Ord. Prof. Dr. BENNO LANDSBERGER
ler de vardır. Yedi hakimler efsanesi muhtelif şekillerde naklolunur. Bu
muhtelif şekillerin birleştikleri başlıca nokta şudur: Zaman zaman sıra
ile denizden çıkan bu hakimler, muhtelif Sumer şehirlerinde saltanat
sûren ilk krallara her mahareti, her hüneri ve her bilgiyi öğretirler.
Memleketi büyük tufan kapladığı zaman, bu bilgiler kaybolmamıştır.
Çünkü, bir rivayete göre, Sumerlerin Nuhu olan Zi-ud-sudda bütün bu
üstadları gemisiyle kurtarmıştır. Diğer bir rivayete göre de, bu bilgilerin
yazılı bulunduğu tabletler tufandan önce çok derin bir şekilde
toprağa gömüldüğü için, sonradan bunları çıkarmak kabil olmuştur.
Bu düşünüş şekillerinde hakikat izleri var mıdır? Acaba medeniyet
hakikaten Sumer topraklarından mı çıkmıştır ? Yoksa, Sumerlerin
yurduna deniz yolu ile başka ülkelerden gelmiş ve bu suretle geçen
medeniyet muhtelif kollar halinde dünyanın diğer kısımlarına mı yayılmıştır
? Yahut sonraki zamanlarda, acaba Sumerlerin başına bir felâket
gelmiş ye bu medeniyeti bir zaman için ortadan mı kaldırılmıştır ?
İşte bu yazımızda yukarıki soruları bilhassa dil bakımından yâni
Mezopotamya'ya has olan kültür kelimelerinin tetkiki ile cevaplandırmağa
çalışacak, tabaka sıralarından elde edinilen bilgilere dayanarak,
medeniyetin meydana gelişinde Sumerlerin ne derece payı olduğunu
aydınlatmağa gayret edeceğiz.
II. En eski medeniyet tabakaları:
Her şeyden önce Sumer kültürünün çeşitli başarı ve tesirlerini tam
bir dikkatle birbirinden ayırmamız gerektir. Kazılarla ortaya çıkarılan
tabaka sıralarının yardımı ile, tarihi devrenin başlangıcına kadar bütün
medeniyet merhalelerini takip edebiliriz. Fakat burada, güney Mezopotamya'daki
kazı tabakalarının, Asur ili veya Anadolu'da olduğu
gibi sistematik bir şekilde yapılmamış olduğuna da işaret etmemiz lâzımdır.
Bütün bilgilerimiz Sumer memleketinin güneyinde bulunan Uruk
ve Ur şehirlerindeki kazılara dayanır. Burada, bu topraklardaki İlk
yerleşme izlerine kadar inilmeğe muvaffak olunmuştur. Bu ilk devrelerdeki
insanlar çamurla sıvanmış kamış kulübelerde otururlardı. Güney
Mezopotamya'nın bu en eski kültürüne, keramiğinin bulunduğu yerin
adına göre El Ubeyd kültürü deriz. Bu Keramiğin uzun bir Ömrü vardır.
Bu keramiği, Uruk'da yer yüzüne doğru sayılmak üzere, 18 inci tabakadan
yedinci tabakaya kadar buluruz.
