Ay’ın Evreleri
Yıldızlar kendi erkelerini
kendileri üretirler ve ışıma yaparlar. Biz onları ışımaları sayesinde görürüz.
Yıldızların dışında kalan gökcisimleri yansıttıkları ışık sayesinde görünürler.
Ne kadar çok ışık yansıtırlarsa o kadar parlak görüneceklerdir. Güneş dizgesinde
de, Güneş dışındaki tüm üyeler Güneş ışığını yansıtırlar ve bu nedenle
görünebilirler. Ay da bize Güneş ışığını yansıtır. Bize yakın olması nedeniyle
de gökyüzümüzün en parlak görünen cismi olur.
Ay’ın Güneş ışınları ile
aydınlanan yüzü (yarıküresi) yörüngede dolanırken bize farklı açılardan görünür.
Değişen zamanlarda yerden bakıldığında aydınlık yüzün görünen kısmı sürekli
değişecektir. Bu görünüm, Ay’ın yörüngesindeki konumuna bağlıdır. Uzanımı =0
derece ise aydınlık yüzünü göremeyiz, uzanım = 180 derece ise Ay’ın aydınlanan
yüzünün tamamını görebiliriz.
Şekil 1.33 Ay’ın evreleri
Şekil 1.32 incelendiğinde “Ay’ın
Evreleri “ dediğimiz, çeşitli uzanım açılarında Ay’ın Güneş ışığını yansıttığı
aydınlık yüzünün görünüşü yeralmaktadır.
Ay’ın uzanımı 0 derece ise (1
konumu) Yeniay Evresi : Ay Güneş ile yakın doğrultudadır. Güneş’e yakın
doğrultuda olması nedeniyle görünmez. Güneş ile birlikte doğar ve batar.
Ay’ın uzanımı 90 derece Doğu ise (3 konumu) İlkdördün Evresi : Ay
Güneş batarken Güney yönünde öğlen çemberi yakınlarında görülür. Bakıldığında
sağ yarısı aydınlıktır. Güneş battıktan yaklaşık 6 saat sonra batar.
Ay’ın uzanımı 180 derece ise ( 5 konumu) Dolunay Evresi : Ay
yaklaşık olarak Güneş batarken doğar, gece boyunca gökyüzündedir ve Güneş
doğarken batar. Bize dönük olan yüzünün tamamı aydınlıktır.
Ay’ın
uzanımı 270 derece Doğu ( 90 derece Batı ) ise (7 konumu) Sondördün Evresi :
Ay Güneş battıktan yaklaşık 6 saat sonra, gece yarısı doğar. Bakıldığında
sol yarısı aydınlıktır. Ay, sabah Güneş doğduğunda öğlen çemberi yakınlarında
yer alır ve gün ortasında da batar.
Yeniay sonrasındaki ilk günlerde
aydınlık yüzü görünmeye başlar. Hilal adı verilen bu evre sondördün evresinden
sonra da görülür.
Gözlem için en uygun evreler, Hilal-İlkdördün
evreleridir. Ay gözlemi için uygun süzgeçleriniz (filtreleriniz) varsa Dolunay
evresini de tercih edebilirsiniz.
Ardaşık iki yeniay evresi (veya diğer
evreler) arasındaki süre yaklaşık 29.5 gündür. Güneş ile kavuşması sözkonusu
olduğundan bu süreye Kavuşum Dönemi denir.
“ Ay’ın Yörünge Dönemi, Güneş ile kavuşma dönemi..
“
Ay’ın yörüngesini bir tam dolanması için geçen süreye
Ay’ın Yörünge Dönemi denir. Ölçümü ise Yer’den bakıldığında bir yıldız
aynı doğrultuya geldikten sonra, yörüngesini dolanıp tekrar aynı yıldızla aynı
doğrultuya gelmesi için geçen süredir. Bu süreye, “Yıldızıl Ay” da denir.
P(Ay’ın yörünge
dönemi) = PAy(yıldızıl) = 27.321661 gün
Şekil 1.34: Ay’ın Yörünge Dönemi ve
Kavuşum Dönemi anlatımı. ( Boyutlar ve uzaklıklar ölçekli değildir. )
Şekil 1.34 de görüldüğü gibi,
Dünyamız yörüngesi üzerinde dolanırken Ay da kendi yörüngesinde dolanmaktadır.
( 1 ) konumunda Dünya’dan bakıldığında Ay, Güneş ve bir Yıldız aynı
doğrultuda olsun. Bu konumda Ay Yeniay evresinde demektir. Geçen zaman içersinde
Dünyamız yörüngesinde ilerler, Ay da yörüngesinde ilerleyerek yıldız ile aynı
doğrultuya yani ( 2 ) konumuna gelir. Bu sürede Ay yörüngesini bir tam
dolanmış demektir. Bu süreye Ay’ın yörünge dönemi ( Yıldızıl Ay ) denir. Bu süre
içersinde Dünyamız yörüngesinde yolaldığı için Güneş farklı bir doğrultuya (
Hergün yaklaşık 1 derece doğu yönünde görünür hareket yapması sonucu) gelir.
Ay’ın yörüngesi üzerinde Güneş ile aynı doğrultuya gelebilmesi için bir süre
daha yolalması gerekir. Bu süre sonunda ( 3 ) konumuna gelir ve Güneş ile
“ kavuşmuş “ olur ve Ay tekrar Yeniay evresine gelmiş olur. Ay’ın Güneş ile
ardarda kavuşması için geçen bu süreye de “Kavuşum Dönemi “ veya “
Kavuşum Ayı “ denir.
P(Ay’ın Güneş ile
kavuşma dönemi) = PAy(kavuşum) = 29.530589 gün
Ay’ın
yörüngesindeki hareketlerinden ortaya çıkan bu dönem, Ay takvimlerinde 1 ay
uzunluğu olarak kullanılmaktadır.
