Milliyetçi Hareket Partisi
Vikipedi, özgür ansiklopedi
| Milliyetçi Hareket Partisi | |
|---|---|
| Kısaltma | MHP |
| Genel Başkan | Devlet Bahçeli |
| Genel Sekreter | İsmet Büyükataman |
| Kurucusu | Alparslan Türkeş |
| Slogan(ları) | Ses ver Türkiye! |
| Kuruluş tarihi | 8 Şubat 1969 (1. Kuruluş Tarihi) 24 Ocak 1993 (2. Kuruluş Tarihi) |
| Öncülü | Cumhuriyetçi Köylü Millet Partisi (1969 için)Milliyetçi Çalışma Partisi(1993 için) |
| Merkez | Ceyhun Atıf Kansu Caddesi No:128, Balgat - Ankara, Türkiye |
| Siyasi görüşü | Türk milliyetçiliği Ülkücülük |
| Politik pozisyon | Sağ |
| Yeraldığı hükûmetler | 39. Türkiye Cumhuriyeti Hükûmeti 41. Türkiye Cumhuriyeti Hükûmeti 57. Türkiye Cumhuriyeti Hükûmeti |
| Parlamento |
53 / 550
|
| Yerel seçimler: |
506 / 2.919
|
| mhp.org.tr | |
Milliyetçi Hareket Partisi (MHP) 1969 yılında kurulan, Türk milliyetçiliği ve Türk-İslam ülküsünü savunan milliyetçi-ülkücü siyasî partidir. Kurucusu Alparslan Türkeş olan partinin günümüzdeki genel başkanı Devlet Bahçeli'dir. Amblemi kırmızı zemin üzerine üç beyaz hilaldir.
Konu başlıkları
[gizle]
|
İdeolojisi [değiştir]
MHP'nin propagandalarının esasını İslam dininin şekillendirdiği Türk milliyetçiliğini temel alan gelenekçi-muhafazakar niteliklere de sahip Dokuz Işık temsil etmektedir. Ülkücüler, idealizmin (ülkücülük) doruk noktalarına ulaştığı antikapitalist, antikomünist, milliyetçi bir siyaseti savundu. Dokuz Işık arasında milliyetçilik en önemli yere sahipti. Başbuğ Alparslan Türkeş bir sözünde Biz ne sağcıyız ne solcu biz milliyetçiyiz diyerek politik pozisyonunun merkez olduğunu göstermiştir.
Tarihi [değiştir]
1969-1980 [değiştir]
MHP, 8-9 Şubat 1969 günlerinde Adana'da yapılan genel kongrede Cumhuriyetçi Köylü Millet Partisi'nin adını Milliyetçi Hareket Partisi olarak değiştirmesiyle kurulmuştur.[1] Büyük Kongreden sonra toplanan ilk genel idare kurulunda partinin amblemi "Üç Hilâl" olarak kararlaştırılmış ve aynı toplantıda MHP Gençlik Kolları için de "Hilâl içinde Kurt" amblemi benimsenmiştir. MHP'nin bir de Türklerin özgürlüğünü temsil ettiğine inanılan bozkurt işareti vardır.
MHP, 1969 ve 1973 genel seçimlerinde büyük başarılar sağlayamamıştır. Suat Hayri Ürgüplü kabinesinde "Türkeşçi" olarak tanımlanan üç bakan vardı: Mehmet Altınsoy, Hazım Dağlı, Mustafa Kepir. 1965 seçimlerinde parti %2,2 oy aldı. Milli Bakiye sistemiyle 11 milletvekili çıkardı. 1 senatörü vardı. 1968'de 14'lerden dört kişi partiden istifa etti. 1969 seçiminde Alparslan Türkeş Adana'dan milletvekili seçildi, 1973'e kadar MHP mecliste bir kişiyle temsil edildi. 1973 seçiminde 3 milletvekiliyle meclise girdi. 1 Nisan 1975'de 1. Milliyetçi Cephe Hükümeti (39. Türkiye Cumhuriyeti Hükûmeti)'ne girdi. Alparslan Türkeş ve Mustafa Kemal Erkovan kabinede yer aldı. 22 Temmuz 1977'de oy oranını %3.4’ten, % 6.4’e çıkartarak 16 milletvekiliyle mecliste grup oluşturdu ve senatoya bir üye soktu, bu seçimin ardından kurulan 2. Milliyetçi Cephe Hükümeti (41. Türkiye Cumhuriyeti Hükûmeti)'nde ise biri başbakan yardımcılığı olmak üzere beş bakanlıkla temsil edilerek büyük bir atılımda bulundu: Alparslan Türkeş (başbakan yardımcısı), Agah Oktay Güner, Cengiz Gökçek, Gün Sazak ve Sadi Somuncuoğlu.
Milliyetçi Hareket Partisi, milliyetçi muhafazakar tabana seslendi. MSP ile görüş farklılığı milliyetçilik üzerindeydi. Alparslan Türkeş "Başbuğ" olarak nitelendiriliyordu. MHP, ÜGD, MİSK ve Pol-Bir kuruluşlarıyla toplumsal örgütlenmeye gitti. Birçok MHP'li 1970'lerdeki çatışmalarda sol görüşlüler tarafından öldürüldü. Ülkücülerin çatışmalara çekilmesinin fitilini, Ankara Erkek Teknik Yüksek Öğretmen Okulu öğrencisi ülkücü Ertuğrul Dursun Önkuzu'nun sol görüşlü öğrencilerce[kaynak belirtilmeli] 3 gün boyunca işkence edilerek[kaynak belirtilmeli], 23 Kasım 1970 tarihinde öldürülmesi olayı ateşledi. Bu olaydan sonra, sol görüşlü gençlerle, ülkücü gençler sık sık çatıştı. Ülkücü, gazeteci, yazar ve milletvekili İlhan Darendelioğlu, milletvekili ve bakan Gün Sazak, MHP İstanbul İl Başkanı Recep Haşatlı ve oğlu sol örgütlerin düzenlediği faili meçhul suikastlerde öldürüldüler.
MHP 1975'ten 12 Eylül Darbesine kadar bütün yurtta yaşanan terör olaylarında, Ülkü Ocakları'nın partiyle ilişkilendirilip suçlanmasıyla karşılaştı. Bozkurtlar veya "komando" olarak nitelenen gençler ile sosyalist sol militanların çatışması birçok kaynakta ülkenin bir iç savaşa sürüklendiği şeklinde yorumlandı ve askerler darbeden sonraki bildirilerinde en çok buna vurgu yaptılar. Bozkurtların baş sloganı Tanrı Türk'ü Korusun şeklindeydi. Parti bazılarınca nasyonal sosyalistlikle suçlandı, sol görüş taraftarlarınca Faşistlikle itham edildi. Partililer her iki suçlamayı da reddetti ve Atatürk ilkelerine uygun olarak "Türk-İslam Ülküsü" (Ülkücülük) görüşünü savunduklarını dile getirdiler. MHP içindeki çalkantılarda görüşleri ırkçılığa yakın olarak tanımlananlar zamanla partiden atıldı. Türkeş, 1976'da Mekke'ye gidip hacı oldu. 1977'de Milli Selamet Partisi'nden umudunu kestiğini açıklayan Necip Fazıl Kısakürek'in desteğini kazandı. MHP'nin resmi günlük gazetesi Hergün gazetesiydi. Daha akademik olan Ortadoğu gazetesinde milliyetçi ve mukaddesatçı profesörler yazıyordu. Bayrak, Millet ve Milli Ülkü gazeteleri ile Adalet Partisi'nin yayın organları da partiye destek veriyordu. Töre dergisi partinin görüşlerini bilimsel tabanda araştırıyordu.
1993-günümüz [değiştir]
27 Aralık 1992'de, 1979 yılındaki delegeleriyle toplanan MÇP Kurultayı, Sadi Somuncuoğlu'nun tüm çabalarına karşın MÇP’nin feshine, 24 Ocak 1993 tarihinde yapılan olağanüstü kongreyle ise partinin adının MHP olarak değiştirilmesine karar vermiştir.
Aralık 1995 genel seçimlerinde % 8.2 oy alan MHP, % 10’luk seçim barajını aşamadığı için milletvekili çıkaramadı.
Alparslan Türkeş'in vefatından sonra, 6 Temmuz 1997’de yapılan olağanüstü kurultayda iki aday Alparslan Türkeş’in oğlu Tuğrul Türkeş ile Devlet Bahçeli arasında yapılan seçim yarışını Devlet Bahçeli kazandı ve genel başkanlığa seçildi.
MHP, 1999 Türkiye genel seçimleri'nde % 17.98 oy alarak DSP’nin ardından en çok oy alan ikinci parti oldu ve 129 milletvekili çıkardı.[2] Kurulan DSP-ANAP-MHP koalisyonunda, biri başbakan yardımcılığı olmak üzere 12 bakanlık alarak, ikinci büyük koalisyon ortağı oldu. 5. Ecevit Hükümeti'ne katılırken Rahşan Ecevit'le sorun yaşayan MHP, yine de koalisyonda uyumla çalıştı, ancak ekonominin çökmesi üzerine dışarıdan getirilen Kemal Derviş ile uyuşamadı. Eylül 2002'ye gelindiğinde TBMM'de 125 milletvekili kalmıştı.
Daha sonra iktidardayken Genel Başkan Devlet Bahçeli'nin aldığı 3 Kasım seçim kararı ile seçime gidildi. 2002 Türkiye genel seçimleri MHP için büyük bir yıkım oldu ve %18 olan oy oranı %8.3'e düştüğünden MHP parlamentoya giremedi.
2007 Türkiye genel seçimleri'nde %14.29 oy alarak 71 milletvekilliği kazanmış ve mecliste yeniden grup kurmuştur. 2009 Türkiye yerel seçimleri'nde, biri büyükşehir olmak üzere 10 ilin belediye başkanlığını, toplamda da 490 belediye başkanlığı kazanmıştır.
2011 seçimleri öncesinde MHP'den 6 milletvekili istifa etti. [3].
Genel başkanları [değiştir]
| # | Adı | Seçilme Tarihi | Görevden Ayrılış Tarihi |
|---|---|---|---|
| 1 | Alparslan Türkeş | 24 Ocak 1993 | 5 Nisan 1997 |
| - | Muhittin Çolak * | 5 Nisan 1997 | 10 Haziran 1997 |
| - | Yıldırım Tuğrul Türkeş * | 10 Haziran 1997 | 6 Temmuz 1997 |
| 2 | Devlet Bahçeli | 6 Temmuz 1997 |
Vekâleten görevi sürdürmüşlerdir.
Seçim sonuçları [değiştir]
Genel seçimler [değiştir]
| Seçim tarihi | Genel başkan | Alınan oy sayısı | Alınan oy oranı | Milletvekili sayısı |
|---|---|---|---|---|
| 12 Ekim 1969 | Alparslan Türkeş | 274,225 | %3.02 | 1/450 |
| 14 Ekim 1973 | Alparslan Türkeş | 362,208 | %3.38 | 3/450 |
| 5 Haziran 1977 | Alparslan Türkeş | 951,544 | %6.42 | 16/450 |
| 24 Aralık 1995 | Alparslan Türkeş | 2,301,343 | %8.18 | 0/550[4] |
| 17 Nisan 1999 | Devlet Bahçeli | 5,606,634 | %17.98 | 129/550[5] |
| 3 Kasım 2002 | Devlet Bahçeli | 2,629,808 | %8.35 | 0/550[6] |
| 22 Temmuz 2007 | Devlet Bahçeli | 5,001,869 | %14.27 | 71/550[7] |
| 12 Haziran 2011 | Devlet Bahçeli | 5,585,513 | %13.01 | 53/550 |
Yerel seçimler [değiştir]
| Seçim tarihi | Genel başkan | İl genel meclisi oy sayısı | İl genel meclisi oy oranı | Belediye başkanlığı sayısı |
|---|---|---|---|---|
| 1973 | Alparslan Türkeş | 133,089 | % 1.33 | 5 |
| 1977 | Alparslan Türkeş | 819,136 | % 6.62 | 55 |
| 1994 | Alparslan Türkeş | 2,239,117 | % 7.95 | 118 |
| 1999 | Devlet Bahçeli | 5,401,597 | % 17.17 | 500 |
| 2004 | Devlet Bahçeli | 3,372,249 | % 10.45 | 268 |
| 2009 | Devlet Bahçeli | 6,683,600 | % 16.27 | 490 |
Kaynakça [değiştir]
- ^ http://www.mhp.org.tr/mhp_tarihce.php
- ^ http://www.belgenet.net/ayrinti.php?yil_id=13
- ^ "MHP'de toplam 6 istifa" (Türkçe). www.haberdar.com. 21 Mayıs 2011 tarihinde erişilmiştir.
- ^ http://www.belgenet.net/ayrinti.php?yil_id=12
- ^ http://www.belgenet.net/ayrinti.php?yil_id=13
- ^ http://www.belgenet.net/ayrinti.php?yil_id=14
- ^ http://www.belgenet.net/ayrinti.php?yil_id=15
