08 Aralık 2018

Arz-ı Mev’ud (Vad edilmiş Topraklar)

Arz-ı Mev’ud (Vad edilmiş Topraklar) – 1

Kullarına lütfedip her türlü karanlığı aydınlatan Kur’an’ı gönderen yüce Allah’ın adıyla.

Giriş

Kur’an’da en fazla ayetin tahsis edildiği kıssa hiç şüphesiz yaklaşık bin ayetle Hz. Musa, İsrailoğulları, Firavun kıssasıdır. Musa ismi Kur’an’da 136 defa, Firavun ismi 74 defa, İsrailoğulları ismi ise 43 defa geçer.

Bu kadar yoğun kullanımı olan kıssada odak nokta İsrailoğullarıdır. “İsrail” kelimesi aslında Hz. Yakub’un lakabıdır. İsrailoğulları dendiğinde kastedilen Yakub’un oğullarıdır. Yusuf süresinde Hz. Yusuf ile birlikte sayılarının on iki olduğunu öğrendiğimiz Yakup oğullarının (İsrailoğulları) kıssası tarihsel süreç olarak da Kur’an’da anlatılan en uzun dönemdir. Yakup, Yusuf, Musa, Harun, Davut, Süleyman, Üzeyr, Yunus, Zekeriyya, Yahya, İsa (as) kıssaları hep İsrailoğulları bağlamındadır. Bunun yanında Hz. Muhammed döneminde de bahsedilen olayların yarısından fazlası yine İsrailoğulları bağlamında anlatılır.

Bu yoğun kullanımların hepsini göz önüne aldığımızda neredeyse Yüce Kur’an’ın yarısı İsrailoğulları tarihiyle alakalıdır. Kıssa hakkında bu kadar çok ayet olması ve bu kadar uzun bir döneme yayılması bir yana, konuyu anlamak için rivayetlere ve İsrailiyata başvurulması, zaman zaman İsrailiyatın belirleyici olarak kabul edilmesi birçok Kur’an gerçeğinin görülmemesine, görülse bile yanlış görülmesine neden olmuştur.

Örneğin Musa’nın elçiliğe seçildiği yer olan Mukaddes Tuva Vadisi tamamen İsrailiyat üzerinden anlaşıldığı için bu yerin Mekke olması gerektiği hatta başka bir yerin mümkün olamayacağı gerçeği hiç görülmemiştir. (Bkz. Mukaddes Tuva Vadisi – Mekke)

Yine bunun gibi İsrailoğullarının Mısır dönemi sadece Yahudi kaynakları üzerine temellendirildiği için, o dönemi konu alan Kur’an ayetlerinde anlatılan ve Firavunun hemen yanı başında duran, onunla birlikte hareket eden, onunla birlikte zulmeden İsrailoğullarının Mele’si hiç görülmemiştir. (Bkz. Firavun ve İsrailoğulları’ndan Mele’si)

Kur’an kıssalarına İsrailiyat ve rivayet üzerinden anlam vermenin en büyük etkisi Yahudilerin şabat dedikleri Kur’an’da sebt olarak geçen kavram üzerinde kendini belli eder. Yüce Allah’ın asla emretmediği, vazgeçilmemesi halinde kıyamete kadar lanetle tehdit ettiği Şabat, bu sebeple İslam alimleri tarafından da Allah’ın emri olarak takdim edilmiş, hatta buna uymayanların azabı hak edeceği söylenmiştir. (Bkz. Kur’an’da Sebt (Şabat) Meselesi)

Bu çalışmada yine İsrailiyat ve rivayet üzerinden anlaşılmaya çalışıldığı için yanlış mecralara sürüklenmiş “Arz-ı Mevud / Va’d edilmiş Topraklar” konusu ele alınacak ve yetkin kişilerin bu yönde araştırma yapmaları için dikkatleri çekilmeye çalışılacaktır.

………..

Bilindiği gibi Yahudiler kuzeyde Harran, doğuda Musul, batıda Akdeniz sahilleri, güneyde Sina yarımadası arasında kalan geniş bir bölgeyi; Yehova tarafından va’d edilmiş ve bir gün mutlaka kendilerinin olacaklarına inandıkları topraklar olarak görürler.

Güneş batıp karanlık çökünce, dumanlı bir mangalla alevli bir meşale göründü ve kesilen hayvan parçalarının arasından geçti. O gün Rab Avram’la antlaşma yaparak ona şöyle dedi; “Mısır Irmağı’ndan büyük Fırat Irmağı’na kadar uzanan bu toprakları –Ken, Kenz, Kadmon, Hitit, Periz, Refa, Amor, Kenan, Girgaş, ve Yevus topraklarını- senin soyuna vereceğim.” (Tekvin 15/17-21)

Bugün Filistin ve orta doğuda estirilen terörün alt yapısında artık bir tutkuya dönüşmüş olan bu istek yatar. Kendilerini Hz. İbrahim’in doğal ve haklı mirasçısı kabul eden Yahudiler va’d edilmiş toprakların hakları olduğunu tarih boyunca savunmuşlar, bu uğurda her türlü zorluğu ve olmadık entrikaları çevirmekten geri durmamışlardır.

Hz. Yusuf’tan sonra gelen hemen hemen tüm elçilere ve Yüce Allah’ın vahyine ihanet etmeyi tıynet haline getirmiş olan Yahudilerin tüm yaptıkları, kendi uydurdukları dini ve ahlaki anlayışlarına paralellik arz eder. Bu nispeten anlaşılır bir durumdur. Anlaşılamayan ise; Yahudilerin bu vad edilmiş topraklarla ilgili tüm uydurma ve saptırmalarına, İslam müfessirleri tarafından meşruiyet zemini sağlanmış olmasıdır.

Yüce Kur’an’da “Va’d edilmiş toprakları” konu alan ayetler Maide süresinin 20-26 ayetleridir.

Maide 5/20-21

وَإِذْ قَالَ مُوسَىٰ لِقَوْمِهِ يَا قَوْمِ اذْكُرُوا نِعْمَةَ اللَّهِ عَلَيْكُمْ إِذْ جَعَلَ فِيكُمْ أَنْبِيَاءَ وَجَعَلَكُمْ مُلُوكًا وَآتَاكُمْ مَا لَمْ يُؤْتِ أَحَدًا مِنَ الْعَالَمِينَ

(20) Bir gün Musa halkına dedi ki “Ey halkım, Allah’ın üzerinizdeki nimetini hatırlayın. İçinizden nebîler çıkardı ve sizi melikler (önderler) yaptı. Bu alemde kimseye vermediğini size verdi.

يَا قَوْمِ ادْخُلُوا الْأَرْضَ الْمُقَدَّسَةَ الَّتِي كَتَبَ اللَّهُ لَكُمْ وَلَا تَرْتَدُّوا عَلَىٰ أَدْبَارِكُمْ فَتَنْقَلِبُوا خَاسِرِينَ

(21) Ey Halkım, Allah’ın size yazgısı (emri) olan şu kutsal toprağa girin; gerisin geri dönmeyin; yoksa elinizde ve avucunuzda olanı kaybedersiniz.”

Bu ayetlerin tefsiri sadedinde Fahruddin Er-Razi, meşhur tefsiri Mefatihu’l Gayb adlı eserinde şunları aktarır.

Rivayet edildiğine göre, Hz. İbrahim (a.s), Lübnan Dağı´na çıktığı zaman, Allah Teâlâ ona şöyle der: “Bak, gözünün alabildiği yerler mukaddestir ve oralara senin zürriyetin vâris olacaktır.” Yine şöyle denilmiştir: “Hz. Mûsâ (a.s)´nın kavmi Mısır´dan çıktığı zaman, Allah onlara Şam topraklarında oturmalarını vaadeder. İşte Benî İsrail, bundan dolayı, Şam diyarının topraklarını, “Arz-ı Mev´ûd” (Vaadolunmuş topraklar) diye isimlendirirler Sonra Mûsâ (a.s), bu toprakların durumunu araştırıp, kendisine haber getirmeleri için, güvendiği oniki kişiyi oralara gönderir. Bunlar, o topraklara girdikleri zaman, çok heybetli ve ürkütücü insanlar görürler.” Müfessirler bu hususta şöyle demişlerdir: “Hz. Mûsâ (a.s), teftiş ve tedkîk için oniki nakîbi oralara gönderdiğinde, oranın zorba (dev gibi) halkından biri, bunları görür ve yakalayıp bahçesinden getirmekte olduğu (devâsâ) meyvelerle birlikte, elbisesinin yenine kor. Onları, krallarına getirir. Sonra onları, hükümdarlarının huzuruna saçarak, şaşkınlığını gösterip, krala “Bunlar, bizimle savaşmak istiyorlarmış” der. Bunun üzerine kral, bu oniki nakîbe şöyle der: “Varın arkadaşınız (Musa´ya) gidin ve ona gördüklerinizi anlatın” Nakîbler dönüp, Hz. Musa´ya gelirler ve O´na olup bitenleri haber verdiler.

Bunun üzerine Hz. Musa onlara, gördükleri ve yaşadıkları şeyleri, diğer insanlardan gizlemelerini emretti ise de, ikisi dışında onlar Hz. Musa´nın sözünü tutmadılar. O iki kişi de, Yûşâ İbn Nûn ve Kâleb İbn Yûfannâ idi. Bu ikisi, durumu halklarına daha cazip gösterip, “Oralar, son derece güzel ve nimetleri bereketli ve bol olan topraklardır. Oraların ahâlisinin bedenleri her ne kadar iri ise de kalpleri (cesaretleri) çok küçük” dediler. Diğer on kişi ise, insanların içine korku attılar ve onlarla savaşıp (galip gelmenin) imkânsız olduğunu söylediler. Bunun üzerine Benî İsrail, Hz. Musa (a.s)´ya, “Onlar orada oldukça, biz oraya kesinlikle girmeyiz. Binâenaleyh sen ve Rabbin gidin ve (onlarla) savaşın. Biz burada oturuyoruz” (5/ 24) dediler. Hz. Mûsâ (a.s) da onlara beddua etti. Bunun üzerine Allah Teâlâ onları, kırk yıl çölde bırakmakla cezalandırdı.” Alimler şöyle dediler: “Bu nakîblerin, araştırmak için, kavimlerinden uzak kaldıkları süre kırk gûn idi. İşte bundan dolayı, çölde kırk yıl kalma ile cezalandırıldılar. Bu asî insanlar çölde iken öldüler. Allah o on naklbi çölde, çok sert cezalar vererek helak etti.” Bir kısım âlimler ise, “Hz. Mûsâ ile Hz. Harun (a.s) da, çölde iken ölmüşlerdi” derken, diğer bir kısım âlim, “Hz. Musa (a.s), çölden sağ olarak kurtuldu ve onunla birlikte, Yûşâ ile Kalib de sağ çıktı. Hep birlikte o zorba (dev)lerle savaşıp, onları yendiler ve o topraklara sahip oldular” demişlerdir. İşte, kıssa böyledir. İşlerin nasıl olduğunu en iyi bilen ise Cenâb-ı Allah´dır.]

Mukaddes Belde Mefhumu

Mukaddes belde, “temizlenmiş toprak” demek olup, buralar âfet ve belâlardan temizlenmiş yerlerdir. Müfessirler, bu beldenin, şirkten temizlenmiş olduğunu ve peygamberler için bir mesken,bir ikâmetgâh kılındığını söylemişlerdir ki bu görüş üzerinde biraz düşünmek gerekir. Çünkü bu topraklar, “Hz. Musa (a.s), “Arz-ı Mukaddes´e girin” dediği zaman, ne şirkten temizlenmiş vaziyette idi, ne de peyamberler için bir ikâmetgâh idi” Buna, “Bu topraklar çok daha önceki devirde böyle (şirkten temizlenmiş) idi” diye cevap verilebilir.

Üçüncü Mesele

Âlimler, âyette bahsedilen, “Arz-ı Mukaddes´in neresi olduğu hususunda ihtilâf etmişlerdir: İkrlme, Süddî Ibn Zeyd, “O, Erîha beldesidir”; Kelbî İse, “O, Şam diyarı ile, Filistin ve Ürdün´ün bir kısmıdır” demiştir. Bu mukaddes yerin, Tûr Dağı olduğu da söylenmiştir. [276]

Dördüncü Mesele

“Allah´ın sizin için yazdığı” ifâdesi ile ilgili olarak şu izahlar yapılmıştır:

a) Allah, Levh-i Mahfuz´da, o beldenin sizin için olduğunu yazmış, takdir etmiştir.

b) Allah, onu size bahsetmiştir.

c) Allah, oraya girmenizi yazıp, emretmiştir.

İmdi eğer; “Cenâb-ı Hak niçin Önce, “sizin için yazdığı…” buyurup, sonra da, “Muhakkak kî orası (o belde), kendilerine kırk yıl haram edilmiştir” (Mâide. ) buyurmuştur?” denilir ise, buna şu şekilde cevap verilir: Ibn Abbas (r.a): “Bu belde, Allah Teâlâ tarafından onlara bağışlanmıştı. Allah Teâlâ daha sonra, hak dini hususunda diretip, âsî olmaları yüzünden, o beldeyi onlara haram kılmıştır” demiştir. Şu da söylenmiştir: “Bu her ne kadar umûmî bir ifâde ise de, bununla husûsi bir mâna kastedilmiştir. Sanki bu belde, onlardan bazıları için yazılmış, bir kısmı için de haram kılınmıştır.” Şu görüş de söylenmiştir: “Âyetteki, “Allah´ın sizin için yazdığı…” ifadesi, onların itaatkâr olmaları şartına bağlanmıştır. Binâenaleyh şart yerine gelmeyince, meşrut da (şarta bağlanan şey) de) tahakkuk etmez ” denilmiştir.

Tefsir adı altında İslam müktesebatına dahil olan bu alıntıya hiçbir eleştiri getirilmeyecektir. Eleştiri veya kabul, okuyucunun taktirindedir.

Aslında; Kur’an ayetlerini, ayetlerle açıklamak, Kur’an’ı anlama yöntemlerinden bir yöntemi tercih etmek değildir. Bu bir zorunluluktur. Kur’an’ı anlamak için tercih edilebilecek onlarca yol yoktur. Kur’an’ı anlamanın bir tek yolu vardır. O da Kur’an’da bahsedilen konuları, geçen isimleri, belirtilen mekanları yine Kur’an’da aramaktır.

Eğer Yüce Allah Maide 5/21 ayetinde “Allah’ın size yazdığı Mukaddes toprak” buyurmuş ise bu toprakların neresi olduğu, niye, ne zaman, nasıl yazıldığı ve kutsal yaptığı gibi soruların cevapları, yüce Kur’an’dan başka yerlerde aranamaz. Hele bu yerin neresi olduğu bilgisini rivayetlere bırakmak olacak şey değildir.

Temel soru şu olmalıdır;

Yüce Allah’ın kutsal kıldığı ve İsrailoğullarına va’d ettiği topraklar neresidir?

Yüce Allah; bu vaadi ne zaman, kime, hangi koşullar karşılığında yapmıştır?

Bu soruların cevabını bulmak için, konuya; Va’d edilmiş topraklar ibaresinin gündeme geldiği Maide süresinin ilgili pasajından başlamak gerekmektedir.

Maide 5/20-26

(20) Bir gün Musa halkına dedi ki “Ey halkım, Allah’ın üzerinizdeki nimetini hatırlayın. İçinizden nebîler çıkardı ve sizi melikler yaptı. Bu alemde kimseye vermediğini size verdi.

(21) Ey Halkım, Allah’ın size yazgısı (emri) olan şu kutsal toprağa girin; gerisin geri dönmeyin. Yoksa elinizde ve avucunuzda olanı kaybedersiniz.”

قَالُوا يَا مُوسَىٰ إِنَّ فِيهَا قَوْمًا جَبَّارِينَ وَإِنَّا لَنْ نَدْخُلَهَا حَتَّىٰ يَخْرُجُوا مِنْهَا فَإِنْ يَخْرُجُوا مِنْهَا فَإِنَّا دَاخِلُونَ

(22) Dediler ki “Bak Musa! Orada bir topluluk var, hepsi de zorba kimseler; onlar çıkmadıkça biz oraya giremeyiz. Eğer çıkarlarsa biz de gireriz.”

قَالَ رَجُلَانِ مِنَ الَّذِينَ يَخَافُونَ أَنْعَمَ اللَّهُ عَلَيْهِمَا ادْخُلُوا عَلَيْهِمُ الْبَابَ فَإِذَا دَخَلْتُمُوهُ فَإِنَّكُمْ غَالِبُونَ ۚ وَعَلَى اللَّهِ فَتَوَكَّلُوا إِنْ كُنْتُمْ مُؤْمِنِينَ

(23) O korkanlardan Allah’ın nimet verdiği iki kişi dedi ki “Onlara şu kapıdan hücum edin; oradan girerseniz galip gelirsiniz. Eğer inanıp güveniyorsanız yalnız Allah’a dayanın.”

قَالُوا يَا مُوسَىٰ إِنَّا لَنْ نَدْخُلَهَا أَبَدًا مَا دَامُوا فِيهَا ۖ فَاذْهَبْ أَنْتَ وَرَبُّكَ فَقَاتِلَا إِنَّا هَاهُنَا قَاعِدُونَ

(24) (Musa’nın halkı) Dediler ki “Bak Musa! Onlar orada olduğu müddetçe biz asla oraya giremeyiz. Sen ve Rabbin gidin, savaşın. Biz burada oturuyoruz.”

قَالَ رَبِّ إِنِّي لَا أَمْلِكُ إِلَّا نَفْسِي وَأَخِي ۖ فَافْرُقْ بَيْنَنَا وَبَيْنَ الْقَوْمِ الْفَاسِقِينَ

(25) Musa dedi ki “Ey Rabbim, benim gücüm sadece kendime ve kardeşime yeter. Artık bizimle o yoldan çıkmış topluluğun arasını ayır.”

قَالَ فَإِنَّهَا مُحَرَّمَةٌ عَلَيْهِمْ ۛ أَرْبَعِينَ سَنَةً ۛ يَتِيهُونَ فِي الْأَرْضِ ۚ فَلَا تَأْسَ عَلَى الْقَوْمِ الْفَاسِقِينَ

(26) Allah buyurdu ki “Artık orası kırk yıl onlara haram kılınmıştır. Oturdukları yerde şaşkın şaşkın dönüp dolaşsınlar. Sakın o yoldan çıkmışlar topluluğuna acıma.”

Yukarıdaki ayetlerde anlatılanların yaşandığı dönem; İsrailoğullarının, Musa (as) önderliğinde Mısır’dan çıkmalarından hemen sonrasıdır. Olayın tarihsel bağlamı bu döneme denk gelir. Maide 5/21 ayetine bahsedilen Mukaddes Toprakların neresi olduğu sorusunu sormadan önce “Mukaddes” kelimesinin anlamı bilinmelidir.[1]

Kur’an’da 10 defa geçen ve Mukaddes kelimesinin kök kavramı olan KaDeSe Müfredatta açıklanmıştır. Gözle görülen necasetten tathirden/temizlikten farklı olan ilahi temizliktir.

Mukaddes kelimesi “biri tarafından kutsal kılınmış” manasına gelir. Kelimenin gizli öznesi olan “biri” kimdir sorusunun cevabı hep Allah olarak verildiği için bir yanlış anlaşılma oluşmuştur. Eğer Mukaddes kelimesinin gizli öznesi Allah olsaydı, Cebrail’e de Ruhül Kudüs değil Ruhul Mukaddes denmesi lazımdı. Bu durum bir şeyin Mukaddes olmasının değil de, Kuddüs olmasının Allah’a bağlı olduğunu; Mukaddesliğin ise insanın Kuddüs olanı kabul etmesiyle ortaya çıktığını gösterir. Dolayısıyla Allah’tan başka hiç kimse bir yeri ya da bir şeyi Kuddüs yapma yetkisine sahip değildir. Allah’ın Kuddüs yaptığı şeyin/yerin, insanlar tarafından tanınması ile onun/oranın mukaddesliği başlar. Yani Mukaddes kelimesinin öznesi Allah değil insan olmalıdır.

Bu şöyle misallendirilebilir. Kuddüs kelimesi manevi kirden temizlenme manasına geldiği için temizlik üzerinden bir misal getirelim. Temizlik deterjanı bünyesinde kirleri temizleme özelliği barındırır. Bunu yapan kimyager o maddenin içine kirleri giderme (temizleme) potansiyelini koymuştur.

Ama o temizlik deterjanı insanlar tarafından alınıp içindeki temizleme potansiyeli kullanılmadan temizlik gerçekleşmez. Temizlik deterjanı, içindeki temizleme potansiyeliyle ambalajında öylece durduğu sürece insanlar kirli kalır. Oysa temizlik deterjanının yapılış amacı insanları kirden temizlemektir dolayısıyla açılıp kullanılmalıdır. İşte tıpkı bunun gibi bir yerin Kuddüs olması da oranın manevi kirlerden temizleme potansiyelidir. İnsanın bu temizleme potansiyelini kullanarak temizlenmesi, o şeyi mukaddes hale getirir.

Görünen görünmeyen tüm canlı türleri Allah’a kulluk yapsa da yapmasa da O, El Kuddüs’tür, Kuddüs olarak kalır. El Mukaddes olmaz! Fakat insan Mukaddes olur. Bu Allah tarafından Kuddüs kılınan şeyi tanıdığı ve edindiği içindir.

Bu durumda bir yerin Mukaddes olması; insanların Yüce Allah’ın Kuddüs olarak bildirdiği şeyin kabul edilip, o şeye has kuralların uygulaması ile olur.

………..

Şimdi bu çalışmanın konusu olan Arz-ı Mev’ud’a dönerek, neresi olduğu sorusunu “Mukaddes” kelimesinin anlamıyla birlikte soralım.

Mısır’dan çıktıktan sonra İsrailoğullarının hemen yanı başına geldikleri, onlardan önce de insanların kutsallığını bilip tanıdığı, Musa (as) ve İsrailoğulları tarafından da tanınması istenen Mukaddes Topraklar neresidir?

Bu sorunun cevabı zor ve gizemli değildir. Bu yerin Mekke’den başka bir yer olması da mümkün değildir!

Zira; insanlığın başlangıcından itibaren Yüce Allah’ın Kuddüs kıldığı, insanların da bu Kuddüsü kabul ederek sadece oraya has ritüelleri ve sadece oraya has haramları yerine getirip Mukaddes olan tek yer “Mekke”dir.

Bir yerin mukaddes olup da bilinmemesi olacak şey değildir. Mukaddes kelimesinin anlamı, oranın bilinmemesini mümkün kılmaz. Yüce Allah’ın bir yeri Kutsal ilan etmesi insanlar içindir. Yeryüzünde sınırları Yüce Allah tarafından belirlenen, sadece o bölgeye has ritüelleri ve uyulması gereken kuralları olan, Yüce Allah tarafından emin kılınan tek yer Mekke’deki Harem bölgesidir.

Bugün yaşadığımız çağda Mekke’nin kutsallığına inanan ama Hac vazifesini yapmak için oraya hiç gitmemiş olanlar içinde sadece orası Mukaddes topraklardır. Ne zaman ki oraya gidilir, oradaki ritüeller ve uyulması gereken kurallar bizzat yapılırsa; işte o zaman, o topraklar Muharrem topraklar olur. Bir yerin Kutsallığını kabul edip oraya hiç gitmemek başka bir şey, bir yerin kutsallığını kabul edip oraya gitmek, sadece oraya has haramları işlemeyip sadece oraya has ibadetleri yapmak başka bir şeydir.

Daha basit bir dille söylenecek olursa; Hacca hiç gitmemiş ama oranın Yüce Allah tarafından Kutsal ilan edildiğine iman etmiş biri için Kabe’nin de içinde bulunduğu bölge, sadece kutsal topraklardır. Bu orasının “Mukaddes” olarak bilmesi, her sene insanların Hac vaktinde oraya gittiğinin, oradaki ibadetleri yaptığının, oranın kurallarına uyulduğunun bilmesinden dolayıdır. Kişi kendisi gitmese, insanlardan hiç kimse de oraya gitmemiş olsa, yine de o bölge herkes için Kutsal topraklardır. Bu sebeple Musa (as) o yeri halkına tanıtırken “Mukaddes topraklar” demiş olmalıdır.

Çalışmanın başında büyük Müfessir Razi’den yapılan alıntı ile Va’d edilmiş topraklar konusundaki rivayetlere değinilmişti. Va’d edilmiş topraklar konusunda tüm müfessirlerin aynı şeyleri söylediği bilinmektedir. Bu anlayışların hepsinde ön plana çıkanlar şunlardır.

Va’d edilmiş topraklar Yüce Allah tarafından Hz. İbrahim’e Va’d edilmiştir. Bu topraklar Yüce Allah tarafından kutsal kılınmıştır ve Yahudiler bu toprakların doğal mirasçısıdır.
Her ne kadar bu topraklar Yüce Allah tarafından kutsal kılınmışsa da nerede olduğu, sınırlarının nerede başlayıp nerede bittiği bilinmemektedir. Bugün Filistin dediğimiz bölge olması ve Yahudilere Tevrat’da bildirilen yer isimlerine göre sınırların belirlenmesi doğrudur.
Yahudilerin Musa (as)’a karşı çıkıp Va’d edilmiş o topraklar için savaşmaması büyük bir suç teşkil etmiş ve bu yüzden çölde başıboş dolaşmaya mahkum edilmişlerdir.
Yahudilerin o topraklar için savaşmaması, o bölgede yaşayan ve bildiğimiz insanlardan çok daha büyük devlerden oluşan halkından korkmalarından dolayıdır.

Müfessirlerin Maide 5/20-26 arasındaki ayetlere getirdikleri tefsirlerin arka planındaki anlayış bu çerçevededir. Bu söylemlerle aktarılan söz konusu rivayetlerin ve başvurulan İsrailiyatın, Kur’an ayetlerini açıklamaktan ziyade, gizemli hale getirdiği ortadadır.

Yüce Allah’ın bir yeri kutsal kılmasından bahsetmesine rağmen o yerin insanlar tarafından bilinmediğini söylemek aklın alacağı bir şey değildir. Yahudileri İbrahim (as)’in doğal mirasçısı sayıp, onun İsmail (as)’den gelme soyunu göz ardı etmeleri de olacak şey değildir.

Bu anlayış, halen Yahudilerin Va’d edilen topraklar adına yaptığı mücadeleleri ve bu uğurda gerçekleştirdikleri kıyımları dolaylı olarak meşrulaştırmaktadır. Zira Yahudiler bugün; “Atalarımız Musa zamanında Va’d edilmiş topraklar için savaşmadı. Ama biz onların hatalarını tekrarlamıyoruz. Atalarımızın hatasını düzeltmek ve Va’d edilmiş toprakları ele geçirmek için savaşıyoruz.” diyorlarmış konumuna getirilmektedir. Nitekim, söz konusu o toprakların Va’d edilmesinin kaldırıldığına dair bir söylem de yoktur. Bu durumda o va’d hala geçerli olmaktadır. Nasıl ki Müslümanlar, Muhammed (sav)’e Va’d edilenleri geçerli kabul ediyorsa, onlar da Musa (as) ve atalarına Va’d edileni kendileri için geçerli saymaktadırlar. Yahudilerin bu yaklaşımlarının meşruluğu böylelikle bizzat müfessirlerimiz eliyle Kur’an’a onaylatılmış olmaktadır.

Filistin’de, Gazze’de kıyımlar yapan, Ortadoğu’da kendilerine va’d edilen toprakları ele geçirmek için her türlü entrikayı çeviren Yahudiler, bu sayede kendilerini; Allah’ın emrini yerine getiren, kendilerine Va’d edilen toprakları ele geçirmek için savaşanlar durumunda olma noktasında haklı konumda saymaktadırlar.

Temelinde Tevhid olan bir din nasıl olurda insanların bölünme sebebi olacak farklı farklı kutsalları emredebilir ki!

Razi’den yapılan alıntıda sanki Musa (as)’a gönderilen din ile Muhammed (sav)’e gönderilen din arasında bir farklılık olabilirmiş gibi anlaşılmaktadır.

Halbuki yüce Allah ilk Nebi olan Adem (as)’den son Nebi olan Muhammed (sav)’e kadar tek bir din göndermiştir. İlk Gönderdiği Nebî’ye neyi kutsal kılmışsa son gönderdiği Nebî’ye de aynı şeyi kutsal kılmıştır.

Enam 6/84-90

وَوَهَبْنَا لَهُ إِسْحَاقَ وَيَعْقُوبَ ۚ كُلًّا هَدَيْنَا ۚ وَنُوحًا هَدَيْنَا مِنْ قَبْلُ ۖ وَمِنْ ذُرِّيَّتِهِ دَاوُودَ وَسُلَيْمَانَ وَأَيُّوبَ وَيُوسُفَ وَمُوسَىٰ وَهَارُونَ ۚ وَكَذَٰلِكَ نَجْزِي الْمُحْسِنِينَ

(84) Biz ona İshak’ı ve Yakub’u armağan ettik; bunlara ve onun soyundan gelen Davud’a, Süleyman’a, Eyyub’a, Yusuf’a, Musa’ya ve Harun’a doğru yolu gösterdik. Daha önce Nuh’a da doğru yolu göstermiştik. Biz, güzel davrananları işte böyle ödüllendiririz.

وَزَكَرِيَّا وَيَحْيَىٰ وَعِيسَىٰ وَإِلْيَاسَ ۖ كُلٌّ مِنَ الصَّالِحِينَ

(85) Zekeriya, Yahya, İsa ve İlyas; bunların hepsi iyilerdendi.

وَإِسْمَاعِيلَ وَالْيَسَعَ وَيُونُسَ وَلُوطًا ۚ وَكُلًّا فَضَّلْنَا عَلَى الْعَالَمِينَ

(86) İsmail’i, Elyesa’ı, Yunus’u, Lut’u; bunlardan her birini çağdaşlarından üstün kıldık.

وَمِنْ آبَائِهِمْ وَذُرِّيَّاتِهِمْ وَإِخْوَانِهِمْ ۖ وَاجْتَبَيْنَاهُمْ وَهَدَيْنَاهُمْ إِلَىٰ صِرَاطٍ مُسْتَقِيمٍ

(87) Babaları, soyları ve kardeşleri… Onları da seçtik ve onlara da doğru yolu gösterdik.

ذَٰلِكَ هُدَى اللَّهِ يَهْدِي بِهِ مَنْ يَشَاءُ مِنْ عِبَادِهِ ۚ وَلَوْ أَشْرَكُوا لَحَبِطَ عَنْهُمْ مَا كَانُوا يَعْمَلُونَ

(88) İşte bu, Allah’ın yoludur. O, tercihini doğru yapan kullarına bu yolu gösterir. Eğer (bu nebiler) ortak (şirk) koşsalardı bütün yaptıkları boşa giderdi.

أُولَٰئِكَ الَّذِينَ آتَيْنَاهُمُ الْكِتَابَ وَالْحُكْمَ وَالنُّبُوَّةَ ۚ فَإِنْ يَكْفُرْ بِهَا هَٰؤُلَاءِ فَقَدْ وَكَّلْنَا بِهَا قَوْمًا لَيْسُوا بِهَا بِكَافِرِينَ

(89) Adı geçenler, kendilerine kitap, hikmet ve nebilik verdiğimiz kimselerdir. Eğer şu insanlar bütün bunları görmezlik ederlerse, biz onları, görmezlik etmeyecek bir topluluğun korumasına bırakırız.

أُولَٰئِكَ الَّذِينَ هَدَى اللَّهُ ۖ فَبِهُدَاهُمُ اقْتَدِهْ ۗ قُلْ لَا أَسْأَلُكُمْ عَلَيْهِ أَجْرًا ۖ إِنْ هُوَ إِلَّا ذِكْرَىٰ لِلْعَالَمِينَ

(90) Bunlar, Allah’ın yola gelmiş saydığı kimselerdir; sen de onların yoluna gir. De ki “Ben Kur’ân’ı tebliğe karşılık sizden bir karşılık beklemiyorum. O, herkes için sadece bir öğüt ve doğru bilgidir, o kadar.”

Bu ve benzeri ayetler çerçevesinde ilk Nebî’den son Nebî’ye kadar gönderilen dinin değişmediği ama her Resüle gönderilen şeriatın -yani uyulması gereken kuralların, kaçınılması gereken haramların- değişebileceği anlaşılmaktadır. Bundan yola çıkarak Mukaddes bölgelerin de farklılık gösterebileceği gündeme getirilmektedir.

Bu yaklaşımda ihmal edilen husus; Şeriatler arasında bir değişme oluyorsa bunun mutlaka açıklanmış olması gereğidir. Yüce Kur’an’da bunun çok sayıda örneği vardır.

Bakara 2/183

يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا كُتِبَ عَلَيْكُمُ الصِّيَامُ كَمَا كُتِبَ عَلَى الَّذِينَ مِنْ قَبْلِكُمْ لَعَلَّكُمْ تَتَّقُونَ

Ey inanıp güvenenler! Oruç, sizden öncekilere yazıldığı şekliyle size de yazıldı ki kendinizi koruyasınız.

Bu ayette oruç tutmanın Kur’an’dan önce de farz kılındığı anlaşılmaktadır. Bu ayetten sona sayılan kurallar önceki ümmetlerde belirtilen kurallarda aynıdır.

Bakara 2/187

أُحِلَّ لَكُمْ لَيْلَةَ الصِّيَامِ الرَّفَثُ إِلَىٰ نِسَائِكُمْ ۚ هُنَّ لِبَاسٌ لَكُمْ وَأَنْتُمْ لِبَاسٌ لَهُنَّ ۗ عَلِمَ اللَّهُ أَنَّكُمْ كُنْتُمْ تَخْتَانُونَ أَنْفُسَكُمْ فَتَابَ عَلَيْكُمْ وَعَفَا عَنْكُمْ ۖ فَالْآنَ بَاشِرُوهُنَّ وَابْتَغُوا مَا كَتَبَ اللَّهُ لَكُمْ ۚ وَكُلُوا وَاشْرَبُوا حَتَّىٰ يَتَبَيَّنَ لَكُمُ الْخَيْطُ الْأَبْيَضُ مِنَ الْخَيْطِ الْأَسْوَدِ مِنَ الْفَجْرِ ۖ ثُمَّ أَتِمُّوا الصِّيَامَ إِلَى اللَّيْلِ ۚ وَلَا تُبَاشِرُوهُنَّ وَأَنْتُمْ عَاكِفُونَ فِي الْمَسَاجِدِ ۗ تِلْكَ حُدُودُ اللَّهِ فَلَا تَقْرَبُوهَا ۗ كَذَٰلِكَ يُبَيِّنُ اللَّهُ آيَاتِهِ لِلنَّاسِ لَعَلَّهُمْ يَتَّقُونَ

Oruç gecelerinde kadınlarınızla cinsel içerikli konuşmalar yapmak size helal kılındı. Onlar sizin için bir elbise, siz de onlar için bir elbisesiniz. Allah kendinize ihanet ettiğinizi bildi de yüzünüze baktı ve sizi affetti. Artık onlarla birleşebilirsiniz. Allah’ın sizin için yazacağını (çocuk sahibi olmayı) isteyin. Fecrin olduğu tarafta, ak çizgi kara çizgiden size göre tam seçilinceye kadar yiyin, için; sonra orucu geceye kadar tamamlayın. Mescitlerde itikâf halinde iken kadınlarınızla birleşmeyin. Bunlar Allah’ın koyduğu sınırlardır, onlara yaklaşmayın. Allah âyetlerini insanlara böyle açıklar ki kendilerini korusunlar.

Bu ayet ise önceki ümmetlere farz kılınan oruç ile son vahiy Kur’an’da belirtilen oruç arasındaki değişikliği belirtmektedir. Oruç gecelerinde kadınlarınızla cinsel içerikli konuşmalar yapmak size helal kılındı. İşte bu önceki şeriat ile sonraki şeriat arasındaki değişikliktir.

İsa (as) İsrailoğullarına gönderilmiş İsrailoğlu olan bir Resüldür. O geliş amacını ve önceki şeriatle kendisine bildirilen şeriat arasındaki değişikliği bildiriyor.

Al-i İmran 3/49-50

وَرَسُولًا إِلَىٰ بَنِي إِسْرَائِيلَ أَنِّي قَدْ جِئْتُكُمْ بِآيَةٍ مِنْ رَبِّكُمْ ۖ أَنِّي أَخْلُقُ لَكُمْ مِنَ الطِّينِ كَهَيْئَةِ الطَّيْرِ فَأَنْفُخُ فِيهِ فَيَكُونُ طَيْرًا بِإِذْنِ اللَّهِ ۖ وَأُبْرِئُ الْأَكْمَهَ وَالْأَبْرَصَ وَأُحْيِي الْمَوْتَىٰ بِإِذْنِ اللَّهِ ۖ وَأُنَبِّئُكُمْ بِمَا تَأْكُلُونَ وَمَا تَدَّخِرُونَ فِي بُيُوتِكُمْ ۚ إِنَّ فِي ذَٰلِكَ لَآيَةً لَكُمْ إِنْ كُنْتُمْ مُؤْمِنِينَ

(49) İsa, İsrailoğullarına elçi olarak geldiğinde (şöyle dedi:) “Size, Sahibinizin belgesi ile geldim. Sizin için çamurdan kuş heykeli yaratır, ona üflerim de Allah’ın izni ile kuş olur. Doğuştan kör olan ve alaca hastalığına tutulmuş olanı iyileştiririm. Allah’ın izni ile ölüleri diriltirim. Evlerinizde neler yediğinizi ve neleri biriktirdiğinizi size bildiririm. Eğer Allah’a güvenen kimselerseniz bunlar gerçekten, sizin için birer belgedir.

وَمُصَدِّقًا لِمَا بَيْنَ يَدَيَّ مِنَ التَّوْرَاةِ وَلِأُحِلَّ لَكُمْ بَعْضَ الَّذِي حُرِّمَ عَلَيْكُمْ ۚ وَجِئْتُكُمْ بِآيَةٍ مِنْ رَبِّكُمْ فَاتَّقُوا اللَّهَ وَأَطِيعُونِ

(50) “Önümdeki Tevrat’ı onaylamak ve size haram kılınmış bazı şeyleri helâl kılmak için geldim. Size, Sahibinizin belgesi ile geldim. Artık Allah’tan çekinin de sözümü dinleyin.

İsa (as)’da önceki şeriat ile kendisine gönderilen şeriat arasındaki değişiklikleri bildiriyor. Böyle yapmazsa hem meşruiyeti hem de kendisinden önceki Resüllere inananların kendisine inanma zorunluluğu ortadan kalkar.

Nisa 4/160

فَبِظُلْمٍ مِنَ الَّذِينَ هَادُوا حَرَّمْنَا عَلَيْهِمْ طَيِّبَاتٍ أُحِلَّتْ لَهُمْ وَبِصَدِّهِمْ عَنْ سَبِيلِ اللَّهِ كَثِيرًا

Yahudilerin yanlış tutum ve davranışları sebebiyle onlara helal kılınmış temiz şeyleri haram kıldık. Çünkü onlar, birçok kimseyi Allah yolundan engellerler.

Bu ayet zaman içinde haramların kapsamının genişleyebileceğini söylemektedir. Yani öncesi ile sonrası arasında hangi değişiklikler olduğu bildirilmektedir.

Enam 6/146

وَعَلَى الَّذِينَ هَادُوا حَرَّمْنَا كُلَّ ذِي ظُفُرٍ ۖ وَمِنَ الْبَقَرِ وَالْغَنَمِ حَرَّمْنَا عَلَيْهِمْ شُحُومَهُمَا إِلَّا مَا حَمَلَتْ ظُهُورُهُمَا أَوِ الْحَوَايَا أَوْ مَا اخْتَلَطَ بِعَظْمٍ ۚ ذَٰلِكَ جَزَيْنَاهُمْ بِبَغْيِهِمْ ۖ وَإِنَّا لَصَادِقُونَ

Yahudilere bütün tırnaklıları haram kıldık. Sığır ve koyunların sırtlarına ve bağırsaklarına yapışık olanlarla kemiklerine karışanlar dışında kalan iç yağlarını da haram kıldık. Bu, azgınlıklarına karşılık onlara verdiğimiz cezadır. Biz doğruyu söyleriz.

Bu ayette de önceki şeriat ile sonraki şeriat arasındaki fark bildirilmektedir. Bunun gibi Yüce Kur’an’da daha onlarca örnek vardır. Anlatılmak istenen; önceki şeriat ile sonraki şeriat arasında bir farklılık olursa mutlaka bunun bildirilmiş olmasıdır.

Yüce Kur’an’da Kabe’nin kutsal kılınmasının çok eskilere dayandığı açıkça bellidir.

Al-i İmran 3/96-97

إِنَّ أَوَّلَ بَيْتٍ وُضِعَ لِلنَّاسِ لَلَّذِي بِبَكَّةَ مُبَارَكًا وَهُدًى لِلْعَالَمِينَ

(96) İnsanlar için kurulan ilk ev, Bekke’de olandır. Bereketli ve herkese doğru yönü (kıbleyi) göstersin diye kurulmuştur.

فِيهِ آيَاتٌ بَيِّنَاتٌ مَقَامُ إِبْرَاهِيمَ ۖ وَمَنْ دَخَلَهُ كَانَ آمِنًا ۗ وَلِلَّهِ عَلَى النَّاسِ حِجُّ الْبَيْتِ مَنِ اسْتَطَاعَ إِلَيْهِ سَبِيلًا ۚ وَمَنْ كَفَرَ فَإِنَّ اللَّهَ غَنِيٌّ عَنِ الْعَالَمِينَ

(97) Orada apaçık göstergeler (ayetler), İbrahim’in (ibadet için) durduğu yerler vardır. Oraya kim girerse güvende olur. Bir yolunu bulup gidebilenlerin o Beyt’te, Ka’be’de hac yapması, Allah’ın insanlar üzerindeki hakkıdır. Kim bunu göz ardı ederse bilsin ki Allah’ın kimseye ihtiyacı olmaz. Bunu göz ardı edenler bilsinler ki Allah’ın kimseye ihtiyacı yoktur.

Müfessirlerimize göre bu ayetler, İbrahim (as)’den İsa (as)’ya kadar İsrailoğulları’na gönderilmiş Resulleri sanki hiç bağlamamaktadır. Yüce Kur’an’da Kabe’nin kutsallığının İsrailoğulları üzerinden kaldırıldığına dair tek bir ayet yoktur. Sadece bu durum; Mukaddes topraklar kelimesi İsrailoğulları bağlamında geçtiğinde, Kabe’den başka bir yerin anlaşılamayacağını göstermeye yeterlidir.

Yüce Kur’an’da İsrailoğulları üzerinden, Hac yapmalarının farziyetinin kaldırıldığına dair de herhangi bir bilgi yoktur. Ki Musa (as) Resül olduğu halde buna duyarsız kalsın!

Aynı müfessirler Va’d edilmiş toprakların Yüce Allah tarafından İbrahim (as)’e verildiğini, Musa (as) ve İsrailoğulları onun soyundan oldukları için doğal mirasçısı olduklarını söylemektedirler.

Farzedelim ki Va’d edilmiş mukaddes topraklar Kabe değil de başka bir yer olsun! İsrailoğulları İbrahim (as) soyundan geldikleri için bu toprakların doğal mirasçısı kabul ediliyor da neden Kabe konusunda mirascı görülmüyorlar.

Kaldı ki Va’d edilmiş toprakların Yahudilerin belirttiği ve bizim müfessirlerimizin de tasdik ettiği Harran, Şam, Ürdün, Fırat nehri arasında kalan bölge olduğuna dair hiçbir delil de söz konusu değildir.

Oysa Kabe’yi Hz. İbrahim’in yaptığına, Hac için insanlara çağrıda bulunduğuna dair inkârı mümkün olamayacak deliller vardır.

İnsanlık Nuh tufanında kaybolan Kabe’sine İbrahim (as) vesilesiyle kavuşmuştur.

Unutulmuş Hac ibadetini İbrahim (as)’a gönderilen vahiy aracılığıyla öğrenmiştir.

Madem İsrailoğulları, İbrahim (as)’ın doğal mirasçılarıdır neden bu mirasa sahip çıkmazlar!

Neden bizim müfessirlerimiz bunu hiç sorgulamazlar!..

Aslında bu açıklamalar dahi, Yüce Kur’an’da geçen ve Va’d edilen kutsal toprakların; Adem (as)’dan bu yana tek din olan İslamı insanlar arasında yüceltecek olanlar için merkez olan belirlenip kutsal kılınan Kabe ve civarı ile başlayan ve tüm yeryüzünü kapsayan bir alan olduğunun anlaşılmasında yeterlidir. Buna rağmen mesele daha da derinleştirilerek, Yüce Kur’an’da anlatılan İsrailoğulları kıssasından hareketle üstü kapalı kalmış noktalara Allah’ın izniyle tek tek temas edilecektir.

Ramazan DEMİR

[1] Bkz; Mukaddes Tuva Vadisi – http://www.tuvavadisi.org/mukaddes-tuva-vadisi/