TARİHTE TÜRK BÜYÜKLERİ
- 1. Büyük Selçuklu Devletinin kurucularından Horasan Valisi ÇağrıBeyin oğlu ve SelçukluSultanı Tuğrul Bey´in yeğeni olan Alp Arslan, budevletin kuruluş dönemindeki güç koşullarda yetişti. Doğum tarihiniçeşitli kaynaklar 1029 ile 1032 yılları arasında gösterir. Tarih yazarlarınınçok yiğit bir savaşcı olarak tanımladıkları hükümdar çok küçük yaşta atabinip ok atmayı öğrendi. İlk gençlik yıllarında arkadaşlarından oluşankendi birliğiyle katıldığı Dandanakan vb. savaşlardaki başarısıyla dikkatiçekti ve babasının ölümünden sonra Horasan valiliğini üstlendi. Tuğrul Bey 1063´de ölünce Selçuklu ülkesinde taht kavgaları başladı.Oğlu olmayan Tuğrul Bey, vasiyetinde Çağrı Beyin oğullarındanSüleymanın tahta geçmesini vasiyet etmişti. Selçuklu veziri Amid ül-Mülkbu vasiyeti yerine getirdi ve Rey kentinde 1Süleymanı sultan olarak tahtaçıkardı. Ancak Çağrı Beyin öteki oğlu Alp Arslan ve Arslan Yabgununoğlu Kutalmış ile bazı emir ve şehzadeler Süleymanın sultanlığınıtanımadılar. Kazvin şehrinde Alp Arslan adına hutbe okundu. KutalmışınRey önüne gelerek şehri kuşatması üzerine, vezir Amid-ül Mülk, AlpArslandan yardım istediği gibi,hutbeyi de onun adına okuttu. Kutalmışise, Alp Arslan ile yaptığı Dameğan yakınlarındaki savaşta hayatınıkaybetti. Alp Arslan Rey şehrinde Selçuklu Devleti tahtına çıktı. Dahasonra Amid ül-Mülkü azlederek, yerineNizamülmülkü tayin etti.[1]
- 2. İlk seferini Gürcistan ve Doğu Anadoluya yaptı. Bu seferdeoğlu Melikşah ve veziri Nizamülmülkde bulunuyordu. Bizansınelinde bulunan Kars ve Ani bölgesine kadar ilerleyerek buralarıele geçirdi. Bu fethi neticesinde Abbasi Halifesi Kaim bi-Emrillah, Sultana "Ebu-Feth" (Fetihlerin babası) lakabınıvermiştir.1064 1065 yılı sonlarında Üst-yurd ve Mangışlak taraflarına bir seferdüzenledi. Bölgedeki Kıpçaklarla Türkmenleri idaresi altına aldı.Dedesi Selçuk Beyin Cend kentindeki mezarını ziyaretedip,Mervkentine döndü Mayıs 1066. 1067 yılında Kirman melikiolan kardeşi Kavurdun isyanı sebebiyle Kirman üzerine yürüdü.Melik Kavurd öncü kuvvetleri mağlup olduğu zaman,kalesineçekildi ve bir elçi göndererek affedilmesini istedi. Sultan bu isteğikabul ederek. hatasına rapmen Kavurdu affetmiştir ve KirmanMeliki olarak kalmasına izin vermiştir. 1068 yılında tekrar istaneden Kavurdun üzerine sefer düzenlese de ordudaki askerlerarasında Kavurd yandaşlarının olabileceği sezgisiyle geriçekilmiştir. Anadoluda ise Tuğrul Bey tarafından yöneltilen Türkmen akınlarıdevam etmekteydi. Emir Afşin1067 yılında Kayseriyi ele geçirdive yağmaladı. Bunun üzerine Bizans İmparatoru IV.
- 3. Romanos Diogenes Türkleri Anadoludan çıkartmakiçin 1068 yılında sefer çıktı ve Halebe kadar ilerledi. Ancak buhareket Türklerin akınlarının ilerlemesinde engelolmadı, hatta Amorium kenti ele geçirildi. İmparator Romanosikinci bir sefere çıktı ve bu sefer Fırat nehri kenarına kadarilerledi. Selçuklu akıncıları başka kollardan akınlara devamederek Malatyaya hücum ettiler ve Konyayı tahrip ettiler. SultanAlp Arslan 1067 yılında ikinci defa Gürcistan seferine çıkmakzorunda kaldı. Gürcü kralı IV. Bagrat; Alanlar ile birleşerekmüslüman devleti olan Şeddadiler arazisine girmiş Erranı istila veyağma edip,Genceye kadar ilerlemişlerdi. Sultan AlpArslan 1067 yılında Errana geldi Şeddâdî emiri Fazl ile Şîrvânemiri Ebul-Esvâr itaatlerini bildirdikten sonra Gürcistanagirdi, Şekki bölgesini aldı. IV. Bagrat ise,Selçuklular ile savaşacesaret edemeyerek kaçtı. Sultan, Gürcistanın her tarafınaakıncılar gönderip Tiflisi feth etti. Sonuç olarak Bagrat amandileyerek Alp Arslana tâbi oldu. Mekke Şerifi Muhammed b. EbîHâşim 1070 yılında Alp Arslanın huzuruna gelerek, Mekkedehutbenin Abbasi Halifesi ve Selçuklu Sultanı adına okunduğunubildirdi. Sultan Alp Arslan, Fatımi devleti veziri Nâsır ed-Devle b.Hamdândan aldığı bir davet üzerine adı geçen devleti ortadankaldırmak ve Mısırı ele geçirmek maksadıyla bir sefer düzenledive önce Bizans topraklarına girdi.
- 4. Sultan ilk olarak Malazgirt ve Ercişi ele geçirdi, Diyarbakırbölgesinde Süveyda(Siverek) ve Tulhum başta olmak üzerebirçok kaleleri ele geçirdi. Daha sonra 1071yılında Bizanshakimiyetindeki Urfayı kuşattıysa da başarılı olamadı.Urfadan Halebe hareket eden Sultan burayıkuşatarakMirdasoğullarından Mahmûd tarafından şehrinanahtarlarını teslim aldı ve onu affederek makamınıbağışladı. Şama yönelen Sultan; Bizans imparatoru IV.Romanos Diogenesun büyük bir ordu toplayarakmüslüman topraklarına sefere çıktığını haber aldı vesüratle geri döndü. İki ordu Malazgirt ovasında karşılaştı.Sultan Alp Arslan komutasındaki Selçuklu ordusukendinden sayıca üstün olan Bizans ordusunu Hilaltaktiğiyle mağlup etti ve Bizans imparatoru IV. RomanosDiogenesi esir aldı.[2] [3] Sultan Alp Arslan batıda olduğu kadar doğuda datopraklarını genişletmeye çalışmıştı. Nitekim o zamananlaşmazlığa düştüğüKarahanlılar üzerine bir seferdüzenledi ve Ceyhun nehrini geçti. Ancak onun ölümü ilebu sefer yarıda kaldı. Yusuf El Harezmi adlı bir kalekumandanı Sultanı hançerleyerek ölümüne sebep oldu.
- 5. Doğumu Kaşgarlı Mahmud, 1008 yılında Kaşgar‟dadünyaya geldi. Hamirler diyeçağrıldığını, bunun Oğuzların Emirdemelerinden kaynaklandığındanbahsetmektedir. Kendisinin verdiği bubilgilerden, Türk tarihinin önemlidevletlerinden birisi olan Karahanlı Devletininhanedan sülalesine mensup olduğuanlaşılmaktadır.
- 6. Karahanlı soyundan asil bir ailenin ferdi olan Muhammedbin Hüseyin (Hüseyin Çağrı Tegin)‟in oğludur. Annesininismi Bibi Rābiya al-Basrīdir. Babası Barsgan şehrindeyaşamakta iken bilinmeyen bir sebeple Kaşgar şehrinegelip yerleşmişti. O dönemde Kaşgar, önemli bir bilim vekültür merkezi idi. Bu devir teslim için büyük ziyafetler hazırlanmış davullardövülmüştür. Bu ziyafet sırasında Yağan Tekin‟ineşlerinden Hanısı, tahta kendi oğlu İbrahim‟i geçirebilmekiçin diğer şehzadeleri zehirlemiştir. Kaşgarlı Mahmudun babası da zehirlenenler arasındadır.Bu saray darbesinden sonra İbrahim, 1057 yılında BatıKarahanlıların hakanı olmuştur. Kaşgarlı Mahmud ise butuzaktan kendisini kurtararak Batı Karahanlı Devletinintopraklarından kaçmıştır. Ancak İbrahim Hanın adamlarıher yerde onu aradıklarından o kendisini gezgin veyabilgin gibi sıfatlarla takdim ederek sık sık yer değiştirmekzorunda kalmıştır. Kesin olarak Kaşgarlı Mahmud, dönemin bütün klasikilimlerini tahsil etti. Arapça veFarsça öğrendi.
- 7. Saciye ve Hamidiye Medreselerinde tahsilgördükten sonra kendisini Türk dili tetkikatınavakfetmiştir. Bu amaçla Orta Asyayı boydan boyakat ederek Anadoluya oradan da Bağdata gitmiş.15 yıl boyunca Türklerin yaşadığı bütün illeri,şehirleri, obaları, dağları ve çölleri dolaştı. Bu geziler inceleme amaçlı idi. Türklerin örf veâdetlerini mahallinde araştırdı. Gezileri sırasında,ana dili Türkçenin Hakaniye, Oğuz, Kıpçak,Argu, Çiğil, Kepenek şivelerini de öğrendi. İyiöğrenim görmüş, İslâmiyetle ilgili bilimselçalışmaları yakındanizlemiştir. Arapçave Farsçayı da çok iyiöğrenmiştir. Türklerin bulunduğu bölgelerigezmiş , ana diliolanTürkçenin bütün lehçelerini yerlerindeöğrenmiş, geleneklerini göreneklerini yakındanizlemiştir.
- 8. Kaşgar‟dan Ayrılışı ve Bağdat‟a Yerleşmesi Kaşgarlı Mahmut 1057‟de Kaşgar‟dan ayrılarakBağdat‟a yerleşti. Kitabında belirttiğinegöre, ailesi Kaşgardan Iraka göçetmişti. Melikşahın (1072-1092) eşi TerkenHatunun maiyetinde pekçok Kaşgarlı, budönemde Iraka gelmişti. Mahmutun ailesinin debunlarla birlikte gelmiş oldukları düşünülebilir. Osıralarda Irak İslâm Dünyasının en önemli kültürmerkezlerinden biri idi. Bu nedenle bilimleuğraşanların buraya gelmek istemeleri doğaldı.Ayrıca Bağdat bu dönemde Türk nüfuzu altınagirmiş ve halifeleri ayakta tutan da buradakiTürklerdi.
- 9. Bilimsel ve Edebî Yönü Divanü Lügatit-Türk isimli, dünyaca bilinen eserinyazarıdır. Eserini 1072 yılında Bağdat‟ta yazmayabaşladı. 12 Şubat 1074 tarihinde tamamladı. Eserintamamlanmasından sonraki iki yıl içerisinde dört defabaştan sona gözden geçirerek 1076„da son şekliniverdi. 1077Ocağında bitirilmiştir.Eserini Abbasi Halifesi Muktedî-Biemrillah‟ın oğluEbü‟l-Kasım Abdullah‟a sunmuştur. Kitabın tekyazması olan nüsha bugün İstanbul‟da MilletKütüphanesinde muhafaza edilmektedir.[2] Kaşgarlı Mahmud‟un, Kitabu Cevahirü‟n-Nahv fiLugati‟t-Türk (Türk Dili‟nin Nahiv (*) Cevherleri) adlıbir eser daha kaleme aldığı biliniyor. Türk dilinin ilkgramer kitabının nerede ve nasıl kaybolduğubelirlenememiştir. Bu eser, günümüze ulaşmamıştır
- 10. Kaşgara Dönüş Kaşgarlı Mahmut, 1080 yılında Kaşgar‟a döndü. O artık, ülkesinin öndegelen bir bilim adamı idi. Adına izafeten, Mahmudiye Medresesi denilenbinada dersler vermeye başladı. Binlerce öğrenci yetiştirdi. Mahmud, 1105 yılında, 97 yaşında iken fani hayata veda etti. Naaşı; dersverdiği Mahmudiye mezarlığında toprağa verildi. Burası, Kaşgar şehrine45 kilometre uzaklıktaki Opal köyünde, etrafı kavak, çınar ve söğütağaçlarıyla çevrili bir tepedir (Enlem 39°1851.19" Kuzey, Boylam75°3035.82" Doğu). Ölümünden sonra öğrencileri tarafından inşa edilentürbe, günümüze kadar dört defa yenilendi. Türbede, Kaşgarlı Mahmud‟un sandukasının bulunduğu bir oda, Kur‟anokumak için bir salon ve müze bölümü bulunuyor. Müzede değerli âliminkitap ve makaleleri, el yazması ve basma Kur‟anlar ile bazı eşyaları var.Müzenin duvarında, Doğu Türkistanlı bir ressam tarafından büyük boydayapılmış, Kaşgarlı Mahmud‟u çalışırken gösteren temsilî bir resim yeralıyor. Müzede ayrıca Uygurların Budizminancını yaşadıkları dönemlereait eşyalar göze çarpıyor. Bu eşyaların, arkeolojik kazılarda elde edildiğibelirtiliyor. Karahanlılar dönemine ait çeşitli madenî para ve süseşyaları, müzede sergilenen malzemeler arasında dikkat çekiyor.Türbenin iç ve dış duvarları ile oda ve salonların tavanları, Uygursanatının süsleme unsurlarıyla bezenmiş. Süslemeler, ahşap tavandaeşsiz bir ihtişam oluşturuyor.
- 11. Türk tarihi kaynaklarında Karahanlılar dönemihakkında yeterli bilgi olmadığı gibi; bu devletinvatandaşı olan “Balasagunlu Yusuf” hakkında bilgilerde yok denecek kadar azdır. M.S. 1017-1019 yıllarıarasında doğduğu rivayet edilmektedir. [2] DöneminKuz-Ordu isimli şehri Balasagunda doğmuştur.Kendisinin tam bir biyografisi henüzoluşturulamamıştır. Büyük eseri boyunca adını bilesadece bir kez, "Kitap sahibi Yusuf, büyük has hacib,kendi kendine nasihat eder" başlıklı, son bölümündeanmıştır. Bu başlıktan baş teşrifatçı olduğu daanlaşılmaktadır. [3]İyi bir eğitim görmüştür. Çağınıngeçerli bilimlerinin yanı sıra Arapça ve Farsça daöğrenmiştir. 1077 yılındaKaşgarda vefat etmiştir.Türbesi de bu kenttedir.[4]
- 12. Karahanlı Devleti zamanında yaşamıştır. Temeleğitimini Balasagunda almıştır. Kendisineönceden Balasagunlu Yusuf denilirken , sonrasında HasHacib unvanını almıştır. Yusuf Has Hacib, Türk dili veedebiyatı için temel bir eser olan Kutadgu Bilig (Kutlu kılanbilgi) kitabının yazarıdır. Kutadgu Bilig 6645 beyitlik bireserdir. Eser, Allaha hamd, Peygambere ve Dört Halifeyeteşekkürle başlar. Yusuf Has Hacib, astronomi bilimini öğrenmekisteyenlerin, önce geometri ve hesap kapısından geçmesigerektiğini söylemiştir: “Aritmetik ve cebir, insanı kemâleulaştırır; toplama, çıkarma, çarpma, bölme, bir sayının ikikatını, yarısını ve kare kökünü alma işlemlerini bilen, yedikat göğü avucunun içinde tutar. Her şey hesaba dayanır.” Yusuf Has Hacib, Türk edebiyatındaki ilk siyasetnameyiyazmıştır. Türk edebiyatında ilk nazım şeklini de okullanmıştır. Bu nazım şekli de mesnevidir. Bundan dolayıona Yusuf Has Hacib denilmiştir.
- 13. Mahmut 14 Kasım Belhte Buharada doğmuştur. Sebük Tegininen büyük oğlu olan Mahmutun annesi, Zabulistan bölgesinde asilbir ailenin kızıydı. Bu sebeple şairler, Mahmuta zaman zaman"Mahmud-ı Zâbulî" olarak hitap etmişlerdir.[1] Daha gençlikyıllarında devlet idaresinde görev almaya başlayanMahmutun Gazne dışındaki ilk görev yeri Zemindaver vilayetiydi.En parlak dönemlerini Sultan Mahmut zamanında yaşadılar.Sultan unvanını ilk kullanan hükümdar olan GazneliMahmut, Hindistana Eylül 1000den 1027ye kadar 17 seferyapmıştır. Bu seferler sırasında Hindistanda birçok cami yaptıranve İslam dinini öğretmek üzere Hindistanda âlimler yerleştirenGazneli Mahmut, Hindistanın kuzey bölümlerine kadarİslamiyetin yayılmasını sağlamıştır.[2] Hint seferlerinin dışında Karahanlıların Samanî Devletini ortadankaldırması ile, Nisan 1002de Gâzi unvanını alan MahmutunHindistan dışındaki faaliyetleri daha da kolaylaşmıştır.
- 14. Vefatı Sultan Mahmut, hayatının büyük bir kısmını savaş meydanlarındageçirmiş, özellikle Hindistana yaptığı seferler onu çok yormuş vehastalanmasına sebep olmuştu. Doktorların tavsiyelerine rağmenhiç dinlenmiyor ve bir hükümdarın yapması gereken vazifeleriyerine getiyordu. Genellikle tarihçiler, SultanMahmutun verem hastalığından öldüğünü kabul ederler.[3][4] Mahmut, 1029-1030 kışını Belhte geçirdi. Fakat bu şehrinhavasından dolayı Gazneye döndü. Burada da sağlığınakavuşamayan Sultan Mahmut, 30 Nisan 1030 tarihinde 59yaşındayken öldü.[3] Sultan Mahmut zamanında en başarılı devrini yaşayanGazneliler, Dandanakan Savaşından sonra zayıflamışlar ve yıkılışsürecine girmişlerdir. Gaznelilere, Afgan yerlilerindenolan Gurlular1187 yılında son vermiştir
- 15. Oğuzların Kınık boyundan Selçuk Beyin torunudur.Babası Mikail, gazâ akınında şehit düşünce, dedesi SelçukBey‟in yanında büyüdü. Çocukluğu Cend şehrinde geçti.Gaznelilerin, Selçuk Beyin oğlu Arslan Yabguyu esiralmasından sonra 1025 yılında Selçukluların başınageçti. Altun Can Hatun ile evlendi. Selçuklulara yeni bir yurt arayan Tuğrul Bey komutasındakiTürkler Horasana göç ettiler. 1028-1029 yılları arasındakardeşi Çağrı Bey ile birlikte Merv ve Nişabur kentlerini elegeçirdi. Buharave Belh kentlerine seferler düzenledi. 1038yılında Nişaburda kendini sultan ilan etti. 1040yılında Gaznelilerle yaptığı Dandanakan Savaşınıkazanarak Gazne Devletine karşı Selçuklularınüstünlüğünü sağladı. Kardeşi Çağrı Beyi Horasan valisitayin eden Tuğrul Bey İranın büyük bir bölümünü elegeçirdi ve Selçuklu topraklarını Anadoluya kadaruzandırdı.
- 16. 1055 yılında Bağdad merkezli Abbası halifesiolan Kaim Bağdadı ellerinde bulunduran Şii mezhepli[Buveyhoğulları]]na olan bağımlılıktan kurtulmak içinBağdadlı ünlü alım, fakih ve kadıMâvardıyı TuğrulBeye gönderek Selçuklu hükümdarı Tuğrul Beydenyardım istedi. Bağdada asıl iktidar gücü olan halifelikmuhafız güçleri komutanı olan Türk asıllı ama Şiimezhepli "Basâsırı" destek görmeyi önceden kabuletti. Ama sonra "Basâsırı" bu görüşünden ayrıldı veBuveydiler ile aksi düştü. Halife Kaim de bu ayrılıktanistifade edip Tuğrul Beyi Bağdada davet attı. Tuğrul Bey Abbası halifesini Şiilerden kurtarmak için1055te Bağdata yaptığı seferde Buveyhoğuları ilesavaştı ve onları ağır bir yenilgiye uğrattı. Irakda sonBuveyoğulları hükümdarı olan El-Meliku‟r-Rahimiesir alan Tuğrul Bey bu devlete son verdi. Tuğrul BeyBağdada girip Abbası halifeliğinin koruyuculuğunuüzerine aldı.
- 17. Fakat tam bu sırada Selçuklu idaresinde bulunan ülkede Tuğrul Beyaleyhine üvey kardeşi İbrahim Yinal isyan etti ve büyük sayıda Türkmende bu isyana katıldı. Tuğrul Bey isyancı üvey kardeşi İbrahim Yinal veBuveyhoğulları orduları ile zor bir savaşa girmek zorunda kaldı. Aralık1058de 400 atlı süvari bedevi Banu Hilal aşiret birlikleri başlarında1055de Bağdaddan sürülmüş Basasırı olarak Bağdadı işgal ettiler.Şehirde camilerde Kahirede bulunan Şii Fatimiler halifesi Mûstensir adınahutbe okuttular. 1060 yılında Tugrul Bey Ibrahim Yinal isyanini bastirdive Fatimilerin eline geçmiş olan Bağdatı elegeçirdi. Abbasi halifesi Kaimin tekrar Bağdata dönmesini sağlayanTuğrul Bey, halifenin kızı Seyyide Fâtıma el-Betül ile evlendi. HalifeKaim, Tuğrul Beye Sultan, Ruknu ʾd-Devle (Dinin direği) ve Malikul-Meşrik ve Magrib (Doğunun ve Batının Sultanı) unvanlarıni verip onuSultan ilan etti.[1]. İlk eşi tutulmuş olduğu hastalıktan 1060 yılında Cürcanda vefat etmiştir.Eşini kaybetmekten derin üzüntü duymuş olan Tuğrul Bey, eşinincesedini Büyük Selçuklu Devletinin başkenti Rey kentine getirtirmiş veorada defnettirmiştir. Tuğrul Bey 4 Eylül 1063 tarihinde 73 yaşındayken çocuksuzolarak İranın Rey kentinde vefat etmiş ve yerine yeğeni AlpArslangeçmiştir.
- 18. Nizamülmülk, 21 Zılkade 408/10Nisan 1018 yılında İranın, Horasanda Tus şehrindedoğmuştur. Bu dönemde bu şehir Gazne Devleti idaresindebulunmaktaydı. İlk devlet görevini Gazneliler sultanları içinyapmıştır. Devlet işleriyle ilk olarak GazneDevletininHorasan valisinin yanında çalışarak başlayip1059da Gazneliler Horasan valisi olmuştur. 1063denitibaren Selçuklular devletinde Alparslanın Belh valisininyanında devam etti. 1064yılında Büyük Selçuklu Devletinevezir olarak atandı. Alp Arslan (hüküm süresi 1063-1072)veMelikşah (hüküm süresi 1072-1092) hükümdarlıkdönemlerinde bu önemli vezirlik görevinde bulunmuştur.Memleketin nizamlarının kurucusu anlamında olanNizamülmülk ismi Abbası halifesi Kâim bi Emrillahtarafından verildi. 1092 yılında bir derviş tarafından öldürülmüştür.
- 19. Nizamülmülkün ölümü bazi tartışmalı açıklamalara yolaçmıştır. En olası olarak kabul edilen açıklamaya göre 14Ekim 1092 (10 Ramazan 485 Hicri) günü İsfahandanBağdada gitmekte iken bir dilekçe vermek bahanesiylekendinin El-Gazzalininöğrencisiyim diye yanına çıkan adıİbni Tahir olan bir Alamut fedaisi Haşhaşi tarafındanucundazehir olan bir hançer ile zehirlenereköldürülmüştür. İbni Tahir adlı suikastçinin dedesi, İsmailinsoyundan gelen ve Selçuklu Devletince öldürülen, cemaatiçinde önemli bir şahsiyettir.[2][3] Fakat, Şii kaynaklarından olan Nizamülmülkün damadıolan Mukatil bin Atiyyahnin hazırladığı bir yazıya göreMelikşahın emirleri ile Nizamülmülk başkanlığında Sünnive Şii din alimlerinin arasında yapılan bir ilmi toplantıdansonra Nızamülmülkün Şiiliğe dönmesinden şüphelenenMelikşahın emriyle bir fedai derviş tarafındanöldürülmüştür
- 20. Sultan olmadan önce [değiştir] Melikşah, 16 Ağustos 1055 pazar günü doğmuştur. Çocukluğuİsfahan ve civarında geçmiştir. Babası Alparslan, kabiliyeti vecesareti ile dikkati çeken Melikşah ile yakından ilgilendi. Melikşahuzun boylu biraz şişmanca ve beyaz tenli olarak tasvir edilmiştir. Melikşah babası ile birlikte küçük yaşta Gürcistan seferine katıldı.Aynı yılda KarahanlılarHaninin kızı Türkan Hatun ile evlendirildi.Alparslan 1066 tarihinde Meliksahi veliaht tayin etti ve "ikta (veyatimar)" olarak İsfahan şehri verildi, 1071de babası Alparslan ile Suriyeye sefere çıktı. Babası BizansImapratörü Romen Diojeninin Anadoluda ilerleşini dursurmkkuzeye yöneldi (ve Malazgirt Muharebesini yaptı). Melikşah buşurada Suriyede Halepde kaldı. 1072de yine babasıKarahanlılara karşı bir sefer yapmakta iken onunla birlikteydi.Babası bu seferdeyken esir aldığı bir Karahanlı kale komutanıolan Yusuf Harzemi tarafından şehit edildi.
- 21. Melikşah Selçuklu ordusu başına geçti ve Sultanlığınıilan etti. Çağrı Beyin oğlu olan amcası KavurtBey Melikşahın Sultan olmasını kabul etmedi.Melihşah yanında VezirNizam-ı Mülk ile birlikte batıyaİran içine yürüdü. Kavurt Beyin ordusuyla 17 Nisan1703de Karaç yakınlarında (günümüzde İranda"Arak") "Karaç Muharebesi" ne girişti. Bu muharebedeMelikşahın ordusunda buluan birçok Türkmen askerçarpışma sırasında Kavurt Beyin ordusuna katıldı.Buna rağmen Melikşah ve ordusu galip geldi. KavurtBey idam edildi ve iki oğlunun gözlerine mil çekilipkör edildiler. Böylece Selçuklu ülkesinde bulunanemirler arasında Melihşah Sultan olarak belirlenmişoldu. 10774de Bağdadda yeni Abbası halifesiolan Muktedi Melikşahın Sultan olduğunu resmen ilanetti.
- 22. Hükümdarlığı [değiştir] Melikşah 1072de sultan olduktan sonra babası zamanındavezirlik makamına getirilen Nizamülmülkü görevinde bıraktı.Meliksahın hükümdar olduğu dönem Büyük Selçuklu Devletininen parlak dönemidir.. Tahta geçtiği ilk yıllarda kardeşi yönetimiele geçirmek için isyan etti. Onu yenerek ülkesinde düzenisağladı. Bu arada devletteki iç isyandanfaydalanan Gazneli ve Karahanlı devletleri birleşerek saldırdılar.Mekiksah bu iki devleti de yendi. Karahanlı Devleti bumağlubiyetten sonra ikiye ayrıldı. DoğuKarahanlıları Karahitaylar, Batı Karahanlılarıise Harzemsahlar yıktı.[5] Melikşah tahta çıktıktan sonra Gazneliler ve Karahanlılar Selçuklutopraklarına saldırdılar. 1073de GaznelilerSultanı İbrahim Alparslanın ölümünü fırsat bilip Hindikuş Dağlarıkuzeyinde bulunan Horasan bölgelerini ele geçirdi. FakatMelikşah bir karşı hücumla bu arazileri geri aldı. Bundan sonraki20 yıl döneminde, birbirinden 20 yıl yaş farkı olan GaznelilerSultanı İbrahim Han ile Melikşah arasındaki ilişkiler iyi olarakdevam etti, sınırlar değişmedi ve bu iyi ilişkiler iki hanedenmensuplari arasında yapılan evlenmelerle pekiştirildi.[5]).
- 23. Buna karşılık diğer komşu ülkelerine karşı Melikşah dahamütecaviz bir politika uyguladmaya basladi. SelçukluDevletine yeni araziler katmak hedefiyle arazi fethi içinçarpışmalar ve savaşlar yapmıştır.Melihşah Maveraunnehir bölgesine kendinin de sahsenkatıldıgi iki büyük askeri sefer yapmıştır. 1073/74dekiseferde Batı Karahanlılara saldırarak onların Ceyhun Nehrisağ kıyılarında bulunan arazilere çekilmelerini sağlamış vestratejik bir şehir olan Termez şehrinizaptemiştir.[5] 1089daki seferde ise yörel ulemanın dadesteği ile önemliSamerkent sdrini eline geçirmiş ve oradaidareci olan ve eşi olan Türkan Hatunun yeğeni olanAhmet Han bin Kezri tutuklatmıştır. Bu fetihten sonrasefer Yedişu bölgesine (günümüzde Kazakistanda bulunan"Jetişu" veya Rusça "Semirechye" bölgesine) yönelmişveKaşgar merkezli olan Doğu Karahanlılar devletininhükümdarı Ebu Ali el-Hasan Meliksahin tabiliğini girmeyikabul etmiştir.[6].
