Resneli Niyazi
(Nam-ı diğer, .ok Yoluna Giden Niyazi)
Tarihimizde Kolağası (Kıdemli Yüzbaşı) Resneli Niyazi adı ile bilinen kişi bugün kullandığımız iki deyimin kaynağıdır;
"Geyik muhabbeti" ve "Ne şehit, ne gazi, .ok yoluna gitti Niyazi." Nasıl mı? Bakalım nasıl olmuş?
1873'te Resne'de doğan “Resneli Niyazi Bey”, fırtınalı kısa bir yaşam geçirdi. Harbiye Mektebi'ni bitirip teğmen rütbesi ile 1879 Osmanlı-Yunan savaşına katıldı. Savaşta büyük yararlık gösterip Üsteğmenliğe yükseltildi. Balkanlar'da ayaklanan Sırp ve Bulgar çetecilerle göğüs göğüse çarpışıp büyük şöhret kazandı. Vatanseverliği ve silahşörlüğü, imparatorlukta muazzam hayranlık uyandırdı. Evladı gibi sevdiği bir geyik ile dolaşıyordu.
İttihat ve Terakki gizli cemiyetinin devrim stratejisi doğrultusunda, 3 Temmuz 1908'de Selanik'ten 200 fedaisi dağa çıkarak Sultan 2.Abdülhamit'in istibdat rejimine karşı başkaldırdı. Bu olay Avrupa ülkelerinde ve ülke içindeki azınlıklarda büyük yankı yaptı. Adı Enver ile birlikte Hürriyet kahramanı olarak anılmaya başlandı. Balkan dağlarından padişaha "bre deyyus zalim" türünden yolladığı mektuplarla nam saldı. Meşrutiyetten sonra adına marşlar, şarkılar bestelendi.
Sultan Abdülhamit 1878'de ortadan kaldırdığı 1.Meşrutiyet rejimini, 23 Temmuz 1908'de yeniden ikinci kez ilan etmek ve Anayasa'yı (Kanunu Esasi) yürürlüğe sokmak zorunda kaldı. 24 Temmuz'da Meşrutiyet resmileşti. 2.Meşrutiyet'in sloganları “Hürriyet, Adalet, Eşitlik ve Kardeşlik” idi. Bu sloganlar, ne yazık ki imparatorluğun 10 yıl sonra batmasını durduramadı. Resneli Niyazi Bey, “Kahramanı Hürriyet” ünvanı ile dağdan şehre büyük gösteriler içinde indi. 31 Mart Olayı'nda yanındaki fedailerle Hareket Ordusu'na katıldı. İstanbul'a geldi. Hem Meşrutiyet hem de 31 Mart sırasında İstanbul’a gelen kuvvetlerin içerisinde Niyazi Bey en önde gidenler arasındaydı. Başındaki şapkanın üzerinde “Vatan Fedaisi” yazmaktaydı. Türk Yunan savasında gösterdiği başarı ve esir aldığı Rum askerlerinden dolayı kendisine Padişah yaverliği unvanı verilmek istenmiş ancak kendisi ,kazaskerin 13 yaşındaki oğluna da aynı unvan verilmesi üzerine bunu reddetmiştir.
İstanbul'un içinde serbestçe gezen geyiği, gazetelere konu oldu. Gazeteler siyaseti ve 1 Mart vakasını bir yana bırakıp, bugünün magazin gazetecileri misali, Resneli Niyazi beyin geyiğinden o ka dar çok bahsettiler ki, "geyik muhabbeti" deyimi doğdu.
İsyan bastırılınca Niyazi bey Resne'ye döndü. İttihat ve Terakki Fırkasının diğer ileri gelenleri gibi siyasete girmeyip, Resne'de çiftle çubukla uğraşmaya başladı. Ama Balkan Savaşı patlak verince birlikleriyle Cevdet Paşa ordusuna katıldı.
 |
| 23 Temmuz'da ilan edilen Meşrutiyet'in anlamını anlatan bu 100 yıllık kartpostalda, devletin başındaki “Sultan Abdülhamit Han” ile onun iki baş muhalifi “Enver Bey” (Paşa) ile “Resneli Niyazi Bey” yanyana gösterilmiştir. |
Balkan savaşından sonra, 17 Nisan 1913'te Arnavutluk'un'un Avlonya limanında İstanbul'a gitmek üzereyken İttihat ve Terakki Fırkası'nın kendisine gönderdiği "koruma"sı tarafından öldürüldü.
1913 yılı Nisan ayının 29’unda, yani 95 yıl önce Arnavutluk’un Avlonya limanına 8 kişi geldi. Sivil giyimliydiler. İstanbul’a kalkacak vapuru bekliyorlardı. İçlerinden biri bilet almaya gitmişti. Tam bu sırada üç el silah patladığı duyuldu. İki kişi yere yuvarlandı. Birkaç el daha ateş edildiği görüldü. Herkes kaçışmıştı. Orada bulunanlar, kırçıllı bir paltonun içindeki sivil giyimli şahsı zar zor tanıdılar. Bu, Resneli Niyazi Bey idi.
İttihat ve Terakki'nin kendisini İstanbul'a sağ salim getirsin diye, İstanbul'dan gönderdiği koruma, Niyazi beyi öldürdü. Acaba, İttihat ve Terakki ileri gelenleri mi Niyazi beyin İstanbul'a gelmesini istememişmiydi? Öldürülme sebebi karanlıkta kalması ve kendi koruması tarafından vurulması nedeniyle "Ne Şehittir Ne de Gazi, .ok Yoluna Gitti Niyazi" deyimi doğmuştur.
Kaynaklar;
* 23 Temmuz 2008 Yaşar Aksoy-Hürriyet
* Resneli Niyazi beyin Hatıratı (Hatırat-ı Niyazi) - İSmail Hakkı Uzunçarşılı -Örgün Yayınevi
* Ekşi sözlük, Vikipedi, İtü sözlük
