Kadir
Gecesi
METİN
Kadir gecesi, bil
ittifak ramazanda dönmektedir. Ancak kimi önce, kimi sonra gelebilir. İmameyn
buna muhaliftir. Hilâfın semeresi, bir kimsenin o geceden sonra kölesine "sen
kadir gecesi hürsün" yahut karısına "sen kadir gecesi boşsun" derse zahir olur.
İmam-ı Âzam'a göre, gelecek ramazan çıkmadıkça köle azad ve kadın boş olmaz.
Çünkü ilk ramazanda, kadir gecesinin ramazanın ilk gecesinde; ikinci ramazanda
son gecesinde olması caizdir. İmameyn'e göre ise, gelecek ramazanın o gecesi
geçti mi, söylenen vâki olur. O kimse bu sözü ramazan girmeden söylemişse, o
ramazanın geçmesiyle, söylenenin vâki olması hususunda hilâf yoktur. Muhit
sahibi diyor ki: "Fetva, İmam-ı Âzam'ın kavline göredir." Lâkin bunu, yemin eden
kimsenin fâkih olması ve ihtilâfı bilmesi ile kayıtlamıştır. Aksi takdirde kadir
gecesi, ramazanın yirmi yedinci gecesidir. Allah'u a'lem!
İZAH
«Ramazanda
dönmektedir.» Yani ne zaman bulunursa, o da bulunur, mânâsına onunla beraber
döner. Bu hususta imamlarımız ittifak halindedir. Yalnız İmameyn'e göre muayyen
bir gecededir; İmam-ı Âzam'a göre muayyen değildir. Bizim, ' dönme' nin tefsiri
hakkında bu söylediğimize, Bahır'ın Kâfî'den naklettiği şu söz işaret
etmektedir: «Kadir gecesi ramazanda dönmektedir. Lakin kimi ileri gelir; kimi
geri kalır. İmameyn'e göre ramazanda olur; ileri alınmaz.» Anla!
«Çünkü ilk
ramazanda, kadir gecesinin ramazanın ilk gecesinde; ikinci ramazanda son
gecesinde olması caizdir.» Şu halde birinci ihtimalden dolayı ilk ramazan
geçince, bir şey vâki olmaz. İkinci ramazan geçmedikçe de ikinci ihtimalden
dolayı bir şey vâki olmaz. İkincisi geçti mi, birinde kadir gecesi bulunduğu
tahakkuk eder, ve o kimsenin söylediği vâki olur.
«Gelecek seninin o
gecesi geçti mi, söylenen vâki olur.» Yani kadir gecesi ramazanın ilk gecesi
ise, gelecek ramazanın ilk gecesinde vâki olur. Kadir gecesi ramazanın ikinci
gecesi ise, gelecek ramazanın ikincî gecesinde ilh... vâki olur. Geçen ramazanda
kadir gecesi tahakkuk etmiştir. Binaenaleyh İmameyn'e göre, gelecek ramazanın
ilk gecesinde vücudu kesinlikle tahakkuk eder. Remlî.
«Lâkin bunu...»
Muhit sahibi, "yemin edenin fâkih olması ve ulemanın ihtilâfını bilmesi" ile
kayıtlamıştır. Böyle değil de, o kimse avamdan olursa, kadir gecesi ramazanın
yirmi yedinci gecesidir. Çünkü avam o geceye "kadir gecesi" derler. Binaenaleyh
yemini, kendince örf olan o geceye yorumlanır. Nitekim o gece hakkındaki
kavillerden biri budur ki, hadislerden birçok delilleri vardır. İmam-ı Âzam buna
cevap vererek "Bu o sene idi." demiştir.
TETİMME: Şarih'in
İmam-ı Azam'dan naklettiği kavil, Onun bir kavlidir. Bahır'da beyan edildiğine
göre, imam-ı Âzam'ın meşhur olan kavli şudur: "kadir gecesi bütün senede döner.
Ve bazen ramazanda olur, bazen olmaz."
Ben derim ki:
Muhiddin Arabî'nin Fütûhât-ı Mekkiye'deki şu sözü de bunu te'yid eder: «İnsanlar
kadir gecesinde, yani onun zamanı hakkında ihtilâf etmişlerdir. Bazısı bütün
senede döndüğünü söylemiştir. Ben de öyle diyorum. Çünkü onu bir defa şabanda,
bir defa rabî ayında, bir defa da ramazanda gördüm; onu ekseriyetle ramazanda ve
ramazanın son on gününde görmüşümdür. Bir defa ramazanın ortasında tek olmayan
gecede, bir defa da tek gecede gördüm. Yüzde yüz biliyorum ki o, senenin içinde
ayın tek ve çift gecelerinde dönmektedir,» Bu hususta ulemanın daha başka
sözleri de vardır ki, mecmuu 46'yı bulur.
HATÎME:
Mi'râcü'd-Dirâye sahibi şöyle diyor: «Bilmelisin ki kadir gecesi fazîletli bir
gecedir. Aranması müstehaptır. O bütün senenin, gecelerinden faziletlidir. O
gecede yapılan bir amel, başka gecede yapılandan bin kat daha hayırlıdır.
Rivayete göre Saîd b. Müseyyeb. "Kadir gecesinde kim yatsı namazında bulunursa,
ondan nasibini alır." demiştir. İmam Şâfiî'den "kim yatsı ve sabah namazlarında
bulunursa" diye rivayet edilmiştir. Müminlerden Allah'ın dilediği kimseler onu
görürler, Mâlikîlerden Mühelleb'in, "Onu hakikatiyle görmek mümkün değildir."
dediği rivayet olunmuşsa da bu hatadır. O geceyi görenin, gizlemesi ve Allah
Teâlâ'ya samimiyetle dua etmesi gerekir.»
Allahım! Biz sözde
ve amelde senden ihlâs; ecel geldikte güzel hatîme ve son nefeste yardım
dileriz. Ey celâl ve ikram, sahibi! Bütün hayırlı işler nimeti ile tamam olan
Allah'a hamdolsun! Allah Peygamberimiz Muhammed'e âl ve eshâbına sâlat-ü selâm
eylesin!
