14 Ekim 2014

İSPANYOLLAR

İspanyollar

Vikipedi, özgür ansiklopedi

(İspanyol sayfasından yönlendirildi)

İspanyollar
Españoles

1. Sıra:I. Isabel  • II. Fernando  • Hernan Cortes  •Ignatius of Loyola  • V. Karl  • Avilalı Teresa
2. Sıra: Miguel de Cervantes  • Francisco Goya  • José María de Pereda  • Rosalía de Castro  • Benito Pérez Galdós  • Leopoldo Alas
3. Sıra: Antoni Gaudí  • Pablo Picasso  • Salvador Dalí  • I. Juan Carlos  • Antonio Banderas  • Rafael Nadal

Toplam nüfus

İspanya 46.196.278 ,1 Ocak 2012^[1]

İspanya dışındaki İspanyollar: 1.702.778, 2011 ^[2]

Önemli nüfusa sahip bölgeler

*Arjantin*	*345.866*	^[3]
*Fransa*	*189.909*	^[3]
*Venezuela*	*173.456*	^[3]
*Almanya*	*108.469*	^[3]
*İsviçre*	*93.262*	^[3]
*Meksika*	*86.658*	^[3]
*Brezilya*	*92.260*	^[3]
*Amerika Birleşik Devletleri*	*79.495*	^[3]
UK	*64.317*	^[3]
*Uruguay*	*58.623*	^[3]

Diller

İspanyolca
Baskça, Aranca, Katalanca ve Galiçyaca^[4]^[5]

Din

Hristiyanlık ·Ateizm · Budizm ·Yahudilik ·Müslümanlık

İlgili etnik gruplar

Portekizliler · İtalyanlar · Fransızlar

Mezquita , Córdoba, İspanya

La Mezquita (mescit) Olarak bilinen bu cami günümüzde katedral olarak kullanılmaktadır

1853 İspanyol Romanları

İspanyolca Dünya Dil Haritası

██ Resmi dili İspanyolca olan ülkeler
██ Resmi dili İspanyolca olmayan bölgeler

National Geographic Dergisi, Sayı 31 (1917), sayfa 267, İspanyol Roman kız

(1986-2011) İspanya'daki yabancı nüfusun yüzde olarak değişimi (artışı)

Córdoba, İspanya, Uzun Camii

Emevîlerin İspanya'ya miras bıraktığı eserlerden,

Ronda, Endülüs Mimarisi, İspanya

İspanyollar (İspanyolca: Españoles), Güneybatı Avrupa'nın İber Yarımadası'nda yer alan İspanya'nın yerli halkınaverilen isimdir. Bunun yanı sıra, en büyük kısmı Latin Amerika'da olmak üzere dünyanın birçok bölgesinde İspanyolkolonizasyoncuları soyundan gelen önemli sayıda İspanyol yaşamaktadır.

İspanya'nın resmi dili olan İspanyolca (Kastilyaca olarak da bilinir ) , İspanya'nın kuzeyindeki Kastilya bölgesinin ortaçağ lehçesine dayanarak oluşturulmuş standart bir dildir. Ayrıca yoğun olarak konuşulan bölgesel diller de vardır. Baskça,Aranca, Katalanca ve Galiçyaca gibi dillerin haricinde Roman dilleri de konuşulmaktadır.

Konu başlıkları

[gizle]

Tarihçe[değiştir | kaynağı değiştir]

İspanya'da yaşayan ilk modern insanların 35.000-40.000 yıl önce İber Yarımadası'na gelen Neolitik insanlar olduğu düşünülmektedir. Daha yakın tarihte ise MÖ 3000-4000'lerde İberyalılar ilk olarak Akdeniz kıyılarına yerleşmişlerdir.Demir Çağı sırasında Keltler İspanya'ya gelmişlerdir. İberyalılar ile kültürel bağları olan kuzey İspanya yerleşiği bazı kabileler Seltibaryanlar (İngilizce: Celtiberians İspanyolca: celtíberos) olarak adlandırılmıştır. Bunlara ek olarak Tatarlarolarak adlandırılan bir kabilenin de güney-batı İspanya'ya yerleşmiş ve medeniyet kurmuş Fenikeliler olduğu düşünülmektedir. Denizci Fenikeliler, Yunanlar ve Kartacalılar Akdeniz kıyılarında yüzyıllarca ticari koloniler kurmuşlardır. Kartacalılar ile Romalılar arasında geçen İkinci Pön Savaşı bugünkü İspanya ve Portekiz sınırlarında geçmiştir.^[6]

MÖ IV. yüzyılda Fenikeliler, sonra Grekler, ardından da Romalıların istîlâsına uğrayan yerli halk arasında Hıristiyanlık ve Lâtince’nin yayılması, Roma hâkimiyeti döneminde gerçekleşmiştir. M.S. IV. yüzyıl sonlarında Roma İmparatorluğunun merkezî otoritesinin zayıflamasıyla İspanya bu kez Sueviler, Vandallar, Alanlar ve Vizigotlar gibi barbar Germenkavimlerinin istilasına uğramıştır. Bunlar içinde Vizigotlar, geldiklerinde 200 bin nüfusa sâhip oldukları halde 468 tarihinde ülkenin büyük bölümünü ele geçirerek Tuleytula merkez olmak üzere bir devlet kurmuşlardır. ^[7]

İber yarımadasında Vizigotların yönetiminde çatışmalar yaşanıyorken Endülüs Emevîleri “Tarîf b. Mâlik” komutasında 711 yılında bölgeyi fethetmişlerdir.^[8]^[9] Yönetimdeki başarı bölge halkının 11. yüzyıla kadar Müslüman kültürüne yakın olmasını sağlamıştır. 10. yüzyıla kadar halkın büyük bir kısmı Müslüman ve Hristiyan iken küçük bir azınlık ise Yahudiliğibenimsemiştir.

15. yüzyıldan itibaren İspanya, Roman topluluklarına ev sahipliği yapmıştır. Genel olarak çingene (İngilizce: gypsiesİspanyolca: gitanos ) olarak adlandırılan bu eski-göçebe topluluk Batı Asya, Kuzey Afrika ve Avrupa'dan göç etmişlerdir.

16. yüzyılda, yeni kıtanın keşfinden sonra yaklaşık 240,000 kişilik İspanyol askeri, Amerikan limanlarına girmiştir. Sonraki yüzyılda bu sayıya 450.000 nüfus daha eklenmiştir. Meksika ve Peru İspanyol'ların 16. yüzyıldaki ilk sömürgeleri olmuştur. 18. ve 19. yüzyılda yaklaşık 3,5 milyon İspanyol, Amerika kıtasına, Arjantin , Uruguay , Meksika , Brezilya , Şili , Venezüella ve Küba'ya, göç etmiştir.^[10] Ayrıca Venezuela, Fas ve Cezayir'e yüksek oranlarda göçler olmuştur.^[11]

İspanyol Kökenli İnsanların Dünya Üzerinde Dağılımı^[12]^[13]^[14]^[15]^[16]
*İspanya*	*40 milyon*
*Arjantin*	*25 milyon*
*Brezilya*	*15 milyon*
*Meksika*	*15 milyon (%75)*
*Kolombiya*	*8,4 milyon*
*Küba*	*7 milyon*
*Venezuela*	*5,6 milyon*
*Şili*	*5,5 milyon*
*Peru*	*4,2 milyon*
*Kosta Rika*	*3,2 milyon*
*Porto Riko*	*3,2 milyon*
*ABD*	*2,4 milyon*
*Uruguay*	*1,8 milyon*
*Fransa*	*1,5 milyon*
*Dominik Cumhuriyeti*	*1,5 milyon*
*Bolivya*	*1,3 milyon*
*Ekvador*	*0,9 milyon*
*Nikaragua*	*0,9 milyon*

Modern Göçler[değiştir | kaynağı değiştir]

İspanya'nın nüfusu son yüzyıldaki göçlerle daha da renklenmiştir. 2000'den 2010'a dünyanın en yüksek kişi başına göç oranına ve ABD'den sonra dünyadaki ikinci en yüksek mutlak net göç oranına sahip ülke İspanya'dır. Nüfusun yaklaşık %10'unun göçmenler oluşturmaktadır.^[17] Özellikle Avrupa , Latin Amerika , Çin , Filipinler , Kuzey Afrika , ve Batı Afrika'dan göç alan ülkenin resmi araştırma örgütü INE'ye göre ise alınan göçlerin , göç eden nüfustan düşük olması sebebiyle son mevcudiyetiyle 46 milyon 152 bin 925 olan İspanya'daki nüfusun 2021 tarihinde 45 milyon 585 bin 574'e ineceği belirtilmiştir.^[18]

İspanya Dışında İkamet Eden İspanyol Nüfusları INE Verileri^[3]
Kıta	Toplam	Kadın	Erkek
*Avrupa Kıtası Toplamı*	*602.178*	*295.638*	*306.540*
*Afrika Kıtası Toplamı*	*14.917*	*7.994*	*6.923*
*Amerika Kıtası Toplamı*	*1.049.465*	*510.517*	*538.948*
*Asya Kıtası Toplamı*	*19.310*	*10.491*	*8.819*
*Okyanusya Kıtası Toplamı*	*16.908*	*8.567*	*8.341*
*Genel Toplam*	*1.702.778*	*833.207*	*869.571*

İspanya Vatandaşlarının Diğer Ülkelere Dağılımı - INE verileri ^[3]
Ülke	Toplam	Kadın	Erkek
*Arjantin*	*345.866*	*161.441*	*184.425*
*Fransa*	*189.909*	*93.974*	*95.935*
*Venezuela*	*173.456*	*87.203*	*86.253*
*Almanya*	*108.469*	*54.229*	*54.240*
*İsviçre*	*93.262*	*47.470*	*45.792*
*Brezilya*	*9.226*	*47.231*	*45.029*
*Meksika*	*86.658*	*44.451*	*42.207*
*ABD*	*79.495*	*39,204*	*40.291*
*Küba*	*75.433*	*33.432*	*42.001*
*İngiltere*	*64.317*	*29.317*	*35.001*
*Uruguay*	*58.623*	*27.482*	*31.141*
*Belçika*	*45.485*	*23.179*	*22.306*
*Şili*	*40.492*	*19.965*	*20.527*
*Andorra*	*23.605*	*11.665*	*11.940*
*İtalya*	*18.116*	*6.228*	*11.888*
*Avustralya*	*16.379*	*8.308*	*8.071*
*Dominik Cumhuriyeti*	*14.808*	*7,835*	*6.973*
*Kolombiya*	*14.688*	*7.364*	*7.324*
*Kanada*	*11.539*	*6.008*	*5.531*
*Ekvador*	*10.147*	*5.152*	*4.995*
*Panama*	*7.344*	*3.971*	*3.374*
*Fas*	*6.586*	*3.477*	*3.109*
*Guatemala*	*5.877*	*3.037*	*2.840*
*Bolivya*	*5.793*	*3.016*	*2.777*
*İsveç*	*5.511*	*3.095*	*2.416*
*Kosta Rika*	*4.903*	*2.573*	*2.331*
*İrlanda*	*4.756*	*2.027*	*2.729*
*Lüksemburg*	*3.728*	*1.776*	*1.952*
*Paraguay*	*3.676*	*1.856*	*1.820*
*Çin Halk Cumhuriyeti*	*3,055*	*1.843*	*1.212*
*Avusturya*	*2.614*	*1.195*	*1.419*
*Norveç*	*2.415*	*1.318*	*1.097*
*Danimarka*	*2.353*	*1.235*	*1.118*
*İsrail*	*1.994*	*943*	*1.051*
*El Salvador*	*1.788*	*931*	*857*
*Honduras*	*1.685*	*868*	*817*
*Rusya*	*1.683*	*890*	*793*
*Japonya*	*1.521*	*901*	*620*
*Birleşik Arap Emirlikleri*	*1,498*	*806*	*692*
*Yunanistan*	*1.444*	*639*	*805*
*Nikaragua*	*1.392*	*736*	*656*
*Finlandiya*	*1.218*	*702*	*516*
*Ekvator Ginesi*	*1.184*	*694*	*490*
*Türkiye*	*1.134*	*585*	*549*

Ayrıca bakınız[değiştir | kaynağı değiştir]

İspanyol dilleri

Eski İspanya medeniyetleri

İspanyol kökenli milletler

Kaynaklar[değiştir | kaynağı değiştir]

^ http://www.ine.es/jaxiBD/tabla.do?per=01&type=db&divi=EPOB&idtab=2#nogo INE İspanyol Nüfusu 01 Ocak 2012
^ http://www.ine.es/jaxi/menu.do?type=pcaxis&file=pcaxis&path=%2Ft20%2Fp85001%2F%2Fa2011INE sorgulama 2011, erişim 12.03.2012
^ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l [1] 2011 İspanyol Nüfus İstatistikleri (İng.)12 Mart 2012‎ erişim
^ http://www.ispanyakonsoloslugu.com/ispanya/Konsolosluk İspanya Bilgi
^ İspanya (Türkçe) —
^ Ön-Roma Iberia Etnografya haritası —
^ [2] Araştırma Dergisi 08. sayı (Haziran 2002)12 Mart 2012‎ erişim
^ Endülüs tarihi —
^ [3] 2011, Dr.Hayati BİCE Enülüs Notları12 Mart 2012‎ erişim
^ [4] Spain 2003,(İng.)12 Mart 2012‎ erişim
^ [5] THE SPANISH OF THE CANARY ISLANDS (İsp..)12 Mart 2012‎ erişim
^ [6] Britannica, Meksika,(İng)12 Mart 2012‎ erişim
^ [7] Kanada İstatistikleri(İng)12 Mart 2012‎ erişim
^ [8] Latin Ame. Göçlerii(İng)12 Mart 2012‎ erişim
^ [9] Avusturya İstatistikleri ve Göçleri(İng)12 Mart 2012‎ erişim
^ http://www.ssc.wisc.edu/cde/demsem/loveman-muniz.pdf PDF syf 41
^ [10] İspanya da, ABD Gibi, Göç Sorunuyla Boğuşuyor 2011,(NYTimes haber çevirisi.)12 Mart 2012‎ erişim
^ [11] İspanya'nın nüfusu 10 yıl sonra azalacak, 2011 Ekim,(HaberTürk)12 Mart 2012‎ erişim