biliyoruz. Bununla Sumerlerin göçleri için bir tefminus ante queme
malik oluyoruz. Burada her istenilen dile göre okunabilecek olan bir
resim yazısı bahis mevzuu olduğu için -bu yazının Sumerce olduğuna
hemen hükmetmek sakat bir iştir. Fakat daha sonraki yazı merhaleleri
organik olarak doğrudan doğruya bu eski yazı şeklinden tekâmül 'etmiştir.
Şayet bu eski yazı Proto-Fıratlılar tarafından kullanılmış olsaydı,
bu dilin yazıda bir takım izler bırakması lâzım gelecekti. Nasıl ki Sumer
yazısı Akadlar tarafından alındıktan sonra, izlerini bu yazıda bırakmıştır.
Hallolunmıyan diğer bir mesele de Sumer'lerin bu yazıyı başka
ülkelerden mi bu topraklara getirdikleri ve yahut Mezopotaya da mı
icat ettikleridir. Çünkü ilk defa olarak yazı. ortaya çıktığı zamanlarda
bile, binlerce işaretleriyle yüksek bir tekâmül merhalesi göstermekteydi.
Bu yazının daha evvelki geçirdiği merhalelerden şimdiye kadar hiç bir
ize rastlamak mümkün olmamıştır. Binaenaleyh Sumerler Uruk devrinin
başlarında veya ortalarında yüksek bir medeniyete malik olan
Mezopotamya'ya göçmüşlerdir. İşte yazı ile birlikte daha yüksek sanat
bilgilerini Sumerler, yâ beraberlerinde getirmişler ve yahut ta buraya
geldikten sonra meydana çıkarmışlardır.
Sumerler acaba nereden gelmişlerdir? Belki de Basra körfezi üzerinden.
Çünkü Sumerler'in iskân izleri, kesafetten de anlaşılacağı üzere,
cenuptan şimale doğru bir istikamet gösterir. Babil iline, şarktan, şimalden,
garptan hudut olan dil ve kültürlerle hiç bir yakınlık gösteremez.
Sumer efsanesine göre, cennetin bulunduğu bugünkü Elbahreyn eski
ismiyle Tilmun adası tanrı En-zak ve zevcesi Me-skil-ak'a tapılan eski
bir Sumer kült yeriydi. Bu tanrılara bundan başka hiç bir yerde tapılmazi
İşte bu sebepten dolayıdır ki kolonisasyion yoluyla ' buralara
gelmiş olmaları uzak bir ihtimaldir,
Sumerlerin menşei meselesine gelince, Pencap ve İndus vadilerindeki
eski kültür tanındıktan sonra bu mesele, yeni bir renk alır. Çok
mütecanis olan bu kültür bizim dördüncü ve beşinci kültür devrelerimizle
çağdaştır. Bunun sebebi İndus ili ile Mezopotamya arasındaki
müteaddit ticaret münasebetleridir. Bu kültürün kapladığı saha Sümer
kültürünün kapladığı sahadan on defa daha büyüktür. Bu sahanın pek
mütecanis olan kültürü, medenî müktesebat cihetinden hiç aşağı kalmadığı
gibi meselâ şehirlerin yapısı bakımından ve diğer bazı noktalardan da
Sumer kültüründen üstündür. Belki Sumerlerin M e lu h h a ismini verdik- *
leri ülke İndus topraklarıdır. Meluhha, Sumerlerce altın, kerestelik değeri
yüksek hasep ve bilhassa karneol taşı ithalinden dolayı tanınmıştır. Arkeologlar
hem Mezopotamyada hem İndus vadisinde bulunan ve kendisine
mahsus tezyin motifleri olan karneol boncuklarının yalnız İndus
vadisinde yapılabilecekleri kanaatındadırlar. IV. kültür, devrimizde Meluhha
ile olan ticaret münasebetleri en sıkı bir safhadaydı. Bilhassa bu
devrin hükümdarı olan büyük Sargon Meluhhadan gelen gemilerin tâ
