- AHLÂK NEDİR?
- Ahlâk, hulk ve hulûk kelimelerinin çoğul şeklidir. Hulk veya hulûk insanın beden ve ruh bütünlüğü ile alâkalıdır. Ahlâk bu çerçeve içinde, " insanın bir amaca yönelik olarak kendi arzusu ile iyi davranışlarda bulunup kötülüklerden uzak olmasıdır" şeklinde tanımlanabilir.
فَاسْتَقِمْ كَمَا أُمِرْتَ وَمَن تَابَ مَعَكَ وَلاَ تَطْغَوْا إِنَّهُ بِمَا تَعْمَلُونَ بَصِيرٌ
- “ Öyleyse ey Resulüm, sen beraberinde olup tövbe edenlerle birlikte, sana nasıl emredilmişse öyle dosdoğru hareket et.Aşırı gitmeyin. Çünkü O, yaptığınız her şeyi görmekte olup işlerinizin karşılığını da size verecektir. ”
Hz. Ebu Hüreyre (r.a)anlatıyor: "Resûlullah (s.a.v)buyurdular ki:
- : أكْمَلُ المُؤمِنِينَ إيمَاناً أحْسَنُهُمْ خُلُقاً، وَخِيَارُكُمْ خِيَارُكُمْ لنساﺀﻫم
- " Mü'minler arasında imanca en kâmil olanı, ahlâkça en güzel olanıdır. En hayırlınız da ailesine hayırlı olandır."
- Tirmizî, Radâ 11 (III, 466)
İslam dininin gayesi :
- “ Tevhîd” inancını, bütün insanların gönüllerine nakşetmeleri ve onların güzel ahlâk sahibi fertler olmalarıdır.
Nevvâs İbnu Sem'an (r.a)anlatıyor:
- سَأَلْتُ رسولَ اللّهِ ﺼﻠﻌﻡ عَنِ الِبرِّّ وَاﻻثْمِ، فقَالَ : البِرُّ حُسْنُ الخُلُقِ، وَاﻻثْمِ : مَا حَاكَ في صَدْرِكَ وَكَرِهْتَ أنْ يَطَّلِعَ عَلَيْهِ النَّاسُ
- "Resûlullah (s.a.v)'a iyilik (birr) ve günah hakkında sordum. Bana şu cevabı verdi: "İyilik (birr), güzel ahlâktır. Günah da içini rahatsız eden ve başkasının muttali olmasından korktuğun şeydir .”
- Müslim, Birr 14 (III; 1980)
لَن تَنَالُواْ الْبِرَّ حَتَّى تُنفِقُواْ مِمَّا تُحِبُّونَ وَمَا تُنفِقُواْ مِن شَيْءٍ فَإِنَّ اللّهَ بِهِ عَلِيمٌ
- Sevdiğiniz şeylerden Allah yolunda harcamadıkça iyiliğe asla erişemezsiniz. Her ne harcarsanız Allah onu bilir.
Görülüyor ki iyiliğe ulaşmak,iyi insan olabilmek için malımızdan- hem de en sevdiğimiz malımızdan -Allah için İNFAK etmeliyiz.
Hz. Peygamber (a.s)‘in gönderiliş amacı
- Hz. Peygamber (a.s)‘in gönderiliş amacı da güzel ahlâkı tamamlamak gayesine yöneliktir.
وَإِنَّكَ لَعَلى خُلُقٍ عَظِيم "Sen üstün bir ahlâka sahipsin ” ( Kalem68/4) وَمَا أَرْسَلْنَاكَ إِلَّا رَحْمَةً لِّلْعَالَمِينَ Ey Muhammed!) Seni ancak âlemlere rahmet olarak gönderdik. (Embiya21/107)
فَبِمَا رَحْمَةٍ مِّنَ اللّهِ لِنتَ لَهُمْ وَلَوْ كُنتَ فَظًّا غَلِيظَ الْقَلْبِ لاَنفَضُّوا مِنْ حَوْلِكَ فَاعْفُ عَنْهُمْ وَاسْتَغْفِرْ لَهُمْ وَشَاوِرْهُمْ فِي الأَمْرِ فَإِذَا عَزَمْتَ فَتَوَكَّلْ عَلَى اللّهِ إِنَّ اللّهَ يُحِبُّ الْمُتَوَكِّلِينَ
- “ Allah’ın rahmeti sayesinde sen onlara karşı yumuşak davrandın. Eğer kaba, katı yürekli olsaydın, onlar senin etrafından dağılıp giderlerdi. Artık sen onları affet. Onlar için Allah’tan bağışlama dile. İş konusunda onlarla müşavere et. Bir kere de karar verip azmettin mi, artık Allah’a tevekkül et, (ona dayanıp güven). Şüphesiz Allah, tevekkül edenleri sever”
Güzel Ahlaklı Mümin;
الَّذِينَ يُنفِقُونَ فِي السَّرَّاء وَالضَّرَّاء وَالْكَاظِمِينَ الْغَيْظَ وَالْعَافِينَ عَنِ النَّاسِ وَاللّهُ يُحِبُّ الْمُحْسِنِينَ “ Onlar bollukta ve darlıkta Allah yolunda harcayanlar, öfkelerini yenenler , insanları affedenlerdir. Allah iyilik edenleri sever.” Al-i İmran3/134
Bir Kıssa
- Bir gün Hz. Hasan’ın kölesi elindeki tabağı düşürerek efendisinin elbisesini kirletmişti. Bu dikkatsizliği sebebiyle ceza göreceğini zanneden köle, yukarıdaki âyet-i kerîmenin “ وَالْكَاظِمِينَ الْغَيْظَ Onlar ki, öfkelerini yenerler” kısmını okuyuverdi. Hz. Hasan köleye bakarak: “ Yendim ” dedi. Köle âyetin وَالْعَافِينَ عَنِ النَّاسِ “ Ve onlar insanları affeder” bölümünü okuyunca Hz. Hasan “ Bağışladım ” dedi.
- Buna çok sevinen köle, âyeti tamamlayarak “ وَاللّهُ يُحِبُّ الْمُحْسِنِينَ Ve Allah iyilik edenleri sever” deyince, Hz. Hasan: “ Ben de seni âzâd ettim ” dedi ve köleye 400 gümüş akçe vererek onu hürriyetine kavuşturdu. Bu olay tâbiînin büyük âlimlerinden Meymûn İbni Mihrân için de anlatılır.
Kur’an-ı Kerim, olgun müminleri şöyle tarif eder;
- “ Z or günlerde yoksulu doyuran , (Beled 14-15)
- B irbirine doğruyu tavsiye eden , Beled 17;Asr 3)
- Allah’ın koyduğu sınırları aşmayan,
- C ana kıymayan, (Furkan 68)
- Öl çü ve tartıda adaleti gözeten ,( Mutaffifin1 )
Ölçü ve tartıda Hile yapanlara yazıklar olsun!
- وَيْلٌ لِّلْمُطَفِّفِينَ الَّذِينَ إِذَا اكْتَالُواْ عَلَى النَّاسِ يَسْتَوْفُونَ وَإِذَا كَالُوهُمْ أَو وَّزَنُوهُمْ يُخْسِرُونَ أَلَا يَظُنُّ أُولَئِكَ أَنَّهُم مَّبْعُوثُونَ لِيَوْمٍ عَظِيمٍ يَوْمَ يَقُومُ النَّاسُ لِرَبِّ الْعَالَمِينَ
“ Ölçüde ve tartıda hile yapanların vay haline! Onlar insanlardan (bir şey) ölçüp aldıkları zaman, tam ölçerler. Fakat, kendileri onlara bir şey ölçüp, yahut tartıp verdikleri zaman eksik ölçüp tartarlar. Onlar, büyük bir gün; insanların, âlemlerin Rabbinin huzurunda duracakları gün için diriltileceklerini sanmıyorlar mı? Mutaffifin 1-6
- İşte ticari ve ictimai hayatta AHLAKSIZLIK budur. KUR’AN; İnsanları kandıran,ticaretine hile katanları şiddetle kınıyor ve tehdid ediyor. Ve “ Onlar, büyük bir gün; insanların, âlemlerin Rabbinin huzurunda duracakları gün için diriltileceklerini sanmıyorlar mı?” diyor.
- HADİS: Bir gün Efendimiz as bir Pazar yerinden geçiyordu.Elini bir tahıl yığınına daldırıyor.Üstü kuru olan tahıl yığınının altı ıslaktır.Bu ne haldir diye sorunca -Yağmur yağdı da ıslandı cevabını alır. -” ONU İNSANLARIN GÖRÜP ALDANMAMALARI İÇİN YIĞININ ÜZERİNE KOYMALI DEĞİLMİ MİYDİ? مَنْ غَشَّنَا فَلَيْسَ مِنَّا BİZİ ALDATAN BİZDEN DEĞİLDİR.” buyurdu. Müslim, Îmân 164]
- Müslüman Allah yokmuş gibi yaşayamaz. Müslüman hayatının doğumdan ölüme kadar kayıt altına alındığını her zaman hatırında tutmalıdır. وَنَحْنُ أَقْرَبُ إِلَيْهِ مِنْ حَبْلِ الْوَرِيدِ “ biz ona şah damarından daha yakınız.(Kaf50/16) إِذْ يَتَلَقَّى الْمُتَلَقِّيَانِ عَنِ الْيَمِينِ وَعَنِ الشِّمَالِ قَعِيدٌمَا يَلْفِظُ مِن قَوْلٍ إِلَّا لَدَيْهِ رَقِيبٌ عَتِيدٌ “ Üstelik, biri insanın sağ tarafında, biri sol tarafında oturmuş iki alıcı melek de (onun yaptıklarını) alıp kaydetmektedir. İnsan hiçbir söz söylemez ki onun yanında (yaptıklarını) gözetleyen (ve kaydeden) hazır bir melek bulunmasın ” (Kaf50/17-18)
Aynı surenin 30. ayetine bir bakalım;
- يَوْمَ نَقُولُ لِجَهَنَّمَ هَلِ امْتَلَأْتِ وَتَقُولُ هَلْ مِن مَّزِيدٍ
- “ O gün Cehenneme, “Doldun mu?” deriz. O da, “daha var mı?” der. ” Kaf50/30
www.dogankentuftulugu.gov.tr
Allah CENNET ile CEHENNEMİ bir arada anlatıyor
- نَبِّئْ عِبَادِي أَنِّي أَنَا الْغَفُورُ الرَّحِيمُ وَ أَنَّ عَذَابِي هُوَ الْعَذَابُ الأَلِيمَ “ Ey Muhammed! Kullarıma, benim elbette çok bağışlayıcı, çok merhametli olduğumu, azabımın da elem dolu azap olduğunu haber ver.” (Hicr15/49-50)
Kur’an-ı Kerim, olgun müminleri şöyle tarif eder;( devamı )
- K ötülüğün gizlisine de açığına da yaklaşmayan,
- İ nsanlara karşı büyüklük taslamayan,
- V erilen emaneti koruyan,
- A na babaya, akrabaya, komşuya, arkadaşa ve yönetimindekilere güzel davranan kişiler
تِلْكَ الدَّارُ الْآخِرَةُ نَجْعَلُهَا لِلَّذِينَ لَا يُرِيدُونَ عُلُوّاً فِي الْأَرْضِ وَلَا فَسَاداً وَالْعَاقِبَةُ لِلْمُتَّقِينَ
- “ İşte ahiret yurdu. Biz onu yeryüzünde büyüklük taslamayan ve bozgunculuk çıkarmayanlara has kılarız. Sonuç, Allah’a karşı gelmekten sakınanlarındır”
Hz. Ebu'd-Derdâ (r.a)anlatıyor: "Resûlullah (s.a.v)buyurdular ki:
- مَا مِنْ شئ أثْقَلُ في مِيزَانِ المُؤمِنِ يَوْمَ الْقِيَامَةِ مِنْ خُلُقٍ حَسَنٍ، وَإنَّ اللّهَ تَعالى ليُبْغِضُ الفَاحِشَ الْبَذِئَ
- Kıyâmet günü, mü'minin mizanında güzel ahlâktan daha ağır basan bir şey yoktur. Allah Teâla hazretleri, çirkin düşük söz (ve davranış) sahiplerine buğzeder."
- Tirmizî, Birr 62 (IV, 363)
Resûlullah(sav)’a - İnsanları cennete en fazla götürecek şey nedir? d iye soruldu.Efendimiz(sav):
- “ Allah’a saygı (takvâ) ve güzel ahlâktır” buyurdu.
- İnsanları cehenneme en fazla götürecek şey nedir? diye sorulunca da:
- - “ Ağız ve cinsel organdır ” buyurdu
- ( Tirmizî, Birr 62. İbni Mâce, Zühd 29)
Said İbnu'l-Âs (r.a)anlatıyor: Hz. Peygamber (s.a.v)buyurdu ki:
- مَا نَحلَ والدٌ وَلَداً من نُحْلٍ أفضلَ من أدبٍ حَسَنٍ
"Bir baba çocuğuna güzel ahlâktan daha üstün bir miras bırakamaz“ Tirmizî, Birr 33, (IV, 338) HADİS: “Ahlakı güzel olan kimseyi, Cehennem ateşi yakmaz” Taberani
- HADİS-İ ŞERİF: “Kıyamette mizanda güzel ahlaktan daha ağır gelen bir ibadet yoktur. Güzel ahlak sahibi ahlâkı sayesinde geceleri nafile namaz kılan ve gündüzleri nafile oruç tutanların derecesine ulaşır. Allah çirkin söz ve davranış sahiplerine öfke duyar” Tirmizi, Birr, 62
Lokman aleyhisselam :
- Oğlu, Lokman aleyhisselama sorar: - En iyi haslet nedir? - Dindar olmaktır. - Peki babacığım, bu haslet iki olursa? - Dindarlık ve mal sahibi olmak. - Üç olursa? - Dindarlık, mal ve haya . - Dört olursa? - Dindarlık, mal, haya ve güzel ahlak . - Beş olursa? - Dindarlık, mal, haya, güzel ahlak ve cömertliktir . - Altı olursa? - Oğlum bu beş haslet kimde olursa, o kimse takva ehli, temiz bir kimsedir, Allahü teâlânın dostudur, şeytandan uzaktır.
Hz. Câbir (r.a)anlatıyor:"Resûlullah (s.a.v)buyurdular ki:
- إنَّ مِنْ أحَبِّكُمْ إلىَّ وَأقْربِكُمْ مِنِّى مَجْلِساً يَوْمَ القِيَامَةِ أحَاسِنُكُمْ أخْقاً وَإنَّ أبْغَضَكُمْ إلىَّ وَأبْعَدَكُمْ مِنِّى مَجْلِساً يَوْمَ الْقِيَامَةِ الثَّرثَارُونَ وَالمتَشَدِّقُونَ وَالمُتَفَيْهِقُونَ . قالُوا : يَا رسول اللّهِ، مَا المُتَفَيْهقُونَ؟ قال : المُتَكَبِّرُونَ
- Hz. Câbir (r.a)anlatıyor: "Resûlullah (s.a.v)buyurdular ki: "Bana en sevgili olanınız, kıyamet günü de bana mevkice en yakın bulunacak olanınız, ahlâkça en güzel olanlarınızdır. Bana en menfur olanınız, kıyamet günü de mevkice benden en uzak bulunacak olanınız, gevezeler, boşboğazlar ve yüksekten atanlardır." (Cemaatte bulunan bâzıları): "Ey Allah'ın Resûlü! Yüksekten atanlar kimlerdir?" diye sordular. "Onlar mütekebbir ( büyüklük taslayan ) kimselerdir!" cevabını verdi .”
- Tirmizî, Birr 71, (IV, 370)
- Bir insanın yaptığı kötü bir davranışın, ailesinden başlayarak bütün topluma dokunan zararları vardır. Bunun için ahlâka aykırı tavırları görüp geçiştirmek, onun yayılmasına imkan hazırlamak demektir.
- Güzel ahlâka aykırı görülen davranışları, uygun bir lisan ile düzeltmeye çalışmak, iyi huylu olmayı teşvik etmek, toplum için önemli bir görevdir.
Allahu Teala :
- رَّبُّكُمْ أَعْلَمُ بِمَا فِي نُفُوسِكُمْ إِن تَكُونُوا صَالِحِينَ فَإِنَّهُ كَانَ لِلأَوَّابِينَ غَفُورًا
- “ Rabbiniz, içinizde olanı en iyi bilendir. Eğer siz iyi kişiler olursanız, şunu bilin ki Allah tövbeye yönelenleri çok bağışlayandır”
- Özenmemiz ve örnek almam ı z gereken insanlar, Allah’ ı n elçileri olan peygamberlerdir. Göstermemiz gereken ahlâk ise, Allah’ ı n bizim için seçip tavsiye etti ğ i güzel ahlâkt ı r. لَقَدْ كَانَ لَكُمْ فِي رَسُولِ اللَّهِ أُسْوَةٌ حَسَنَةٌ لِّمَن كَانَ يَرْجُو اللَّهَ وَالْيَوْمَ الْآخِرَ وَذَكَرَ اللَّهَ كَثِيراً Andolsun, Allah’ın Resülünde sizin için; Allah’a ve ahiret gününe kavuşmayı uman, Allah’ı çok zikreden kimseler için güzel örnekler vardır(Ahzab 21)
- Çocuklarla gitmeyi çok stratejik ve anlamlı buluyorum. Çocuklarını götürme imkanı olduğu hale “ibadetlerimizi rahat yapamayız, sıcakta bizi bunaltırlar, yorucu olur, hastalanırlar” gibi gerekçelerle götürmeyenleri anlayamıyorum. Üç ya da beş umre yapacağına çocuğun omzunda bir umre yap. On tavaf yapacağına iki üç tavaf yap, çocuğunla geç Kabe'nin karşısına, zemzem içerek, tavaf edenleri seyret, Kabe'yi seyret, elinden tut, zemzemi anlat, Hz Hacer'i anlat, Bedir'i anlat, o küçücük zihninde sevgiler tomurcuklansın. İnanabilirsiniz ki onlar bizden daha iyi anlayacaklardır. Ya Rab'bim diyorum, sen çocuğuyla gelme sıkıntısını göze alanlara rahmet et, onlara görevlerini kolaylaştır ve sen onları sana yakın kıldıklarından eyle diye dua ediyorum.......Saliha ERDİM
