SORUMLULUK BİLİNCİ ÇOCUKLARIMIZ VE BİZ

• 
  
• 1. Çocuklarımız içinen büyük dileğimiz nedir?
• 2. Çocuklarımızı Beden ve ruh sağlığı yerinde,kendi ayakları üstünde durabilen, sorumluluk sahibi, kendine güvenen bir birey olarak yetiştirmek
• 3. Sorumluluk nedir? Bireyin uyum sağlaması, Üzerine düşen görevleri yerine getirmesi Kendisine ait bir olayın başkaları üzerinde etkilerinin sonuçlarını üstlenmesi
• 4. “Benim sorumluluklarım dersçalışmak, ödev yapmak, test çözmektir.Sorumluluk önemlidir bence.” 7.sınıf öğrencisi
• 5. Sorumluluk duygusu neden önemlidir? Sorumluluk duygusu bir takım görevleri yerine getirmek için gerekli bir beceri gibi düşünülse de aslında bireyin kendi becerilerini geliştirmesi, davranışlarının sonucunun (kendi ve çevresindeki insanlar üzerindeki etkilerinin) farkında olması ile ilgilidir.
• 6. Sorumluluk duygusu ile özgüven gelişimiarasında oldukça güçlü bir ilişki vardır.
• 7. “ÖZGÜVENİM HİÇ YOKTUR.»«Çünkü annem ben daha derse başlamadan “sennerede, ders çalışmak nerede?” demesi, önyargılıolması moralimi bozuyor.«Annem küçükken hayatını yaşamış, çocukluğundayapabileceği her şeyi yapmış ama ben yapamam.«Bu yaşıma kadar ağaca bile tırmanmadımya!” 8.sınıf öğrencisi
• 8. “Sorumluluk Bilinci” kişilik özelliği mi? Birkişilik özelliğiSonradan kazanılan bir beceri
• 9. Bazı bireyler kişilik özellikleri nedeniyle sorumluluk kazanmaya daha yatkın ya da istekli olabilirler.
• 10. örneğin anne-baba olarak aynı tutum sergilense de iki kardeş birbirinden tamamen farklı sorumluluk bilinci geliştirebilirler.
• 11. Yaşlara göre bazı sorumluluklar…
• 12. 2-4 yaş arası alabilecekleri bazı sorumluluklar*Sofrada tek başına yemeğiniyemek, yatağında tek başına uyumak,* El – yüz temizliğini yapabilmek, dişlerinifırçalamak,* Yardımla giyinmek ve soyunmak, 5 yaşında alabilecekleri bazı sorumluluklar* Temiz kıyafetlerini çekmeceye ya da dolabayerleştirmek,* Üzerinden çıkardığı kıyafetlerikatlayabilmek
• 13. 6 yaşında alabilecekleri bazı sorumluluklar* Tek başına giyinip soyunmak,* Sofranın hazırlanmasına ve toplanmasınayardım etmek,* Evin toplanmasına yardım etmek, 7 yaşında alabilecekleri bazı sorumluluklar* Çantasını hazırlamak, ödevlerini yapmak,* Eşyalarını korumak,* Televizyon izleme saatine uymak,
• 14. 8 yaşında alabilecekleri bazı sorumluluklar* Sabahları çalar saatiyle kendi başınakalkmak,* Hatırlatmadan öz bakımını yapmak, yardımalmadan banyo yapmak,* Odasını, dolabını, yatağını vb. düzenli tutmak, 9 yaşında alabilecekleri bazı sorumluluklar* Zamanını planlamak ve günlük programlaryapabilmek,* Alışveriş yapmak.* Evdeki bazı tamir işlerine yardımcı olmak,
• 15. 10 yaşında alabilecekleri bazı sorumluluklar*Kendi randevularını takip etmek (diş hekimi, sporantrenmanı veya dil kursu)*Okumak istediği kitapları almak,*Kimse söylemeden belli görevleri yerinegetirmek, 11 – 17 yaş arasında alabilecekleri bazı sorumluluklar*Kendi hakkını savunmak,*Başkalarının hakkına saygı duymak*Evde yardım gerektiren işler olduğunda kendiisteğiyle yardım önerisinde bulanabilmek,*Bağımsız olarak kendi ödev programını yürütmek,*Para biriktirip uzun vadede almak istedikleriniplanlamak
• 16. “Ben ne kadar çok istesem de yerinegetiremediğim sorumlulukları annem güzelbir şekilde dile getirmiyor. Anneme göre ben “tembel ve üşengecim.” «Örneğin eşyalarımı katlamak bana zorgeliyor. Etrafa saçılıyor ve hafta sonu birdağ kadar eşya üst üste geliyor.” 7.Sınıf öğrencisi
• 17. *Kısa zamanda büyük bir başarı beklemeyin…
• 18. Sorumluluk bilinci aşamalıolarak gelişen bir beceridir. Çocuklar bir sabahyataklarından kalktıklarında bir anda sorumluluk sahibi bireyler olmazlar.
• 19. *Başarma sevinciniyaşamasına izin verin…
• 20. Çocuklar kendi başlarınaihtiyaçlarını karşılayabildiklerini fark ettikçe kendilerine olan güvenleri artacaktır.
• 21. Yemek yiyebilen bir çocuğayemek yedirmeye devam etmek hem onun becerisinin gelişmesine hem de yeterlilik duygusuna zarar verebilir.
• 22. *Takip edildiğinizi unutmayın…
• 23. Çocuklar çok iyi gözlem yeteneğine sahiptirler. Anne-babanın çocuklarınaöğretmek istedikleri davranışlariçin model oluşturması etkili bir yöntemdir.
• 24. Eğer anne-baba günlük hayat ile ilgili sorumluluklarızorla, isteksizce gerçekleştiriyor ya da aksatıyorlarsa çocuk için de “sorumluluklar” kaçınılması gereken durumlar anlamına gelecektir.
• 25. “Gün boyu yerimden kalkmadan testçözmek, ders çalışmak yani her şeyiminannemin istediği gibi olması, odamındüzenli olması, stres…” 8.sınıf öğrencisi
• 26. *Davranışının sonucunuyaşamasına fırsat verin…
• 27. Anne-babalar genellikleçocuklarını olumsuzluklardan koruma içgüdüsüyle hayatıçocuklar için kolaylaştırmaya çalışırlar.
• 28.  Sabahları okul için giysilerini giydirmek,  Ayakkabılarını bağlamak,  “Ödevini yapmadan okula gidip de öğretmeninden uyarı almasın” diye ödev ile ilgili araştırmaları yapmak…
• 29. Tüm bunlar kısa vadede çocuğu olumsuz sonuçlardan korur gibi görünse de uzun vadede maalesef kişilik gelişimini, özgüven oluşumunu olumsuz olarak etkileme riskini taşırlar.
• 30. Biri her gün sizin için işlerinizi yapsa siz işinizi yapmak için çaba gösterir miydiniz?
• 31.  Çocuklar da doğal olarak anne-baba tarafından desteklenen becerilerini geliştirmeye ihtiyaç duymazlar, daha doğrusu duymuyor gibi görünürler ama bir gün anne-baba desteğini azalttığında o zaman büyük zorluklar yaşarlar.
• 32. Zamanında gelişmeyen becerileri sonradan kazanmak için çok daha fazla emek harcamak gerekir.
• 33. 5. sınıfa kadar okul ödevlerinde destek alan bir çocuk 6. sınıfta “artıkbüyüdün, derslerinin sorumluluğu sana ait” denildiğinde beklenilen sorumluluğu yerine getirmekte zorlanacaktır.
• 34. Hiç birimiz “mükemmel”değiliz, çocuklarımız da…
• 35.  Her yeni beceri başta acemice olan girişimlerle başlar. Bu nedenle çocukların sorumlulukları öğrenirken zamana ve anne-babanın sabrına ihtiyaçları vardır. Yemeğini kendi başına yemeğe başladığında döküp saçması normaldir ya da bardağı taşırken elinden düşürmesi.
• 36. Bu tip durumlarda anne-babanın eleştirel davranması “bırak dökeceksin, sen yapamazsın” gibi geri bildirimler vermesi ya dadaha hızlı sonuçlar istedikleri için kendilerinin yapmaları sorumlulukların kazanılmasını engelleyebilir.
• 37. Küçük AdımlarKüçük yaştan itibaren sorumluluk bilincini geliştirmek için fırsatlar yaratmak, çocuğun acemice denemelerini sabır ve sevgi ile desteklemek önemlidir.
• 38. Nasıl bilim adamı olunur?
• 39. Bir bilim adamının tıp konusundayeni ve çok önemli buluşları olmuştu.Bir gazete muhabiri röportaj yaparkenkendisine, ortalama bir insandan nasılolup da daha farklı ve yaratıcı birinsan olduğunu sormuş. Kendisinidiğerlerinden ayıran özellik neymiş?
• 40. Bilim adamı bu soruyu «küçükkenannemle yaşadığım bir olaydandolayı" diye yanıtlamış.Bilim adamı buzdolabından sütşişesini çıkartmaya çalışırken, şişeelinden kayıp yere düşmüş veortalık süt gölüne dönmüş.
• 41. Annesi mutfağa geldiğinde, onabağırmak, söylenmek ya dacezalandırmak yerine, “Robert, nekadar güzel bir hata yaptın! Daha öncebu kadar büyük bir süt gölügörmemiştim. Evet, olan olmuş. Şimdibirlikte burayı temizlemeden öncebiraz yerdeki sütle oynamak istermisin?" demiş. O da eğilip, oynamışyere dökülen sütle.
• 42. Birkaç dakika sonraannesi, “Robert, bu tür bir şeyyaptığında, bunu senin temizlemen veher şeyi eski haline getirmengerektiğini biliyor musun? Bunu nasılyapmak istersin? Bir sünger mikullanalım, bir havlu ya da bir bez mi?Hangisini istersin?" demiş.
• 43. Robert, süngeri seçmiş ve birlikteyere dökülen sütü temizlemişler.
• 44. Daha sonra annesi, "Biliyormusun, burada yaşadığımız olay, seniniki minik elinle bir süt şişesinitaşıyamadığın kötü bir deneyimdi. Şimdiarka bahçeye çıkalım ve şişeyi suyladoldurup, senin dolu bir şişeyidüşürmeden taşımanı sağlayalım" demiş.
• 45. Küçük çocuk, şişeyi boğazından iki eliyle tutarsa, düşürmeden taşıyabileceğini öğrenmiş.
• 46.  İleride sorumluluk sahibi bir birey olması için çocuğunuzun 10 yaşına gelip sorumluluk almasını beklemeyin, sorumluluk yaşamın ilk yıllarından itibaren kazanılan ve küçük adımlarla geliştirilen bir beceridir.
• 47. Olumlu Geri Bildirim Anne-babanın ilgi ve onayı istenilen davranışların öğrenilmesinde anahtardır. Çocuklara ne yapmamalarını değil de, ne yapmaları gerektiğini söylemek burada önem kazanır. Olumsuzdan gitmek olumsuz davranışı istemeden pekiştirmeye neden olabilir.
• 48.  İyi,doğru ve gerekli olduğunu düşündüğümüz davranışları fark etmek ve enerjiyi bunları övmek için kullanmak daha verimli olacaktır. Eğer çocuğunuza kardeşini ağlattığında kızmak yerine onunla sakin bir şekilde oynadığı anda ilgi gösterirseniz istenilen davranışa ilgi göstermiş olursunuz.
• 49. Motive eden sorumluluklar Çocuklara sorumlulukları öğretirken motivasyonu unutmamak gerekir. Yapması keyifli olan, sonucunda güzel ve övünülecek bir durum yaratan davranışlar ile ilgili sorumlulukları kazandırmak daha kolay olacaktır. Örneğin masayı kurmaya yardım etmek masayı temizlemeye ve kaldırmaya yardım etmekten daha eğlencelidir.
• 50. Bütünü Parçalara BölmekÇocuğunuza öğretmek istediğiniz davranış ne olursa olsun mümkün olan en basit basamaktan başlayın.Bir yetişkin bile dağınık bir odaya girdiğinde nereden başlayacağını bilemeyip umutsuzluğa düşebilir.
• 51.  Eğer çocuğunuzun odasını toplamasını istiyorsanız öncellikle işleri basamaklandırın. Birinci basamak oyuncakları kutularına yerleştirmek, ikinci basamak kirli ve temiz çamaşırları ayırmak, kirlileri kirli sepetine, temizleri ait oldukları yerlere yerleştirmek olabilir.
• 52. Seçme sansı vermek Çocukların kendi hayatları üzerinde söz sahibi olmalarını sağlarsanız verdikleri kararlar ile ilgili sorumluluk almalarına ve kendilerine olan güvenlerinin gelişmesine yardım edersiniz. Alternatifler arasında seçme şansları olduğunda alınan kararı benimseyip uygulama olasılıkları daha fazladır. Tabii ki seçim yapılacak alternatifler anne baba tarafından belirlenip sınırlandırılabilir.
• 53. Her Şeyin Bir Yeri Olsun Evdeki her eşyanın belli bir yeri olduğunu bilmek çocukların etrafı düzenli tutmasına yardımcı olabilir. Neyin nerde olduğunu bilmek çocuğa güç verir. Düzenli bir ev ortamı çocuğun düzenli olmayı öğrenmesinde etkilidir. Daha da önemlisi bu düzenin sağlanmasında çocuğun da rolü olmalıdır. Kirlenen pantolonunu kirli sepetine atmak, okuduğu dergiyi gazeteliğe koymak, meyve suyu şişesini tekrar buzdolabına kaldırmak gibi…
• 54.  Aileiçinde öğrenilen beceriler aslında sosyal ilişkilerde belirleyici rol oynar. Arkadaşları ile uyum içinde oynamak, okul kurallarına uymak için gerekli alt becerileri evde aile ortamında öğreniriz. Anne-baba olarak çocuğa sorumluluk bilinci aşılarken aslında onu toplumsal hayata hazırladığımızı biliriz.
• 55.  Davranışların sonucunu kabul etmek, Karşılaştığı sorunları tek başına çözebilmek, Kendi duygu ve ihtiyaçlarını uygun şekilde ifade edebilmek Aynı zamanda başkalarının hak ve duygularının da farkında olmak “Sağlıklı ve mutlu bir birey olarak toplumun bir parçası olmak için gerekli becerilerdir.”