M. YAŞAR KANDEMİR
Müellifin özgeçmişi
Yozgat İnceçayır’da doğdu (1939; nüfus kaydına göre 1941). Yozgat İmam-Hatip Okulu’ndan (1960) ve İstanbul Yüksek İslâm Enstitüsü’nden (1964) mezun oldu. İstanbul Yüksek İslâm Enstitüsü’nde “Mevzû Hadisler” başlıklı teziyle (danışman: Prof.Dr. Abdülkadir Karahan, 1970) öğretim üyesi oldu. İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Şark Dilleri Bölümü’nde “el-Kâdî İyâz ve Bugyetü’r-râid fî mâ fî hadîsi Ümmi Zer mine’l-fevâid” başlıklı teziyle doktorasını tamamladı (danışman: Prof.Dr. Nihat Mazlum Çetin, 1977). Marmara Üniversitesi İlâhiyat Fakültesi’nde 1987’de doçent, 1991’de profesör unvanı aldı.
Bir süre Sivas İmam-Hatip Okulu’nda (1964-1967) öğretmenlik yaptı. Daha sonra İstanbul Yüksek İslâm Enstitüsü’nde (1967-1970, 1974-1982), Kayseri Yüksek İslâm Enstitüsü’nde (1970-1972) ve Marmara Üniversitesi İlâhiyat Fakültesi’nde (1982-1999) öğretim üyesi olarak çalıştı; emekli oluncaya kadar dersler verdi ve çok sayıda öğrenci yetiştirdi.
Kuruluş aşamasından (1981-1982) itibaren TDV İslâm Ansiklopedisi çalışmalarına önemli katkılarda bulundu; Müşavere Heyeti ve İnceleme Kurulu üyeliği yaptı. Müellif-redaktör ve Hadis İlim Heyeti başkanı olarak ansiklopedi mutfağında bizzat hizmet verdi; 195 madde veya madde bölümü telif etti, çok sayıda maddenin ilmî redaksiyonunu yaptı. Bu hizmetleri sebebiyle Diyanet İşleri Başkanlığı’nın “Yüzyılın İslâm Kültür Hizmeti Onur ve Hizmet Ödülleri” kapsamında onur ödülüne lâyık görüldü (2014).
İlmî ve akademik çalışmaları hadis alanında, özellikle de hadis tarihi ve hadis usulü konuları üzerinde yoğunlaşmıştır. Bu alandaki ilmî eserlerinin yanı sıra gerek kurucuları arasında yer aldığı Nesil (1976-1980) ve Altınoluk (1988- ) gibi dergilerde yayımlanan makaleleriyle gerekse çocuklar ve gençler için kaleme aldığı eserleriyle Hz. Peygamber’in hayatı, güzel ahlâkı ve hadislerinin farklı düzeylerdeki okuyucu kesimlerine anlaşılır bir dille ulaştırılmasına hizmet etti. Osmanlı medreselerinde ve camilerinde okutulması bir gelenek haline gelmiş olan, Endülüslü âlim Kâdî İyâz’ın (ö. 544/1149) Peygamber sevgisine dair eş-Şîfâ (Şifâ-i Şerîf) adlı eserini 2005 yılından bu yana Eyüp Sultan Camii’nde halka açık derslerde okutmaktadır.
Mevzû Hadisler: Menşe’i, Tanıma Yolları, Tenkidi (Ankara 1984, 1997), Örneklerle İslâm Ahlâkı (İstanbul 1986) ve Peygamberimin Sevdiği Müslüman (İstanbul 2005, 2014) başlıca eserleridir. Ayrıca Nevevî’nin Riyâzü’s-sâlihîn’i (Riyâzü’s-sâlihîn: Peygamberimizden Hayat Ölçüleri, Prof.Dr. İsmail L. Çakan ve Prof.Dr. Raşit Küçük ile birlikte, İstanbul 1997), Kadî İyâz’ın Şerhu’ş-Şifâ’sı (Şifâ‑i Şerif Şerhi, İstanbul 2012) ve Subhî es-Sâlih’in Ulûmü'l-hadîs ve mustalahuhû adlı kitabı (Hadis İlimleri ve Hadis Istılahları, Ankara 1973; İstanbul 1997) gibi önemli eserleri de Türkçe’ye kazandırdı. Marmara Üniversitesi İlâhiyat Fakültesi Vakfı tarafından yayımlanmış olan Âyet ve Hadislerle Açıklamalı Kur’ân-ı Kerîm Meâli (I-II, İstanbul 2010) adlı meali hazırlayan heyet içerisinde yer aldı.
Bir süre Sivas İmam-Hatip Okulu’nda (1964-1967) öğretmenlik yaptı. Daha sonra İstanbul Yüksek İslâm Enstitüsü’nde (1967-1970, 1974-1982), Kayseri Yüksek İslâm Enstitüsü’nde (1970-1972) ve Marmara Üniversitesi İlâhiyat Fakültesi’nde (1982-1999) öğretim üyesi olarak çalıştı; emekli oluncaya kadar dersler verdi ve çok sayıda öğrenci yetiştirdi.
Kuruluş aşamasından (1981-1982) itibaren TDV İslâm Ansiklopedisi çalışmalarına önemli katkılarda bulundu; Müşavere Heyeti ve İnceleme Kurulu üyeliği yaptı. Müellif-redaktör ve Hadis İlim Heyeti başkanı olarak ansiklopedi mutfağında bizzat hizmet verdi; 195 madde veya madde bölümü telif etti, çok sayıda maddenin ilmî redaksiyonunu yaptı. Bu hizmetleri sebebiyle Diyanet İşleri Başkanlığı’nın “Yüzyılın İslâm Kültür Hizmeti Onur ve Hizmet Ödülleri” kapsamında onur ödülüne lâyık görüldü (2014).
İlmî ve akademik çalışmaları hadis alanında, özellikle de hadis tarihi ve hadis usulü konuları üzerinde yoğunlaşmıştır. Bu alandaki ilmî eserlerinin yanı sıra gerek kurucuları arasında yer aldığı Nesil (1976-1980) ve Altınoluk (1988- ) gibi dergilerde yayımlanan makaleleriyle gerekse çocuklar ve gençler için kaleme aldığı eserleriyle Hz. Peygamber’in hayatı, güzel ahlâkı ve hadislerinin farklı düzeylerdeki okuyucu kesimlerine anlaşılır bir dille ulaştırılmasına hizmet etti. Osmanlı medreselerinde ve camilerinde okutulması bir gelenek haline gelmiş olan, Endülüslü âlim Kâdî İyâz’ın (ö. 544/1149) Peygamber sevgisine dair eş-Şîfâ (Şifâ-i Şerîf) adlı eserini 2005 yılından bu yana Eyüp Sultan Camii’nde halka açık derslerde okutmaktadır.
Mevzû Hadisler: Menşe’i, Tanıma Yolları, Tenkidi (Ankara 1984, 1997), Örneklerle İslâm Ahlâkı (İstanbul 1986) ve Peygamberimin Sevdiği Müslüman (İstanbul 2005, 2014) başlıca eserleridir. Ayrıca Nevevî’nin Riyâzü’s-sâlihîn’i (Riyâzü’s-sâlihîn: Peygamberimizden Hayat Ölçüleri, Prof.Dr. İsmail L. Çakan ve Prof.Dr. Raşit Küçük ile birlikte, İstanbul 1997), Kadî İyâz’ın Şerhu’ş-Şifâ’sı (Şifâ‑i Şerif Şerhi, İstanbul 2012) ve Subhî es-Sâlih’in Ulûmü'l-hadîs ve mustalahuhû adlı kitabı (Hadis İlimleri ve Hadis Istılahları, Ankara 1973; İstanbul 1997) gibi önemli eserleri de Türkçe’ye kazandırdı. Marmara Üniversitesi İlâhiyat Fakültesi Vakfı tarafından yayımlanmış olan Âyet ve Hadislerle Açıklamalı Kur’ân-ı Kerîm Meâli (I-II, İstanbul 2010) adlı meali hazırlayan heyet içerisinde yer aldı.
Güncelleme Tarihi: 4 Temmuz 2017
Müellifin telif ettiği maddeler veya madde bölümleri
ABDULLAH b. AMR b. ÂS
Hz. Peygamber’den duyduğu hadisleri onun huzurunda yazmasına izin verilen sahâbî.
Hz. Peygamber’den duyduğu hadisleri onun huzurunda yazmasına izin verilen sahâbî.
ABDULLAH b. ÖMER b. HATTÂB
Hz. Ömer’in oğlu, en çok hadis rivayet eden, en çok fetva veren yedi sâhâbîden ve abâdileden biri.
Hz. Ömer’in oğlu, en çok hadis rivayet eden, en çok fetva veren yedi sâhâbîden ve abâdileden biri.
ALİ / 2. Bölüm
İlk müslümanlardan, Hz. Peygamber’in damadı ve Hulefâ-yi Râşidîn’in dördüncüsü (656-661).
İlk müslümanlardan, Hz. Peygamber’in damadı ve Hulefâ-yi Râşidîn’in dördüncüsü (656-661).
el-CÂMİU’s-SAHÎH
Buhârî’nin (ö. 256/870) Kur’ân-ı Kerîm’den sonra en güvenilir kitap olarak kabul edilen, sahih hadisleri toplayan eseri.
Buhârî’nin (ö. 256/870) Kur’ân-ı Kerîm’den sonra en güvenilir kitap olarak kabul edilen, sahih hadisleri toplayan eseri.
el-CEM‘ BEYNE’s-SAHÎHAYN
Buhârî ile Müslim’in el-Câmiʿu’ṣ-ṣaḥîḥ’lerindeki hadisleri bir araya toplayan eserlerin ortak adı.
Buhârî ile Müslim’in el-Câmiʿu’ṣ-ṣaḥîḥ’lerindeki hadisleri bir araya toplayan eserlerin ortak adı.
CEVÂMİU’l-KELİM
Hz. Peygamber’in veciz sözlerini ve kendisinin veciz konuşma özelliğini ifade eden bir tabir.
Hz. Peygamber’in veciz sözlerini ve kendisinin veciz konuşma özelliğini ifade eden bir tabir.
CÜZ
Bir kişinin rivayet ettiği hadisleri veya bir konuya dair rivayetleri toplayan telif türüne verilen ad.
Bir kişinin rivayet ettiği hadisleri veya bir konuya dair rivayetleri toplayan telif türüne verilen ad.
EMÎRÜ’l-MÜ’MİNÎN fi’l-HADÎS
Dönemindeki âlimler arasında en üstün seviyeye ulaşmış hadis hafızları için kullanılan bir tabir.
Dönemindeki âlimler arasında en üstün seviyeye ulaşmış hadis hafızları için kullanılan bir tabir.
ETRÂF
Hadislerin baş tarafından bir kısmı zikredilmek suretiyle sahabe adına veya hadis metinlerine göre alfabetik olarak düzenlenen eserlerin ortak adı.
Hadislerin baş tarafından bir kısmı zikredilmek suretiyle sahabe adına veya hadis metinlerine göre alfabetik olarak düzenlenen eserlerin ortak adı.
FEHRESE
Âlimlerin, hocaları ile onlardan okudukları kitapların adını alfabetik olarak kaydettikleri eserlerin ortak adı.
Âlimlerin, hocaları ile onlardan okudukları kitapların adını alfabetik olarak kaydettikleri eserlerin ortak adı.
FEVÂİD
Bir muhaddisin veya çeşitli âlimlerin garîb ve nâdir rivayetlerini bir araya getiren kitap türü.
Bir muhaddisin veya çeşitli âlimlerin garîb ve nâdir rivayetlerini bir araya getiren kitap türü.
FEZÂİL
Amellerin, vakitlerin, şahısların, şehir, ülke ve milletlerin faziletini anlatan bir kitap türü.
Amellerin, vakitlerin, şahısların, şehir, ülke ve milletlerin faziletini anlatan bir kitap türü.
GARÎBÜ’l-HADÎS
Hadis metinlerinde geçen nâdir kelimeleri konu alan ilim dalı ve bu dalda yazılan eserlerin ortak adı.
Hadis metinlerinde geçen nâdir kelimeleri konu alan ilim dalı ve bu dalda yazılan eserlerin ortak adı.
GARÎBÜ’l-HADÎS
Ebû Ubeyd Kāsım b. Sellâm’ın (ö. 224/838) hadislerde geçen nâdir kelimelere dair eseri.
Ebû Ubeyd Kāsım b. Sellâm’ın (ö. 224/838) hadislerde geçen nâdir kelimelere dair eseri.
HADİS
Hz. Peygamber’in sözlerini, fiillerini ve tasviplerini ifade eden terim; hadisleri tesbit, nakil ve anlamaya yönelik ilim.
Hz. Peygamber’in sözlerini, fiillerini ve tasviplerini ifade eden terim; hadisleri tesbit, nakil ve anlamaya yönelik ilim.
KÜTÜB-i SİTTE
Hadislerin büyük bir kısmını ve genellikle güvenilir olanlarını ihtiva eden altı hadis kitabı.
Hadislerin büyük bir kısmını ve genellikle güvenilir olanlarını ihtiva eden altı hadis kitabı.
MESEL / 2. Bölüm: HADİS
Belli bir kaynaktan çıkmış olmakla birlikte zamanla yaygınlaşarak halka mal olan anonim özdeyiş, atasözü.
Belli bir kaynaktan çıkmış olmakla birlikte zamanla yaygınlaşarak halka mal olan anonim özdeyiş, atasözü.
MUKADDİMETÜ İBNİ’s-SALÂH
İbnü’s-Salâh eş-Şehrezûrî’nin (ö. 643/1245) usûl-i hadîse dair meşhur eseri.
İbnü’s-Salâh eş-Şehrezûrî’nin (ö. 643/1245) usûl-i hadîse dair meşhur eseri.
el-MÜSNED
Ebû Dâvûd et-Tayâlisî (ö. 204/819) tarafından tasnif edilen ve müsned türünün ilk örneği kabul edilen eser.
Ebû Dâvûd et-Tayâlisî (ö. 204/819) tarafından tasnif edilen ve müsned türünün ilk örneği kabul edilen eser.
el-MÜSNED
Müsned türü hadis kitaplarının Ahmed b. Hanbel (ö. 241/855) tarafından tasnif edilen ve günümüze kadar gelen en geniş örneği.
Müsned türü hadis kitaplarının Ahmed b. Hanbel (ö. 241/855) tarafından tasnif edilen ve günümüze kadar gelen en geniş örneği.
ŞEMÂİL
Hz. Peygamber’in fizikî ve ahlâkî özelliklerini ifade eden bir terim ve bu konuda yazılan eserlerin ortak adı.
Hz. Peygamber’in fizikî ve ahlâkî özelliklerini ifade eden bir terim ve bu konuda yazılan eserlerin ortak adı.
eş-ŞİFÂ
Kādî İyâz’ın (ö. 544/1149) Peygamber sevgisine ve Hz. Peygamber’in müslümanlar üzerindeki haklarına dair eseri.
Kādî İyâz’ın (ö. 544/1149) Peygamber sevgisine ve Hz. Peygamber’in müslümanlar üzerindeki haklarına dair eseri.
ÜMMÜ ZER‘ HADİSİ
Câhiliye devrinde yaşayan on bir kadın ve onların kocalarıyla ilişkilerine dair bir hadis.
Câhiliye devrinde yaşayan on bir kadın ve onların kocalarıyla ilişkilerine dair bir hadis.
