
  • MÖ 240: Bozkır halklarına karşı Çin'in duvar inşası: Çin Seddi
  • MÖ 209: Hiung nu lideri Teoman'ın ölümü ve Mete'nin Hiung-nu'ların (Hunların) lideri olması
  • MÖ 201: Kırgız halkından ilk kez söz edilmesi
MÖ 201: Pe-Teng Kuşatması
Türk Tarihi M.Ö.2'nciYY2.jpg

MÖ 2. yüzyıl[değiştir | kaynağı değiştir]

  • MÖ 187: Çin'in Hiung nu üzerine Pa-i-Teng seferi
  • MÖ 177-MÖ 165: Yue-çilerin Hiung nu'lar tarafından Kansu'dan Baktriane'ye sürülmeleri ve oradaki Helen Krallığını ortadan kaldırmaları
  • MÖ 177-MÖ 165: Hiung nu'ların Çin'e akınları
  • MÖ 138-MÖ 126: Baktria'da Çang Kien elçiliği. Çin-İran ilişkileri
  • MÖ 2. yüzyılda: Asya Hun Devleti(Büyük Hun Devleti) yıkıldı
Türk Tarihi M.Ö.1'nciYY2.jpg

MÖ 1. yüzyıl[değiştir | kaynağı değiştir]

Türk Tarihi MÖ.65 b.jpg
Türk Tarihi 1nciYY.jpg

1. yüzyıl[değiştir | kaynağı değiştir]

Türk Tarihi 2'nciYY.jpg

2. yüzyıl[değiştir | kaynağı değiştir]

Türk Tarihi 300yılı.jpg

3. yüzyıl[değiştir | kaynağı değiştir]

Türk Tarihi yıl400.jpg

4. yüzyıl[değiştir | kaynağı değiştir]

5. yüzyıl[değiştir | kaynağı değiştir]

Türk Tarihi 451.jpg

Orta Çağ/Türkler[değiştir | kaynağı değiştir]

Türk Tarihi yıl500.jpg

6`ncı yüzyıl[değiştir | kaynağı değiştir]

Türk Tarihi 565.jpg
  • 531-578: Kafkas Surları'nın İranlı Hüsrev tarafından dikilmesi
  • 534: Tabgaçların (Vey Hanedanlığı) dağılması
  • 552: Tu-kiu'lerin (Türküt'ler/Göktürkler) Rouran egemenliğe karşı ayaklanması. Birinci Göktürk Kağanlığı'nın kuruluşu.
  • 565: Ak Hunların (Eftalitler) Göktürkler tarafından ortadan kaldırılmaları
  • 582: Birinci Göktürk Kağanlığının bölünmesi
Türk Tarihi 600.jpg

7. yüzyıl[değiştir | kaynağı değiştir]

Orta Asya[değiştir | kaynağı değiştir]

Doğu Avrupa[değiştir | kaynağı değiştir]

Bulgarların bölünmesi:
Türk Tarihi 700.jpg

8. yüzyıl[değiştir | kaynağı değiştir]

Orta Asya[değiştir | kaynağı değiştir]

Doğu Avrupa[değiştir | kaynağı değiştir]

  • 713-737 Hazar-Arap Savaşı, Hazarların Kafkasya'yı kaybı
  • 716: Tuna Bulgar Hanlığı'nın Bizans İmparatorluğu ile ilk yazılı anlaşması ve vergi almaya başlaması
  • 717-718: Arapların İstanbul Kuşatması'na karşı Bulgarların Bizans'a yardımı
  • 740: Hazarların Yahudiliği resmi din olarak kabulü
  • 745-775: Bulgar-Bizans mücadelesi
  • 764: Hazarların Abbasiler'i yenerek Kafkasya ve İran'ın batısını istilası
  • 780: İtil Bulgar Hanlığı'nın kuruluşu
  • 792: Markeli Muharebesi sonrası Bizans'ın Bulgarlara tekrar vergi vermeye başlaması
  • 796: Macar ovasına sıkışmış Avar Kağanlığı'nın Franklar tarafından işgali
Türk Tarihi 800yılı.jpg

9. yüzyıl[değiştir | kaynağı değiştir]

Hazar Hanlığı gücünün zirvesindeyken

Orta Asya[değiştir | kaynağı değiştir]

Doğu Avrupa[değiştir | kaynağı değiştir]

Ön Asya ve Afrika[değiştir | kaynağı değiştir]

  • 833-842: Halife Mutasım döneminde Türk kölemen askerlerin Abbasi sarayında etkilerinin artması
  • 836: Abbasilerin başkentinin Bağdat'tan Türk kölemen garnizonunun bulunduğu Samerra'ya taşınması
  • 868: Tolunoğulları'nın Abbasi halifesine bağlı kalarak Mısır, Suriye, Filistin ve Irak'ın kuzeyine egemenlikleri
Türk Tarihi 900yılında.jpg

10. yüzyıl[değiştir | kaynağı değiştir]

Orta Asya[değiştir | kaynağı değiştir]

Doğu Avrupa[değiştir | kaynağı değiştir]

Ön Asya ve Afrika[değiştir | kaynağı değiştir]

Türk Tarihi 1000.jpg

11. yüzyıl[değiştir | kaynağı değiştir]

Orta Asya[değiştir | kaynağı değiştir]

Doğu Avrupa[değiştir | kaynağı değiştir]

Ön Asya[değiştir | kaynağı değiştir]

Güney Asya[değiştir | kaynağı değiştir]

Türk Tarihi 1100yılında.jpg

12. yüzyıl[değiştir | kaynağı değiştir]

Ön Asya[değiştir | kaynağı değiştir]

İran ve Orta Asya[değiştir | kaynağı değiştir]

Güney Asya[değiştir | kaynağı değiştir]

Doğu Avrupa[değiştir | kaynağı değiştir]

Moğol İmparatorluğu'nun yayılmasından önce son durum

13. yüzyıl[değiştir | kaynağı değiştir]

13'ncü yüzyılda Moğol İmparatorluğu'nun yayılması

Ön Asya ve Ortadoğu[değiştir | kaynağı değiştir]

Orta Asya[değiştir | kaynağı değiştir]

Güney Asya[değiştir | kaynağı değiştir]

Doğu Avrupa[değiştir | kaynağı değiştir]

.

14. yüzyıl[değiştir | kaynağı değiştir]

Çağatay Hanlığı 1350 yılından itibaren tamamen Türkleşmiş oluyor.
Türk Tarihi 1400.jpg

15. yüzyıl[değiştir | kaynağı değiştir]

Delhi Sultanlığı sınırları.jpg

Ön Asya[değiştir | kaynağı değiştir]

Orta Asya[değiştir | kaynağı değiştir]

Güney Asya[değiştir | kaynağı değiştir]

Doğu Avrupa[değiştir | kaynağı değiştir]

Yeni Çağ[değiştir | kaynağı değiştir]

Türk Tarihi 1500.jpg

16. yüzyıl[değiştir | kaynağı değiştir]

Doğu Avrupa[değiştir | kaynağı değiştir]

Orta Asya[değiştir | kaynağı değiştir]

Ön Asya[değiştir | kaynağı değiştir]

Güney Asya[değiştir | kaynağı değiştir]

Afrika[değiştir | kaynağı değiştir]

  • 1516: Cezayir'de Osmanlı idaresinin kuruluşu
  • 1516-1517: Osmanlıların Kölemen Devleti'ni yıkması, Mısır'da Osmanlı egemenliği
  • 1551: Libya'da Osmanlı egemenliğinin başlangıcı
  • 1557: Osmanlıların Habeş Eyaleti'ni kurması
  • 1574: Tunus'ta Osmanlı egemenliğinin başlangıcı
  • 1577: Osmanlı egemenliğinin Fizan'a yayılması
  • 1576-1580: Fas'ta Osmanlı nüfuzu
Türk Tarihi 1600.jpg

17. yüzyıl[değiştir | kaynağı değiştir]

Doğu Avrupa[değiştir | kaynağı değiştir]

Ön Asya[değiştir | kaynağı değiştir]

Orta Asya[değiştir | kaynağı değiştir]

Güney Asya[değiştir | kaynağı değiştir]

Afrika[değiştir | kaynağı değiştir]

18. yüzyıl[değiştir | kaynağı değiştir]

1700Fertig.jpg

Doğu Avrupa[değiştir | kaynağı değiştir]

Ön Asya[değiştir | kaynağı değiştir]

Orta Asya[değiştir | kaynağı değiştir]

Güney Asya[değiştir | kaynağı değiştir]

Afrika[değiştir | kaynağı değiştir]

19. yüzyıl[değiştir | kaynağı değiştir]

Doğu Avrupa[değiştir | kaynağı değiştir]

  • 1829: Yunanistan'ın bağımsız olması
  • 1878: Berlin Antlaşması, Sırbistan, Karadağ, Romanya'nın bağımsızlıklarını, Bulgaristan'ın özerkliğini kazanması
  • 1881: Yunanistan'ın Tesalya'yı ilhakı
  • 1885: Bulgaristan'ın Şarkî Rumeli'yi ilhakı

Ön Asya[değiştir | kaynağı değiştir]

Orta Asya[değiştir | kaynağı değiştir]

Güney Asya[değiştir | kaynağı değiştir]

Afrika[değiştir | kaynağı değiştir]

  • 1801-1815: ABD'nin Garp ocakları ile mücadelesi
  • 1822: Sudan'ın Osmanlı idaresine girmesi
  • 1830-1842: Fransa'nın Cezayir'i işgali
  • 1831-1840: Osmanlı-Mısır mücadelesi, Mısır'ın özerklik kazanması
  • 1869: Süveyş Kanalı'nın açılması
  • 1881':Fransa'nın Cezayir'i işgali
  • 1882: İngiltere'nin Mısır'ı işgali
  • 1885: İtalya'nın Habeş Eyaleti'ni işgali
  • 1885: Sudan'daki Türk yönetiminin sonu
  • 1888: İngiltere'nin Somali'yi işgali, Afrika Boynuzu'nda Türk varlığının sonu

20. yüzyıl[değiştir | kaynağı değiştir]

Türk Tarihi 1900.jpg
Anadolu Türkleri 60 yıl kadar bir zaman için tek uzun ömürlü, bağımsız bir devlete sahip Türk topluluğu olarak kalmıştır.
Türk Tarihi 2000.jpg

21. yüzyıl[değiştir | kaynağı değiştir]

  • 2005: Kırgızistan'da Lale devrimi.
  • 2005: Kazak lider Nursultan Nazarbayev'in yaptığı ulusa sesleniş konuşmasında Orta Asya'da ortak pazar kurulması teklifi.
  • 2005: Özbekistan'da Andican olayları
  • 2006: Bakü-Tiflis-Ceyhan boru hattının hizmete girmesi.
  • 2007: Hazar denizinin statüsünün belirlenmesi için kıyıdaş ülkelerin ilk defa bir araya gelmesi.
  • 2008: 21 Kasım 2008 tarihinde Türkiye, Azerbaycan, Kazakistan ve Kırgızistan arasında Türk Dili Konuşan Ülkeler Parlamenter Asamblesi kurulması.

Kitaplar[değiştir | kaynağı değiştir]

Kanuni Sultan Süleyman'ın Nahçivan'a yürüyüşünü gösteren bir minyatur.

Türkçe kitaplar[değiştir | kaynağı değiştir]

  • Hasan Celal Güzel, Kemal Çiçek, Salim Koca Türkler Ansiklopedisi, Adana, 2002.
  • İbrahim Kafesoğlu, Türk Millî Kültürü, Ankara, 1983.
  • Zeki. Velidi Togan, Umumi Türk Tarihine Giriş, İstanbul, 1970.
  • Faruk Sümer, Oğuzlar, İstanbul, 1980.
  • Bahaeddin Ögel, İslamiyetten Önce Türk Kültür Tarihi, Ankara, 1962.
  • Bahaeddin Ögel, Türk Kültür Tarihine Giriş, İstanbul, 1978.
  • Bahaeddin Ögel, Büyük Hun İmparatorluğu Tarihi, Ankara, 1981.
  • Çeçen Anıl, Tarihte Türk Devletleri, İstanbul, 1986.
  • O. Esad Arseven, Türk Sanat Tarihi, İstanbul, 1955.
  • Muharrem Ergin, Orhun Abideleri, İstanbul, 1977.
  • Erol Güngör, Tarihte Türkler, İstanbul, 1989.
  • Abdülkadir İnan, Eski Türk Dini Tarihi, İstanbul, 1976.
  • A. Nimet Kurat, Karadeniz Kuzeyindeki Türk Kavimleri ve Devletleri, Ankara, 1972.
  • Hüseyin Namık Orkun, Eski Türk Yazıtları, İstanbul, 1986.
  • Hüseyin Namık Orkun, Türk Tarihi, Ankara, 1946.
  • Osman Turan, Türk Cihan Hakimiyeti Mefrukesi Tarihi, İstanbul, 1978.
  • Bahaeddin Ögel, Türk Mitolojisi, Ankara, 1971.
  • Yusuf Hikmet Bayur, Hindistan Tarihi, Ankara, 1946.
  • İbrahim Kafesoğlu, Selçuklu Tarihi, İstanbul, 1972.
  • İbrahim Kafesoğlu, Harzemşahlar Devleti Tarihi, Ankara, 1956.
  • M. Altay Köymen, Büyük Selçuklu İmparatorluğu Tarihi, Ankara, 1954.
  • Çağatay Uluçay, İlk Müslüman Türk Devletleri, İstanbul, 1977.
  • Faruk Sümer, Karakoyunlular, Ankara, 1984.
  • A.N. Kurat, Peçenek Tarihi, İstanbul, 1937.
  • B. Yenilmez, Yenilmez, Rize, 2002.

Yabancı kitaplar[değiştir | kaynağı değiştir]

  • R. Grousset, L'Empire des steppes, Paris, 1960 (Türkçe çevirisi: Reşat Uzmen-Bozkır İmparatorluğu, 1996.)
  • DE. Guignes, Histoire generale des Huns des Turcs et des Mongols, Paris, 1756.
  • Jean-Paul Roux, Historie des Turcs, 1984.
  • Jean-Paul Roux, Timur, 1994.
  • Fayard Paris, Historie des Turcs, 1984.
  • D.Sinor, Aspects of Altaic Civilization, 1963.
  • M. Barthold, Turkestan down to the Mongol Invansıon, Londra, 1968.
  • E. Berl, Historie de l'Europe d'Attila a Tamerlan, Paris, 1946.
  • M.A. Czaplıcka, The Turks of Central Asia in History and at the Present Day, Oxford, 1918.
  • W. Eberhard, Kultur und Siedlung der Randvölker China, 1942.
  • L. Hambis, La Haute-Asie, Paris, 1953.
  • Hammer-Purgstall, Von, Historie de l'Empire ottoman depuis son origine jusqu!a nos jours, Paris, 1835.
  • H.H. Howorth, History of the Mongols, Londra, 1876.
  • Jean-Paul Roux, Türklerin Tarihi - Pazifikten Akdenize 2000 Yıl, 2004

Ayrıca bakınız[değiştir | kaynağı değiştir]

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

  1. ^ Sina Akşin, Ana Çizgileriyle Türkiyenin Yakın Tarihi, İmaj Yayınevi, Ankara, 1996, ISBN 975-7852-18-X, s.1.
  2. a b Büyük Larousse, Türkler maddesi, İnterpress
  3. ^ Jared Diamond Tüfek, Mikrop ve Çelik Tübitak yayınları ISBN 975-403-271-81997
  4. a b Mirfatih Zekiyev Türklerin ve Tatarların kökeni syf; 143-178 Selenge yayınları Ağustos 2007
  5. ^ Tarhan, M. Taner - "Ön Asya Dünyası'nda İlk Türkler Kimmerler ve İskitler" Türkler Ansiklopedisi, C. I, Ankara 2002, s. 597
  6. ^ Kazi Laypanov/ İsmail Miziyev Türk Halklarının kökeni Selenge yaınları 2008 syf 77-101
  7. ^ GÜLER, Ali 2001 Türklük Bilgisi, Tamga Yayıncılık, ANKARA 34
  8. ^ MEMİŞ, Ekrem1987 İskitler’ in Tarihi, Selçuk Üniversitesi Yayınları, KONYA syf 79-80

Silinmesin *T6952550267*DOSYA GÖNDERME FORMU(HUKUK)YARGITAY 20. HUKUK DAİRESİ BAŞKANLIĞINA ANKARADOSYAYA İLİŞKİN BİLGİLERMAHKEMESİKARAR TAR...