Mısırlılar
Eski Yunanlılardan önce, eski
Mısırlılarda astronomi pek fazla ileri değildi. Kayıtlara göre eski Mısırlılar,
Ay ve Güneş tutulmalarını bile düzenli gözleyip kaydetmemişlerdi ve öyle
sanılıyorki Ay ve gezegenlerin karmaşık hareketlerinden pek haberleri yoktu.
Eski Mısırlı astronomlar da Babilli astronomlar gibi dine bağlı kimselerdi. Eski
Mısırlı astronomların en önemli ilgileri ve belki de görevleri takvim yapmaktı.
Takvim yapmadaki amaç ise tarımın düzenli yürümesi isteği, özellikle Nil
nehrinin taşma zamanının önceden tahmin edilebilmesiydi. O zamanlar Nil nehrinin
taşma zamanı gök yüzünün en parlak yıldızı olan Ak yıldız (Sirius)'ın doğu
yönünde görünme zamanına rastlıyordu. Bu nedenle Mısırlılar takvimlerini bir
dönem için Ak yıldızın görünür hareketine göre düzenlemişlerdir.
Mısırlıların geometri ve
mühendislikte ne kadar ileri olduklarını yaptıkları dev yapılı piramitlerden
anlıyoruz. Mısır piramitlerinde belli doğrultuların yılın belli zamanlarında gök
yüzünde önemli yönleri belirlemiş olması, piramitlerin yapımında bazı astronomik
amaçların da bulunduğunu göstermektedir. Eski Mısırlılar, astronomik görüş
olarak suyun herşeyin kaynağı olduğuna, tanrıça Nu'nun eğilerek gök küreyi
oluşturduğuna ve Samanyolu'nun ruhlar dünyasındaki Nil nehri olduğuna
inanıyorlardı.
Şekil 2.4: Kayaya işlenmiş Aztek
takvimi (Amerikan Doğa Tarihi Müzesi)
Çinliler
Çin'de M.Ö.2300 tarihlerinde
yapılmış; Ay, Güneş tutulmaları ve kuyruklu yıldız gözlemlerinin kayıtlarına
rastlanmaktadır. M.Ö. 8. yüzyıldan sonra yapılan astronomik gözlemlerin bilimsel
değeri oldukça fazladır, Öyle anlaşılmaktadır ki eski Çinliler, tutulma,
kuyruklu yıldız, meteor ve Güneş lekeleri gibi özel astronomik olayların
gözlemlerinde oldukça beceri kazanmışlardı. Özellikle güneş lekeleri
gözlemlerini nasıl yaptıkları hâlâ anlaşılmış değildir. Çünkü normal olarak
güneş lekeleri bugün âletsiz gözlenememektedir. Çinliler, M.Ö. 8. yüzyıldan
itibaren Güneş lekelerini düzenli olarak gözlemişler ve bu gözlemleri
kaydetmişlerdir. Bazı bilim adamları, Güneş leke çevriminin maksimum
dönemlerinde Güneş doğarken veya batarken (fazla parlak değilken) özel eğitim
sonunda Güneş lekelerinin âletsiz gözlenebileceğini iddia etmektedir.
(2000-2001
yıllarında Güneş, leke çevriminin maksimum döneminde bulunacaktır. Bu yıllarda
Güneş lekelerinin âletsiz görülüp görülemeyeceğini, Güneş doğarken veya batarken
deneyebilirsiniz.) Yaptıkları gözlemler oldukça duyarlı olan eski Çinliler
M.Ö.100 yıllarında Ay'ın evrelerini ve bazı Ay ve Güneş tutulmalarını tahmin
edebiliyorlardı. Eski Çinliler de astronomik olayları astrolojik anlamda
yorumluyorlar, Yerde meydana gelen olaylarla gök olayları arasında kuvvetli
ilişkiler olduğuna inanıyorlardı.
Mayalar
Orta Amerika'da medeniyet kuran
Mayaların çok eski zamanlardan beri astronomik olayları gözledikleri
sanılmaktadır. Örneğin, M.Ö. 3379 da oluşan bir tam Ay tutulmasının Mayalar
tarafından yapılan gözlem kaydı bulunmaktadır. Birçok Maya yapıtlarında
rastlanan astronomik olaylara ilişkin kayıtlar onların gelişmiş bir takvim
kullandıklarını göstermektedir. Yalnız, bu kayıtların gösterdiği tarihlerle
arkeolojik kayıtlardan çıkartılan tarihler uyuşmamaktadır. Henüz çözülemeyen bu
çelişkide astronomik kayıtlar Maya medeniyeti için daha geri tarihler
vermektedir.
