HUZEYFE b. YEMAN
(w~' .:Y. ~~)
Ebu Abdiilah Huzeyfe
b. Huseyl {Histı b. Cabir ei-Absi
(ö. 36/656)
Hz. Peygamber'in
sırdaşı olan sahabi.
_j
Medine'de doğdu.
Bir kan davası yüzünden
Mekke'den kaçarak Medine'ye
yerleşti ğ i ve orada aslen Yemenli olan Abdüleşheloğulları
ile bir antlaşma yaptığı
için babasına (bazı rivayetlere göre büyük
dedesi Cirve b. Haris) Yernan denilmiş,
Huzeyfe de İbn Yernan diye anılmıştır. Annesi
Abdüleşheloğulları'nın Evs kolundan
Rebab bint Ka'b Hz. Peygamber'e biat
eden ensar kadınlarındandır.
Huzeyfe babasıyla birlikte Bedir Gazvesi'nden
önce müslüman oldu. Bu gazvede
ResQI-i Ekrem'in yanında yer almak üzere
yola çıkan baba oğul yolda müşriklere
434
yakalandılar. Ancak Peygamber' e katılmayacaklarına
dair söz vermeleri üzerine
serbest bırakılqılar. ResQiullah'a durumu
anlatmaları üzerine de Resul-i Ekrem
kendilerine sözlerinde durarak savaşa
katılmamalarını söyledi. Huzeyfe daha
sonra yapılan bütün gazvetere katıldı.
Uhud Gazvesi'nde bulunan müslümanlar
düşman tarafından tanınmamak için yüzlerini
örttüklerinden babası Huseyl müşrik
zannedilerek öldürüldü. Huzeyfe, bir
hayli yaşlı olan babasının ölümüne çok
üzülmekle beraber bunun bir hata sonucu
meydana geldiğini düşünerek teselli
bulmaya çalıştı . Hz. Peygamber ona babasının
diyetini ödemek istediğinde kabul
etmeyip fakir müslümanlara bağışladı.
Hendek Gazvesi'nde ResQI-i Ekrem Huzeyfe'yi
müşrik ordusu hakkında bilgi toplamakla
görevlendirdi. Hz. Peygamber'in
duasını alarak müşriklerin arasına sızan
Huzeyfe şiddetli bir fırtınanın onları perişan
ettiğini ve bu sebeple Medine'yi terkettiklerini
Resulullah'a haber verdi.
Muhacirlerle ensar arasındaki kardeşlik
antiaşmas ı sırasında Hz. Peygamber
Huzeyfe'yi Arnmar b. Yasir'le kardeş ilan
etti. Huzeyfe'nin Resul-i Ekrem'in zekat
işleriyle görevli katiplerinden olduğu, Hz.
Peygamber'in onu Debfı'da oturan Ezd
kabilesine zekat arnili olarak gönderdiği
ve kendisine zekat esaslarını ihtiva eden
bir mektup verdiği bilinmektedir.
Huzeyfe Hz. Ömer döneminde Medain'e
vali tayin edildi. Cesur ve kudretli bir
yönetici olan Huzeyfe Medain'i imar etti.
Nihfıvend Savaşı'nda (21/642ı ordu kumandanı
Nu'man b. Mukarrin öldürütünce
kumandayı ele aldı ve düşmanı teslim
olmaya mecbur etti. Nihfıvend merzübanı
her yıl Huzeyfe'ye belli miktarda har aç
vermek üzere onunla antlaşma yapmak
zorunda kaldı. Dlnever, Hemedan ve Rey
şehirleri de Huzeyfe tarafından fethedildi.
Onun Nusaybin'e giderek orada evlendiği
ve cuma günleri Medain'den Küfe'ye
gittiği söylenir. Medain ve Küfe'de okuduğu
bazı cuma hutbeleri kaynaklarda yer
almaktadır.
Huzeyfe b. Yernan 36 (656) yılında Hz.
Osman'ın öldürülmesi ve Hz. Ali'ye biat
edilmesinden kırk gün sonra Medain'de
vefat etti. Huzeyfe'nin EbQ Ubeyde, Safvan.
Sa'd. Said ve Si mak adlı dört oğlu ile
ümmü Selerne adlı bir kızı olup oğulları
Ebu Ubeyde, Simak, Medain kadısı olan
Sa'd ve kızı kendisinden hadis rivayet etmiştir.
Ölürken oğullarına Hz. Ali'ye itaat
etmelerini öğütlem iş, kendisi de Hz. Osman'ın
ölümünden hemen sonra Hz. Ali'-
ye biat etmiştir. Oğullarından Safvan ile
Said Sıffin Savaşı' nda Hz. Ali'nin yanında
yer almış ve şehid olmuşlard ır.
Huzeyfe'nin en önemli özelliği Hz. Peygamber'in
sırdaşı olması dır. ResQiullah'ın
hiçbir sahablye vermediği bir kısım bilgileri
ona verdiği, bundan dolayı ashap içerisindeki
münafıkların adını ve ileride meydana
çıkacak fitne hareketlerini ondan
başka kimsenin bilmediği rivayet edilmiştir.
Hz. ömer ve Hz. Ali onun bu özelliğini
açık bir şekilde ifade etmişlerdir. Halifeliği
sırasında Hz. Ömer'in Huzeyfe'ye valileri
arasında münafık bulunup bulunmadığını
sorduğu, onun da bir tane bulunduğunu
söylediği, Huzeyfe'nin isim vermemesi
üzerine ondan aldığı bilgilerden münafık
olduğunu tahmin ettiği bir valiyi hemen
aziettiği bildirilmektedir.
Kitap ve Sünnet konusunda çok titiz
davrandığı bilinen Huzeyfe, Azerbaycan
ve İrmlniye seferinde Iraklı ve Suriyeli askerler
arasında Kur'an' ın farklı kıraatlerle
okunduğunu görünce bu karışıklığa son
vermesi için Hz. Osman'ı uyarmış ve Mushaf
nüshalarının çoğaltılmasını sağlamıştır.
Huzeyfe aynı zamanda en karışık davaları
çözüme kavuşturacak güçte bir kadı
idi. ResOl-i Ekrem, kamıştan yapılmış
bir evle ilgili olarak anlaşmazlığa düşen
ve kendisine başvuran kişileri ona havale
etmiş, o da kararını verip sonucu kendisine
bildirdiğinde ResOluilah isabetli bir
karar verdiğini söylemiştir.
Huzeyfe zühd ve takvası ile de tanınmıştır.
Vali olarak gittiği Medain'e merkebinin
sırtında girmiş, şehrin ileri gelenleri
Hz. ömer'in talimatına uyarak ona ne
kadar maaş istediğini sorduklarında sadece
kendisi doyacak kadar yiyecek ile
merkebi için bir miktar yem istemiştir.
Valiliği sırasında Hz. ömer onu bir ara yanına
çağırmış, yaşadığı sade hayatta herhangi
bir değişiklik olmadığını görünce
çok sevinmiş, kendisini tebrik ederek tekrar
Medain valisi olarak görevlendirmiştir.
Onun yakut kaşlı, üzerinde "elhamdülillah"
yazılı ve karşılıklı iki turna resmedilmiş
altın bir yüzüğü olduğundan bahsedilmişse
de bunun erkeklere altının haram
kılındığını bildiren hadisiere ters düştüğü,
Huzeyfe'nin ise hadise aykırı bir
davranışta bulunmayacağı belirtilerek bu
iddia reddedilmiştir. Nitekim ölürken bile
· kendisine pahalı kefen alınmamasın ı özellikle
tembih etmiş, Allah'ın huzuruna gösterişli
kefenle değil samimi bir iman ve
ibadetle çıkmanın önemli olduğunu hatırlatmıştır.
Huzeyfe b. Yernan'ın hikmetli sözleri de
vardır: "Sizin en hayırlılarınız ahiret için
